Trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV): Dấu hiệu nhận biết, điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Trang chủ > Chuyên khoa > Nhi khoa > Nhi hô hấp > Trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV): Dấu hiệu nhận biết, điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Tác giả: Hiền Vy Ngày đăng: Tháng mười một 17, 2025

Mục Lục Bài Viết

Trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV): Dấu hiệu nhận biết, điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý hô hấp nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi. Hàng năm, hàng triệu trẻ em trên toàn thế giới phải nhập viện vì nhiễm RSV – trong đó có không ít trường hợp tiến triển thành viêm phổi hoặc suy hô hấp nguy hiểm.

Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý đúng khi trẻ bị nhiễm virus hợp bào hô hấp không chỉ giúp cha mẹ kịp thời bảo vệ sức khỏe con mình mà còn hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng. Cùng đội ngũ chuyên gia của Phòng khám Đa khoa Phương Nam tìm hiểu chi tiết về căn bệnh này trong bài viết dưới đây.

Trẻ nhỏ dễ bị nhiễm virus hợp bào hô hấp, đặc biệt trong mùa lạnh.

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là gì?

Virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus – RSV) là một loại virus RNA thuộc họ Paramyxoviridae, gây nhiễm trùng đường hô hấp, đặc biệt ở trẻ nhỏ. RSV được phát hiện lần đầu vào năm 1956, và từ đó đến nay, nó được xem là một trong những “thủ phạm” chính gây viêm tiểu phế quản, viêm phổi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 33 triệu ca nhiễm RSV ở trẻ em dưới 5 tuổi, trong đó hơn 3 triệu ca cần nhập viện điều trị. Ở Việt Nam, RSV xuất hiện quanh năm, nhưng thường bùng phát mạnh vào thời điểm giao mùa (từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau).

Nguồn gốc và đặc điểm của virus RSV

Virus RSV có cấu trúc hình cầu, bao quanh bởi lớp vỏ lipid và chứa các protein đặc trưng giúp virus bám dính và xâm nhập vào tế bào niêm mạc hô hấp. Khi xâm nhập, virus này gây viêm, phù nề và tạo ra hiện tượng “hợp bào” – các tế bào bị nhiễm kết dính với nhau thành khối, làm hẹp đường thở và cản trở quá trình hô hấp của trẻ.

  • Thời gian ủ bệnh: Khoảng 2–8 ngày.
  • Thời gian lây lan mạnh: Trong 3–5 ngày đầu sau khi xuất hiện triệu chứng.
  • Sức sống của virus: RSV có thể tồn tại trên bề mặt vật dụng (tay nắm cửa, đồ chơi, bàn ghế) từ 4–6 giờ, và trên tay người trong khoảng 30 phút.

“RSV là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ dưới 1 tuổi.”Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC).

RSV lây nhiễm như thế nào?

RSV lây truyền chủ yếu qua đường hô hấptiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ người bệnh. Trẻ có thể nhiễm virus khi hít phải các giọt bắn li ti trong không khí hoặc chạm vào bề mặt có virus rồi đưa tay lên mũi, miệng, mắt.

Các con đường lây nhiễm thường gặp gồm:

  • Qua ho và hắt hơi của người bệnh.
  • Qua tiếp xúc trực tiếp (hôn, ôm trẻ bị bệnh).
  • Qua vật dụng chung như bình sữa, khăn, đồ chơi bị nhiễm virus.

Đáng lưu ý, RSV có thể lây từ người lớn sang trẻ nhỏ. Nhiều người lớn bị nhiễm RSV nhưng chỉ có triệu chứng cảm nhẹ, vô tình trở thành nguồn lây cho trẻ trong gia đình.

Vì sao trẻ dễ bị nhiễm virus hợp bào hô hấp?

Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi, có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Do đó, khi tiếp xúc với virus RSV, cơ thể không đủ sức đề kháng để chống lại sự tấn công mạnh mẽ của virus này.

