Suy tuyến thượng thận do thuốc xương khớp gia truyền đang trở thành vấn đề y tế đáng lo ngại tại Việt Nam. Nhiều người bệnh vì mong muốn giảm đau nhanh, tin tưởng vào “thuốc gia truyền” được quảng cáo thần kỳ mà không biết rằng bên trong đó có thể chứa những thành phần nguy hiểm như corticoid – chất gây ức chế tuyến thượng thận, dẫn đến rối loạn nội tiết nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Trong bài viết này, Phòng khám Đa khoa Phương Nam sẽ cùng bạn tìm hiểu toàn diện về nguyên nhân, triệu chứng, tác hại và cách phòng tránh suy tuyến thượng thận do thuốc xương khớp gia truyền – giúp người dân nhận thức đúng và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

1. Thuốc xương khớp gia truyền là gì? Vì sao được nhiều người tin dùng?

1.1. Khái niệm và hình thức quảng cáo thường thấy

“Thuốc xương khớp gia truyền” là cụm từ thường xuất hiện trên mạng xã hội, truyền hình hoặc các tờ rơi tại chợ, bến xe. Những sản phẩm này thường được giới thiệu là “bài thuốc bí truyền”, “được bào chế hoàn toàn từ thảo dược thiên nhiên”, có khả năng “chữa khỏi 100% bệnh đau nhức xương khớp chỉ sau vài ngày sử dụng”.

Tuy nhiên, phần lớn những loại thuốc này không được cấp phép lưu hành, không có kiểm nghiệm lâm sàng hay chứng nhận của Bộ Y tế. Điều đáng lo ngại hơn là nhiều mẫu thuốc “gia truyền” được cơ quan chức năng phát hiện có chứa corticoid – một loại hormone tổng hợp có tác dụng giảm viêm và giảm đau tức thời, nhưng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nguy hiểm nếu dùng lâu dài.

1.2. Vì sao người bệnh dễ bị “mắc bẫy” thuốc gia truyền

Phần lớn người mắc bệnh xương khớp là người lớn tuổi, thu nhập trung bình, tâm lý ngại đến bệnh viện hoặc sợ chi phí điều trị cao. Khi thấy người khác dùng thuốc gia truyền “đỡ nhanh”, họ dễ dàng tin tưởng mà không tìm hiểu kỹ về nguồn gốc sản phẩm.

Bên cạnh đó, hiệu quả giảm đau tức thì của corticoid khiến người dùng lầm tưởng thuốc rất tốt. Tuy nhiên, đó chỉ là “cảm giác giả” – khi corticoid ức chế phản ứng viêm, làm giảm sưng đau nhanh nhưng không điều trị tận gốc bệnh. Việc sử dụng kéo dài sẽ khiến cơ thể bị phụ thuộc, hệ nội tiết bị rối loạn, dẫn đến suy tuyến thượng thận nghiêm trọng.

2. Mối nguy hiểm tiềm ẩn: Corticoid – “thủ phạm” trong thuốc gia truyền xương khớp

2.1. Corticoid là gì và tác dụng của nó trong điều trị bệnh

Corticoid (glucocorticoid) là một nhóm hormone steroid được sản xuất tự nhiên bởi tuyến thượng thận, đóng vai trò điều hòa chuyển hóa, giảm viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch. Trong y học, corticoid tổng hợp được dùng để điều trị các bệnh lý như viêm khớp, lupus, hen suyễn, dị ứng nặng hoặc các rối loạn miễn dịch.

Khi được bác sĩ chỉ định đúng liều lượng và thời gian, corticoid mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, việc tự ý sử dụng hoặc dùng lâu dài không kiểm soát sẽ làm hệ nội tiết bị ức chế, khiến cơ thể không còn khả năng sản xuất hormone tự nhiên – đây chính là cơ chế gây suy tuyến thượng thận.

