Điều Trị Hậu Covid Bị Tiêu Chảy Như Thế Nào Hiệu Quả, An Toàn?

Lý do xuất hiện di chứng hậu Covid bị tiêu chảy

SARS-CoV-2 chủ yếu lây nhiễm thông qua đường hô hấp (đại thực bào phế nang, tế bào phổi, tế bào niêm mạc mũi) và đường tiêu hóa (Enterocytes – tế bào hấp thụ). Virus xâm nhập thông qua sự tương tác trực tiếp giữa men chuyển Angiotensin 2 (ACE2) và Protein S (ở lớp vỏ) trên thụ thể tế bào. 

ACE2 giữ vai trò chính trong việc vận chuyển Axit Amin ở biểu mô ruột. Đây là một cơ chế liên quan đến quá trình sản xuất các Peptit kháng khuẩn. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của nó trong việc duy trì cân bằng hệ vi sinh đường ruột và hàng rào ruột. Mất ACE2 sẽ tác động đến sự hấp thụ của ruột với một số loại Axit Amin trong chế độ ăn uống, ví dụ như Tryptophan. Tryptophan vốn là một chất giữ vai trò quan trọng trong khả năng miễn dịch. Từ đó làm suy giảm miễn dịch tại ruột.

Một số nghiên cứu trước đây cũng chỉ ra rằng, sự chuyển hóa Serotonin (5-Hydroxytryptamine – Hormone và chất dẫn truyền thần kinh) bị thay đổi có khả năng là nguyên nhân cơ bản của những rối loạn tiêu hóa liên quan đến triệu chứng tiêu chảy. Các phát hiện về nồng độ Serotonin trong huyết tương cao ở người bệnh Covid-19 bị tiêu chảy cho thấy, nhiễm SARS-CoV-2 gây ra phản ứng viêm toàn thân có liên quan đến hệ tiêu hóa.

Hơn nữa, có thể tìm thấy SARS-CoV-2 trong trực tràng của nhiều bệnh nhân ngay cả khi đã sạch virus ở vòm họng. Điều này cho thấy khả năng nhân lên và đào thải của virus ra khỏi đường tiêu hóa có thể mạnh hơn ở đường hô hấp. Đây cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng hậu Covid bị tiêu chảy kéo dài. Vậy điều trị hậu Covid bị tiêu chảy thế nào hiệu quả? 

Điều trị hậu Covid bị tiêu chảy thế nào? 

Hậu Covid bị tiêu chảy có thể gây ra tình trạng mất nước nguy hiểm. Mất nước nhẹ rất phổ biến và thường được phục hồi dễ dàng thông qua việc uống nước, bù dung dịch điện giải. Tuy nhiên tình trạng mất nước diễn ra nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong nếu không được can thiệp, chữa trị kịp thời. Vì tất cả các cơ quan đều cần sử dụng một lượng dịch nhất định để duy trì chức năng của chúng. 

Dấu hiệu mất nước khi người bệnh bị tiêu chảy hậu Covid gồm: Chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu, mắt trũng, chuột rút, yếu người, tiểu ít, trở nên kích thích, khô lưỡi và miệng. Những triệu chứng mất nước nặng gồm có: Nhịp tim tăng nhanh, mất ý thức, tiểu rất ít, hôn mê. Do đó, trong trường hợp hậu Covid bị tiêu chảy, việc bổ sung nước và chất điện giải đóng vai trò vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số cách điều trị hậu Covid bị tiêu chảy, bạn hãy tham khảo nhé.

Bù dịch 

Đa phần các trường hợp mất nước do tiêu chảy (với bất kỳ nguyên nhân nào) cũng có thể chữa trị hiệu quả bằng Oresol (ORS). Hậu Covid bị tiêu chảy cũng cần được bù dịch bằng Oresol. Trong Oresol có chứa Natri Citrat, Kali Clorid, Glucose.

• Glucose cùng với Natri sẽ được hấp thụ tích cực ở ruột.
• Kali Clorid hỗ trợ bù Kali trong trường hợp tiêu chảy cấp. Đặc biệt hữu ích với trẻ nhỏ. Vì các bé thường mất nhiều Kali trong phân hơn so với người lớn.
• Natri Citrat giúp khắc phục tình trạng nhiễm toan chuyển hóa do mất nước. Chức năng thận sẽ được bảo vệ nếu điều trị sớm.