Độ tuổi và nhóm trẻ có nguy cơ cao

Theo Bộ Y tế Việt Nam, các nhóm trẻ sau đây có nguy cơ cao mắc RSV và dễ gặp biến chứng nặng:

  1. Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi: do hệ miễn dịch còn yếu.
  2. Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân: phổi chưa phát triển hoàn chỉnh.
  3. Trẻ có bệnh nền như tim bẩm sinh, hen phế quản, suy giảm miễn dịch.
  4. Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá.

Nghiên cứu của Viện Nhi Trung ương năm 2023 cho thấy, khoảng 60% trẻ nhập viện vì viêm tiểu phế quản cấp có nguyên nhân từ virus RSV. Tỷ lệ này tăng cao hơn vào mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa.

Yếu tố môi trường và lối sống ảnh hưởng

Không chỉ do cơ địa, nhiều yếu tố môi trường và sinh hoạt hàng ngày cũng góp phần làm tăng nguy cơ lây nhiễm RSV:

  • Không khí ô nhiễm: Bụi mịn, khói thuốc và khói xe gây kích ứng niêm mạc mũi họng, tạo điều kiện cho virus tấn công.
  • Nhà ở kín gió, ẩm thấp: RSV tồn tại lâu trong môi trường ẩm, dễ lây lan khi không gian thiếu thông thoáng.
  • Trẻ đi nhà trẻ sớm: Tiếp xúc gần gũi với nhiều trẻ khác khiến nguy cơ lây nhiễm tăng cao.
  • Thiếu dinh dưỡng: Trẻ ăn uống kém, thiếu vitamin A, D, C dẫn đến hệ miễn dịch yếu.

Triệu chứng trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp

Triệu chứng của nhiễm virus hợp bào hô hấp ở trẻ nhỏ có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng, tùy vào độ tuổi, sức đề kháng và mức độ tổn thương đường hô hấp. Nhiều trường hợp ban đầu chỉ giống cảm cúm thông thường nên phụ huynh dễ chủ quan.

Các triệu chứng RSV ban đầu thường dễ nhầm với cảm cúm thông thường.

Dấu hiệu ban đầu thường gặp

Trong giai đoạn đầu, trẻ nhiễm RSV có thể xuất hiện những biểu hiện nhẹ như:

  • Sổ mũi, nghẹt mũi.
  • Ho khan hoặc ho có đờm.
  • Sốt nhẹ hoặc không sốt.
  • Hắt hơi, quấy khóc, bú kém.

Những triệu chứng này thường kéo dài 3–5 ngày. Nếu không được phát hiện sớm, virus có thể lan xuống đường hô hấp dưới, gây viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi.

Biểu hiện nặng cần nhập viện

Khi bệnh tiến triển nặng, trẻ sẽ có các biểu hiện như:

  • Thở khò khè, thở nhanh, co rút lồng ngực khi hít thở.
  • Da tái hoặc tím quanh môi, đầu chi.
  • Không bú được, mệt lả, ngủ li bì.
  • Ngừng thở từng cơn (đặc biệt ở trẻ sơ sinh).

Lưu ý: Nếu thấy trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được thăm khám và hỗ trợ hô hấp kịp thời.

Phân biệt RSV với cảm cúm thông thường

Đặc điểm Virus hợp bào hô hấp (RSV) Cảm cúm thông thường
Đối tượng Trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 2 tuổi Mọi lứa tuổi
Biểu hiện Ho khò khè, khó thở, bú kém Sổ mũi, đau họng, sốt nhẹ
Biến chứng Viêm tiểu phế quản, viêm phổi, suy hô hấp Rất hiếm khi gây biến chứng
Thời gian hồi phục 7–14 ngày, lâu hơn nếu biến chứng 3–5 ngày

Việc nhận biết sớm và phân biệt đúng giữa RSVcảm cúm giúp phụ huynh có hướng điều trị phù hợp, tránh tự ý dùng thuốc khiến bệnh diễn tiến nặng hơn.

