Đau Lưng Hậu Covid Phải Điều Trị Thế Nào Hiệu Quả, An Toàn?

Vì sao bệnh nhân bị đau vai gáy, đau lưng hậu Covid?

Chủng virus như cúm, SARS-CoV-2,… khi vào cơ thể sẽ kích thích giải phóng các Cytokine, bao gồm cả một vài chất trung gian hóa học cuả quá trình viêm. Cytokine sẽ dẫn đến sự hình thành Prostaglandin E2 và Pyrogens. Trong đó, Pyrogens là sản phẩm của sự suy tế bào, hỗ trợ chống lại bệnh cúm/Covid-19 bằng cách gây sốt. Tuy nhiên, Pyrogens cũng bám vào các dây thần kinh gây đau. Prostaglandin E2 là một chất đặc hiệu có khả năng kích hoạt các con đường đau.

Prostaglandin E2 và Pyrogens tập trung nhiều ở vùng vai gáy, cơ đầu, cơ xung quanh gối, cơ thắt lưng. Thông thường, các chất này sẽ có nồng độ cao trong 4 – 5 ngày. Do đó, phần lớn trường hợp chỉ bị đau cơ vài hôm, sau đó ổn định. Cảm giác đau sẽ tự khỏi và không để lại di chứng. 

Cơn đau cấp tính cũng có thể sẽ rất dữ dội. Nguyên nhân là do cơ địa hoặc dùng thuốc chưa đúng, khiến virus phát triển mạnh. Lúc này cơ thể sẽ phản ứng quá mẫn gây ra tình trạng bão Cytokine. Tức là các chất Prostaglandin E2 và Pyrogens tiết ra quá nhiều. Thuốc giảm đau sẽ không phát huy được nhiều hiệu quả trong những trường hợp này. Bác sĩ phải dùng đến thuốc ức chế miễn dịch nếu bệnh nhân đau quá mức chịu đựng để làm giảm cơn bão Cytokine. 

Nếu tình trạng Prostaglandin E2 và Pyrogens tăng tiết vẫn diễn ra sau khi khỏi bệnh thì triệu chứng đau sẽ tiếp tục kéo dài. Bệnh nhân có thể phải đối mặt với tình trạng này trong 6 – 9 tháng. Chúng ta vừa tìm hiểu xong nguyên nhân gây đau lưng hậu Covid. Vậy cơ chế và biểu hiện bệnh ra sao?

Những biểu hiện và cơ chế của bệnh

Đau vùng thắt lưng, đầu và vai gáy hậu Covid dễ bị nhầm với bệnh viêm đĩa đệm đốt sống, thoái hóa cột sống, phồng hay thoát vị đĩa đệm. Sau khi CT, chụp X-quang hay cộng hưởng từ, điều trị theo các hướng chẩn đoán trên đều không mang đến hiệu quả. 

Khi bị cúm mùa hoặc Covid-19, đau mỏi người là triệu chứng thường gặp. Ở người bị viêm phổi, di chứng đau có thể kéo dài 6 – 9 tháng. Đau vùng quanh gối cũng vậy, khiến bệnh nhân mỏi mệt, khó chịu, có cảm giác như giòi bò, kiến cắn trong xương khi trở trời. Nửa đêm về sáng sẽ gây đau làm người bệnh không ngủ được. 

Tuy nhiên dai dẳng hơn cả vẫn là triệu chứng đau vai gáy, đau lưng hậu Covid hay sau khi bị cúm. Vì đau vai gáy và đau lưng còn một cơ chế nữa là gây tổn thương tại phổi. Đó là nguyên nhân khiến các bệnh nhân sau khi bị viêm phổi do cúm hoặc Covid có tỉ lệ đau khá cao. 

Để dễ hình dung hơn về cơ chế, chúng ta hãy tưởng tượng vào ban đêm mùa hè, bật điều hòa lạnh khi ngủ nhưng lại không giữ ấm lồng ngực, quạt thổi thẳng vào mũi, tạo điều kiện cho khí lạnh xâm nhập vào phổi. Khi ngủ dậy sẽ thấy lỗ chân lông toát ra khí lạnh, có cảm giác tê mỏi vai gáy lan xuống tay và nhức mỏi vùng lưng. Cơn ho có khả năng xuất hiện, đau rút cơ lưng và vai. Tình trạng này là do phổi bị nhiễm khí lạnh. 