2.2. Lý do corticoid bị lạm dụng trong thuốc gia truyền

Với tác dụng giảm đau nhanh, corticoid giúp người dùng cảm thấy “đỡ bệnh” chỉ sau vài ngày. Chính vì vậy, nhiều người sản xuất thuốc gia truyền bất hợp pháp đã lén trộn corticoid vào bài thuốc để đánh lừa người tiêu dùng, tăng độ “hiệu nghiệm” và thu hút khách hàng.

Một khảo sát của Cục Quản lý Dược năm 2024 cho thấy, có đến 38% mẫu thuốc đông y trôi nổi trên thị trường chứa corticoid vượt ngưỡng cho phép, nhiều loại thậm chí có hàm lượng tương đương thuốc kê đơn mạnh.

2.3. Tác hại của việc sử dụng corticoid không kiểm soát

Corticoid có thể mang lại lợi ích ngắn hạn nhưng hậu quả lâu dài rất nghiêm trọng. Khi dùng trong thời gian dài mà không có chỉ định y khoa, corticoid sẽ làm ức chế trục dưới đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận, khiến cơ thể ngừng sản xuất hormone cortisol tự nhiên.

Như vậy, việc “uống thuốc gia truyền” mà không biết bên trong chứa corticoid chẳng khác nào tự đầu độc cơ thể. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây nên suy tuyến thượng thận do thuốc xương khớp gia truyền – một biến chứng khó phục hồi nếu không được phát hiện sớm.

3. Suy tuyến thượng thận là gì? Cơ chế tổn thương do thuốc chứa corticoid

3.1. Tuyến thượng thận và vai trò trong cơ thể

Tuyến thượng thận là hai tuyến nhỏ nằm phía trên mỗi quả thận, có nhiệm vụ sản xuất hormone quan trọng như cortisol, aldosteron và adrenaline – giúp điều hòa huyết áp, cân bằng nước điện giải, kiểm soát phản ứng stress và duy trì năng lượng cho cơ thể.

Khi tuyến thượng thận bị ức chế do lạm dụng corticoid, cơ thể không còn đủ hormone để duy trì các hoạt động sống. Người bệnh sẽ xuất hiện hàng loạt triệu chứng nguy hiểm như mệt mỏi kéo dài, sụt cân nhanh, chóng mặt, tụt huyết áp, thậm chí nguy kịch khi ngưng thuốc đột ngột.

3.2. Khi corticoid làm “tê liệt” tuyến thượng thận

Khi corticoid tổng hợp được đưa vào cơ thể quá thường xuyên, hệ thống nội tiết nhận tín hiệu “đủ hormone” và giảm sản xuất cortisol tự nhiên. Tình trạng này kéo dài khiến tuyến thượng thận teo nhỏ, mất khả năng tự hoạt động.

Hậu quả là bệnh nhân rơi vào trạng thái phụ thuộc thuốc. Nếu ngừng sử dụng đột ngột, cơ thể không kịp sản sinh cortisol, gây nên suy tuyến thượng thận cấp – tình huống y tế khẩn cấp có thể dẫn đến tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

Theo báo cáo của Bệnh viện Nội tiết Trung ương (2024), có tới 20% ca nhập viện vì suy tuyến thượng thận liên quan trực tiếp đến việc sử dụng thuốc đông y, thuốc gia truyền xương khớp chứa corticoid.

3.3. Mức độ và tiến triển của suy tuyến thượng thận

Trong trường hợp do thuốc xương khớp gia truyền, bệnh nhân thường mắc dạng thứ phát. Càng dùng thuốc lâu, tuyến thượng thận càng teo nhỏ, mất khả năng hồi phục. Thậm chí sau khi ngưng thuốc, quá trình hồi phục có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm tùy mức độ tổn thương.

4. Dấu hiệu nhận biết suy tuyến thượng thận do thuốc gia truyền

4.1. Triệu chứng ban đầu dễ bị nhầm lẫn

Ở giai đoạn đầu, người bệnh thường chỉ cảm thấy mệt mỏi, đau nhức cơ thể hoặc giảm năng lượng – những dấu hiệu dễ nhầm lẫn với tình trạng thông thường sau khi làm việc nặng hoặc thiếu ngủ. Tuy nhiên, đây chính là giai đoạn tuyến thượng thận bắt đầu bị ức chế.