Biến chứng nguy hiểm của virus RSV ở trẻ nhỏ

Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, virus hợp bào hô hấp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho trẻ nhỏ, đe dọa tính mạng, đặc biệt ở những trẻ có bệnh nền hoặc sinh non.

Viêm tiểu phế quản cấp tính

Đây là biến chứng phổ biến nhất của RSV, chiếm hơn 70% các ca nhập viện do nhiễm virus này. Virus làm viêm và tắc nghẽn các tiểu phế quản – đường dẫn khí nhỏ trong phổi, khiến trẻ thở khò khè, khó thở và tím tái.

Theo CDC Hoa Kỳ, có khoảng 2–3% trẻ dưới 12 tháng tuổi bị viêm tiểu phế quản RSV cần nhập viện cấp cứu hô hấp.

Viêm phổi và suy hô hấp

Khi virus lan rộng đến nhu mô phổi, trẻ có thể bị viêm phổi nặng, kèm theo tình trạng thiếu oxy, thở nhanh và co kéo lồng ngực mạnh. Nếu không can thiệp sớm, trẻ dễ rơi vào suy hô hấp cấp – tình trạng nguy kịch có thể dẫn đến tử vong.

Ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe hô hấp của trẻ

Nghiên cứu chỉ ra rằng, khoảng 30–40% trẻ từng bị nhiễm RSV nặng có nguy cơ cao mắc hen phế quản mạn tính hoặc viêm phế quản tái phát trong những năm tiếp theo. Do đó, việc chăm sóc và phục hồi hô hấp sau khi khỏi bệnh rất quan trọng.

điều trị virus RSV
Phát hiện sớm và điều trị đúng giúp giảm nguy cơ biến chứng RSV ở trẻ nhỏ.

Chẩn đoán bệnh RSV ở trẻ như thế nào?

Để xác định chính xác trẻ có bị nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV) hay không, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng kết hợp các xét nghiệm cận lâm sàng. Việc chẩn đoán sớm giúp đánh giá mức độ bệnh và đưa ra phương án điều trị phù hợp, hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Khám lâm sàng và tiền sử bệnh

Bác sĩ sẽ hỏi phụ huynh về các triệu chứng của trẻ, thời gian khởi phát bệnh, tiền sử tiếp xúc với người bị ho, cảm cúm hoặc viêm phổi. Sau đó, bác sĩ tiến hành nghe phổi để phát hiện tiếng rít, khò khè hoặc ran ẩm – những dấu hiệu đặc trưng của RSV.

Xét nghiệm và kỹ thuật chẩn đoán RSV

  • Xét nghiệm kháng nguyên RSV nhanh: Lấy dịch tiết mũi họng của trẻ để xác định sự hiện diện của virus. Cho kết quả sau 30–60 phút.
  • Xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction): Phương pháp hiện đại, có độ chính xác cao, giúp phát hiện RNA của virus RSV.
  • Chụp X-quang ngực: Được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ viêm phổi, giúp đánh giá mức độ tổn thương phổi.
  • Xét nghiệm máu: Giúp kiểm tra tình trạng viêm và đánh giá sức đề kháng của trẻ.

Nhờ các phương pháp chẩn đoán này, bác sĩ có thể xác định mức độ nhiễm virus RSV và chỉ định điều trị phù hợp, tránh lạm dụng kháng sinh không cần thiết.

Điều trị trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp

Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị hoàn toàn virus RSV. Việc điều trị RSV ở trẻ nhỏ chủ yếu là điều trị triệu chứng, hỗ trợ hô hấp và tăng cường sức đề kháng. Tùy vào mức độ nặng nhẹ, trẻ có thể điều trị tại nhà hoặc nhập viện.