Đông y có lý luận “phế chủ bì mao”, nghĩa là phổi kiểm soát lông và da. Thế nên lông và da thuộc về phổi. “Phế triêu bách mạch” có nghĩa là phổi chịu trách nhiệm vận hành hàng trăm kinh mạch. Sự vận độ của khí sẽ không bình thường khi kinh mạch bị tắc nghẽn. “Bất thông tất thống” nghĩa là cơn đau đương nhiên sẽ xuất hiện khi kinh lạc bị tắc nghẽn. 

Đông y cũng nêu rõ nếu bị bệnh phổi thì có thể sẽ xuất hiện biểu hiện ở lưng và vai gáy. Phổi bị tổn thương sẽ gây ra triệu chứng đau thắt lưng, mỏi vai gáy, cứng khớp, tê tay, tức ngực, ho. Thế nên cơ chế đau lưng hậu Covid cũng xuất phát từ đây. 

Phòng ngừa, ngăn chặn triệu chứng đau vai gáy và đau lưng hậu Covid

Dưới đây là một số biện pháp giúp phòng ngừa, ngăn chặn triệu chứng đau vai gáy và đau lưng hậu Covid, cụ thể như sau:

Bạn phải giữ ấm lưng để giúp bản thân không bị viêm phổi. Trẻ nhỏ ra mồ hôi lưng vào ban đêm phải được thấm khô, nếu không sẽ dễ bị viêm phổi. Với bệnh nhân Covid cũng vậy. Nhất là khi nhiễm biến thể Omicron sẽ thường ra mồ hôi vào ban đêm. Lúc này bạn cần lau khô lưng ngay lập tức. Ngoài ra, kinh thái dương ở bàng quang sẽ bị tắc khi chân tay lạnh. Từ đó lưng cũng bị lạnh theo. 

Trong cơ thể con người, kinh túc thái dương bàng quang ở hai bên sống lưng là kinh tuyến dương khí lớn nhất. Nó có khả năng điều chỉnh dương khí của toàn bộ cơ thể. Bên cạnh huyệt phế du, kinh bàng quang bảo vệ phổi còn có những huyệt quan trọng khác như bàng quang du, tiểu trường du, đại trường du, tam tiêu du, huyệt du, vị du, tì du, đảm du, can da, tâm du.

Thầy thuốc cũng có thể xoa bóp, châm cứu các huyệt chính thông kinh mạch để chữa triệu chứng đau vai gáy, đau lưng hậu Covid hoặc sau khi bị cúm. Bệnh nhân cũng có thể tập khí công, thở theo yoga hoặc thở theo phương pháp y học cổ truyền hỗ trợ thông kinh mạch bàng quang. Tây y thường chỉ định dùng thuốc giảm đau, tuy nhiên hiệu quả không cao lắm. Chủ yếu bệnh nhân sẽ được hướng dẫn tập phục hồi chức năng, sử dụng biện pháp massage, chườm nóng. Bạn cần chờ đợi cơ thể dần hồi phục trong 6 – 9 tháng.

Lời khuyên của bác sĩ

Tóm lại, đau quanh đầu gối, lưng, vai gáy là di chứng thường xuất hiện ở bệnh nhân bị viêm phổi do Covid, cúm hay bất kỳ virus hoặc vi khuẩn nào khác gây viêm phổi. Trong số các nguyên nhân, biến thể Omicron có tỉ lệ đau thấp nhất. Cơ chế đau có thể là do sự tăng tiết quá mức các chất trung gian hóa học thuộc nhóm Prostaglandin và Pyrogens. Thế nhưng cơn đau kéo dài đa phần là do tình trạng tổn thương phổi gây nên. 

Châm cứu, xoa bóp, bấm nguyệt, massage, tập phục hồi chức năng là những biện pháp có thể khắc phục được triệu chứng đau lưng hậu Covid. Các bài tập thở dưỡng sinh, khí công, yoga, thiền, thở sâu cũng góp phần cải thiện tình trạng này. Bạn không nên lạm dụng thuốc trị cúm hay Covid. Hãy giữ ấm tay chân và lưng. Nếu thấy ra mồ hôi vào ban đêm thì phải lau khô ngay.