Thường xuyên thấy yếu sức, uể oải dù nghỉ ngơi đầy đủ.
Chóng mặt khi đứng lên đột ngột do tụt huyết áp.
Thèm ăn mặn, sụt cân không rõ nguyên nhân.
Da sạm dần, đặc biệt ở vùng cổ, nách, khuỷu tay.

4.2. Biểu hiện nghiêm trọng cần đi khám ngay

Khi tuyến thượng thận bị tổn thương nặng, các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn và có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Mệt mỏi cực độ, buồn nôn, nôn mửa kéo dài.
Rối loạn huyết áp, hạ đường huyết, tim đập nhanh.
Rối loạn tâm lý: lo âu, trầm cảm, mất ngủ.
Ngất xỉu hoặc hôn mê khi ngừng thuốc corticoid đột ngột.

Người bệnh khi xuất hiện các dấu hiệu trên cần nhanh chóng đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị đúng cách, tránh biến chứng nguy hiểm.

5. Chẩn đoán suy tuyến thượng thận tại cơ sở y tế uy tín

5.1. Các xét nghiệm cần thiết

Để xác định chính xác tình trạng suy tuyến thượng thận, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số xét nghiệm chuyên biệt, bao gồm:

Xét nghiệm máu: đo nồng độ cortisol, ACTH, điện giải, glucose.
Test kích thích ACTH: đánh giá phản ứng của tuyến thượng thận sau khi tiêm hormone kích thích.
Xét nghiệm nước tiểu 24 giờ: kiểm tra nồng độ cortisol bài tiết trong ngày.
Chụp CT hoặc MRI: xác định kích thước và cấu trúc của tuyến thượng thận.

5.2. Quy trình thăm khám tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam

Tại Đa khoa Phương Nam, quy trình chẩn đoán và điều trị được thực hiện khép kín, tuân thủ tiêu chuẩn Bộ Y tế. Người bệnh sẽ được:

Bác sĩ nội tiết thăm khám, khai thác tiền sử sử dụng thuốc và các triệu chứng lâm sàng.
Chỉ định xét nghiệm nội tiết chuyên sâu với trang thiết bị hiện đại.
Phân tích kết quả, xác định mức độ tổn thương tuyến thượng thận.
Đưa ra phác đồ điều trị phù hợp từng cá nhân, đảm bảo an toàn và hiệu quả.

6. Phương pháp điều trị và phục hồi tuyến thượng thận

6.1. Nguyên tắc điều trị y khoa – tuyệt đối không tự ý dừng thuốc

Người bệnh đã sử dụng thuốc chứa corticoid lâu ngày không được tự ý ngừng thuốc đột ngột. Việc dừng đột ngột sẽ khiến cơ thể thiếu hụt cortisol nghiêm trọng, gây suy tuyến thượng thận cấp và có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Điều trị thường gồm:

Giảm liều từ từ: bác sĩ sẽ hướng dẫn giảm liều corticoid dần dần để tuyến thượng thận có thời gian hồi phục.
Bổ sung hormone thay thế: dùng hydrocortison hoặc prednison theo liều phù hợp.
Điều chỉnh điện giải và huyết áp: theo dõi sát để tránh biến chứng.

6.2. Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi

Chế độ ăn uống hợp lý giúp cải thiện sức khỏe và hỗ trợ phục hồi tuyến thượng thận:

Tăng cường thực phẩm giàu vitamin C, B5, magie, kẽm (cam, bưởi, hạnh nhân, rau xanh, trứng…).
Giảm đường, muối và chất béo bão hòa.
Uống đủ nước, ngủ đủ giấc, hạn chế căng thẳng.

6.3. Liệu pháp phục hồi chức năng tuyến thượng thận

Trong trường hợp suy tuyến thượng thận nặng, bác sĩ có thể chỉ định thêm các liệu pháp hỗ trợ như:

Liệu pháp hormone thay thế dài hạn.
Theo dõi định kỳ hormone nội tiết.
Tập luyện thể dục nhẹ nhàng để cải thiện tuần hoàn máu.