Điều trị tại nhà khi bệnh nhẹ

Với các trường hợp nhẹ, cha mẹ có thể chăm sóc trẻ tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ:

  • Giữ ấm cơ thể và phòng ngủ thông thoáng.
  • Dùng dung dịch nước muối sinh lý để nhỏ mũi, giúp trẻ dễ thở hơn.
  • Cho trẻ uống đủ nước, bú sữa thường xuyên để tránh mất nước.
  • Dùng thuốc hạ sốt paracetamol khi trẻ sốt trên 38,5°C (theo hướng dẫn bác sĩ).
  • Không tự ý dùng kháng sinh hay thuốc ho khi chưa có chỉ định y tế.

Khi nào cần nhập viện điều trị?

Cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu sau:

  • Thở khò khè, thở nhanh hoặc khó thở rõ rệt.
  • Bú kém, bỏ bú, nôn trớ nhiều.
  • Da tái, môi tím hoặc thở co kéo ngực.
  • Trẻ sơ sinh có dấu hiệu ngừng thở từng cơn hoặc ngủ li bì.

Các phương pháp điều trị y khoa

Tại bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa, bác sĩ có thể chỉ định một số biện pháp điều trị hỗ trợ như:

  • Liệu pháp oxy: Giúp cải thiện tình trạng thiếu oxy trong máu.
  • Truyền dịch: Bổ sung nước và điện giải khi trẻ không thể bú hoặc uống nước.
  • Thuốc giãn phế quản hoặc khí dung: Hỗ trợ mở rộng đường thở.
  • Hút đờm dãi: Giúp đường thở thông thoáng, giảm cản trở hô hấp.

Trong trường hợp nặng, trẻ có thể cần hỗ trợ thở máy hoặc chăm sóc tại đơn vị hồi sức tích cực (ICU).

Phòng ngừa virus hợp bào hô hấp ở trẻ nhỏ

Phòng bệnh luôn là biện pháp quan trọng nhất giúp bảo vệ sức khỏe trẻ nhỏ, đặc biệt trong mùa dịch RSV. Các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh nên thực hiện nghiêm túc các biện pháp dưới đây:

Biện pháp phòng bệnh tại nhà

  • Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí, tránh khói thuốc lá.
  • Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
  • Không cho trẻ tiếp xúc với người đang ho, cảm cúm hoặc viêm phổi.
  • Vệ sinh đồ chơi, bình sữa, vật dụng cá nhân của trẻ hằng ngày.
  • Hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người trong mùa dịch.

Dinh dưỡng và tăng sức đề kháng cho trẻ

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng giúp trẻ chống lại virus. Cha mẹ cần:

  • Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời.
  • Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin A, C, D, kẽm và sắt.
  • Khuyến khích trẻ vận động nhẹ, ngủ đủ giấc để tăng sức đề kháng.

Tiêm phòng và nghiên cứu vắc xin RSV

Hiện nay, thế giới đã phát triển một số loại vắc xin phòng RSV cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. Mặc dù ở Việt Nam, vắc xin này chưa phổ biến rộng rãi, nhưng các nghiên cứu đang được thúc đẩy nhanh chóng.

Đặc biệt, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt vắc xin nirsevimab cho trẻ sơ sinh – giúp bảo vệ khỏi RSV trong suốt mùa dịch. Đây là tín hiệu đáng mừng cho việc phòng bệnh hiệu quả trong tương lai.

phòng ngừa virus RSV ở trẻ nhỏ
Phòng ngừa RSV bằng vệ sinh cá nhân và dinh dưỡng hợp lý giúp giảm nguy cơ lây nhiễm.

Hỏi – Đáp cùng bác sĩ Đa khoa Phương Nam

Khi nào nên đưa trẻ đi khám RSV?

Nếu trẻ có dấu hiệu thở nhanh, ho khò khè, bú kém hoặc sốt không hạ sau 2 ngày, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế uy tín như Phòng khám Đa khoa Phương Nam để được bác sĩ chuyên khoa Nhi thăm khám và hỗ trợ kịp thời.

RSV có lây cho người lớn không?