Lưu ý khi dùng Oresol:

• Cần hòa tan viên thuốc hoặc bột thuốc trong nước khi sử dụng, thực hiện theo đúng hướng dẫn ghi trên nhãn của từng chế phẩm.
• Bệnh nhân nên uống lượng thuốc phù hợp với mức độ mất nước.
• Thuốc sau khi pha chỉ sử dụng trong 24 giờ.
• Trẻ nhỏ cần uống chậm, từng ít một và nhiều lần.
• Oresol chống chỉ định cho người bệnh nôn nhiều và kéo dài, liệt ruột, tắc ruột, thủng ruột, không có nước tiểu hoặc tiểu rất ít, mất nước nặng kèm theo triệu chứng sốc vì bù nước thông qua đường uống quá chậm, cần chữa trị nhanh chóng bằng cách tiêm tĩnh mạch. 
• Rất thận trọng khi chỉ định cho bệnh nhân suy gan, suy thận, suy tim sung huyết dùng Oresol. 
• Oresol có thể gây ra tác dụng phụ là nôn nhẹ nhưng rất hiếm gặp.

Thuốc làm giảm tình trạng hậu Covid bị tiêu chảy

 Loperamid

Có công dụng làm giảm tiết dịch ở đường tiêu hóa, giảm nhu động ruột và tăng trương lực cơ co thắt tại hậu môn. Ngoài ra, Loperamid còn có tác dụng kéo dài thời gian vận chuyển thức ăn qua ruột, tăng vận chuyển chất điện giải và dịch qua niêm mạc ruột. Nhờ đó làm giảm tình trạng mất nước và điện giải, giảm khối lượng phân và tăng độ đặc. Chống chỉ định dùng Loperamid cho người mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc, bị viêm đại tràng nặng, tổn thương gan, táo bón, mắc hội chứng lỵ, trẻ em dưới 6 tuổi.

Tuy nhiên, Loperamid chỉ là thuốc giúp chữa trị triệu chứng của bệnh tiêu chảy. Nếu muốn điều trị dứt điểm bệnh thì phải tìm ra được nguyên nhân. Loperamid được chỉ định để cầm tiêu chảy sau khi bác sĩ biết rõ nguyên nhân và tiến hành sử dụng các loại thuốc phù hợp.

Trong trường hợp bị tiêu chảy nhiễm trùng (thường kèm triệu chứng sốt), khi chưa xác định được loại vi khuẩn gây bệnh hoặc chưa dùng kháng sinh chữa trị ổ nhiễm trùng thì bệnh nhân không được tự ý dùng Loperamid. Dùng Loperamid quá liều có thể làm liệt ruột, ức chế hệ thần kinh trung ương và đường hô hấp, gây táo bón, co cứng bụng, buồn nôn, kích thích đường tiêu hóa. 

 Diphenoxylate

Thuốc làm giảm tần suất đại tiện. Diphenoxylate tương tự như các loại thuốc giảm đau nhưng nó lại hoạt động chủ yếu để làm giảm nhu động ruột. Thuốc này không được dùng để chữa tiêu chảy do nhiễm trùng. Lưu ý, không cho trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng Diphenoxylate dưới dạng viên nén. Tác dụng phụ phổ biến gồm có chóng mặt, đau đầu, ngứa, phát ban, khô miệng, đau dạ dày, ăn không ngon. Những tác dụng phụ này hầu hết có thể biến mất trong vài tuần hoặc vài ngày.

 Spasmaverine

Loại thuốc này có tác dụng chống co thắt cơ trơn. Tác dụng trực tiếp lên sợi cơ trơn (sinh dục, tiết niệu, tiêu hóa) mà không tác động đến phế quản, tim, mạch máu. Thuốc chống chỉ định với bệnh nhân tắc ruột, liệt ruột, phụ nữ có thai hay đang cho con bú. Tác dụng phụ thường gặp là phát ban, ngứa, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, phản ứng dị ứng (gồm cả sốc phản vệ).

Có nên dùng kháng sinh?

Kháng sinh thường chỉ dùng cho các trường hợp bị tiêu chảy do vi khuẩn. Do đó, sử dụng kháng sinh để chữa trị tình trạng hậu Covid bị tiêu chảy không mang đến tác dụng gì. Chưa kể dùng kháng sinh bừa bãi sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm.

Lời khuyên của thầy thuốc

• Chỉ dùng thuốc khi được bác sĩ chỉ định.
• Cần nhập viện ngay để điều trị kháng sinh khi bị tiêu chảy kèm sốt, mót rặn, đau bụng quặn từng cơn, đi ngoài phân lỏng lẫn chất nhầy màu, nôn mửa nhiều hoặc tiêu chảy dữ dội và liên tục từ 20 – 50 lần/ngày, phân trông giống như nước vo gạo.
• Ăn chín và uống nước đã được đun sôi.
• Có thể uống nước trái cây để bổ sung thêm điện giải và Vitamin C.
• Ăn nhiều rau xanh,…
• Rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
• Vệ sinh môi trường sống thật sạch sẽ.