Có. RSV có thể lây cho người lớn nhưng thường chỉ gây triệu chứng cảm cúm nhẹ. Tuy nhiên, người lớn vẫn có thể truyền virus cho trẻ nhỏ – nhóm dễ bị tổn thương nhất. Vì vậy, người chăm sóc trẻ cần chú ý vệ sinh tay, đeo khẩu trang khi có triệu chứng hô hấp.

Có nên tự dùng thuốc kháng sinh?

Không nên. RSV là virus, nên kháng sinh không có tác dụng tiêu diệt virus. Việc tự ý dùng thuốc có thể gây kháng thuốc và ảnh hưởng xấu đến gan, thận của trẻ. Mọi loại thuốc chỉ nên sử dụng khi có chỉ định từ bác sĩ.

Dịch vụ khám và điều trị bệnh hô hấp cho trẻ tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam

Phòng khám Đa khoa Phương Nam là địa chỉ uy tín tại Việt Nam trong chẩn đoán và điều trị các bệnh hô hấp ở trẻ nhỏ, trong đó có nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV).

Ưu điểm khi khám Nhi tại Phương Nam

  • Đội ngũ bác sĩ Nhi khoa chuyên môn cao, nhiều năm kinh nghiệm trong điều trị bệnh đường hô hấp.
  • Trang thiết bị hiện đại: máy X-quang, xét nghiệm PCR, test nhanh RSV chuẩn quốc tế.
  • Môi trường khám chữa bệnh sạch sẽ, thân thiện với trẻ nhỏ.
  • Dịch vụ tư vấn và hỗ trợ tận tâm – “Phục vụ từ trái tim”.

Quy trình khám RSV an toàn, nhanh chóng

  1. Tiếp nhận và sàng lọc triệu chứng ban đầu.
  2. Bác sĩ thăm khám và chỉ định xét nghiệm RSV.
  3. Đọc kết quả và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.
  4. Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa tái phát tại nhà.

Đặt lịch khám RSV cho trẻ tại Phương Nam

Phụ huynh có thể đặt lịch khám RSV cho trẻ qua:

  • Tổng đài miễn cước: 1800 2222
  • Website: https://phuongnamhospital.com
  • ⏰ Thời gian làm việc: 7h00 – 18h00, tất cả các ngày trong tuần.

Kết luận

Trẻ nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV) là tình trạng không thể xem nhẹ, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi dịch bệnh hô hấp bùng phát. Nhận biết sớm triệu chứng, chăm sóc đúng cách và đưa trẻ đi khám kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nặng, bảo vệ sức khỏe hô hấp cho trẻ.

Phòng khám Đa khoa Phương Nam luôn đồng hành cùng quý phụ huynh trong hành trình chăm sóc và bảo vệ con trẻ. Hãy chủ động đặt lịch khám để được tư vấn và hỗ trợ chuyên nghiệp nhất.

FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Trẻ bị RSV có cần cách ly không?

Có. Trẻ nhiễm RSV nên được cách ly tại nhà trong ít nhất 7 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng để hạn chế lây lan sang người khác, đặc biệt là trẻ sơ sinh.

2. RSV có tái nhiễm không?

Có thể. Sau khi khỏi bệnh, trẻ vẫn có thể tái nhiễm RSV trong các mùa dịch sau, tuy nhiên mức độ thường nhẹ hơn lần đầu.

3. Có cách nào để giảm ho và khò khè do RSV tại nhà?

Có thể dùng máy tạo độ ẩm, nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý và cho trẻ uống đủ nước. Tuy nhiên, nếu trẻ khó thở hoặc ho nhiều, nên đưa đi khám bác sĩ.

4. RSV nguy hiểm nhất vào thời điểm nào?

Bệnh thường bùng phát mạnh vào mùa lạnh (từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau). Cha mẹ nên đặc biệt chú ý phòng bệnh cho trẻ trong giai đoạn này.

5. Có xét nghiệm RSV tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam không?

Có. Phòng khám cung cấp dịch vụ xét nghiệm nhanh RSV chính xác, an toàn, giúp phát hiện sớm bệnh và có hướng điều trị hiệu quả.

Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