7. Cách phòng tránh suy tuyến thượng thận do thuốc “gia truyền”

7.1. Cảnh giác với quảng cáo “thần dược”

Không nên tin vào những lời quảng cáo quá mức như “chữa khỏi 100% bệnh xương khớp” hoặc “thuốc gia truyền bí truyền ba đời”. Mọi loại thuốc chữa bệnh đều cần được kiểm nghiệm khoa học và cấp phép rõ ràng.

7.2. Nguyên tắc sử dụng thuốc an toàn

Chỉ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Không mua thuốc qua mạng xã hội hoặc người bán không có giấy phép.
Đọc kỹ thành phần, hạn sử dụng, số đăng ký lưu hành.
Báo cho bác sĩ nếu từng dùng thuốc gia truyền, thuốc đông y không rõ nguồn gốc.

7.3. Lựa chọn cơ sở y tế uy tín

Người bệnh nên khám và điều trị tại các cơ sở được Bộ Y tế cấp phép, có chuyên khoa nội tiết – cơ xương khớp, trang bị đầy đủ máy móc xét nghiệm hiện đại như Phòng khám Đa khoa Phương Nam. Đây là nơi quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, luôn đặt sự an toàn của người bệnh lên hàng đầu.

8. Lời khuyên từ chuyên gia Đa khoa Phương Nam

TS.BS Nguyễn Văn Minh – Chuyên khoa Nội tiết, Đa khoa Phương Nam khuyến cáo: “Người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc gia truyền, đặc biệt là thuốc xương khớp không rõ nguồn gốc. Khi có triệu chứng mệt mỏi bất thường, cần đi khám sớm để phát hiện sớm suy tuyến thượng thận và điều trị kịp thời.”

8.1. Vì sao không nên tự điều trị bằng thuốc không rõ nguồn gốc

Các bài thuốc tự chế không được kiểm nghiệm an toàn, dễ bị pha trộn corticoid, chì, hoặc các chất gây hại gan, thận. Việc tự ý dùng thuốc khiến việc chẩn đoán của bác sĩ gặp khó khăn, tăng nguy cơ biến chứng nặng.

8.2. Khi nào cần đến khám tại Đa khoa Phương Nam

Bạn nên đến khám ngay khi có các biểu hiện sau:

Mệt mỏi, sụt cân, rối loạn huyết áp kéo dài.
Đang dùng thuốc đông y, thuốc gia truyền và cảm thấy bất thường.
Có tiền sử dùng corticoid dài ngày.

Phòng khám Đa khoa Phương Nam luôn sẵn sàng hỗ trợ qua tổng đài miễn cước 1800 2222 hoặc đặt lịch trực tuyến tại phuongnamhospital.com.

9. Kết luận: Hãy tỉnh táo để bảo vệ tuyến thượng thận của bạn

9.1. Tóm tắt thông điệp chính

Suy tuyến thượng thận do thuốc xương khớp gia truyền là hậu quả nghiêm trọng của việc sử dụng thuốc chứa corticoid không kiểm soát. Đừng để sự thiếu hiểu biết khiến sức khỏe bị đe dọa – hãy tìm hiểu kỹ nguồn gốc thuốc và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

9.2. Liên hệ hỗ trợ

Đa khoa Phương Nam – địa chỉ tin cậy trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý nội tiết. Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và quy trình chăm sóc toàn diện sẽ giúp bạn phục hồi sức khỏe an toàn.

Hãy chủ động bảo vệ mình! Nếu bạn nghi ngờ có dấu hiệu suy tuyến thượng thận, đừng chần chừ – hãy liên hệ ngay Phòng khám Đa khoa Phương Nam để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Dấu hiệu cảnh báo sớm suy tuyến thượng thận là gì?

Các dấu hiệu sớm gồm: mệt mỏi kéo dài, thèm ăn mặn, sụt cân, da sạm, chóng mặt khi đứng lên. Nếu bạn đang dùng thuốc xương khớp không rõ nguồn gốc và có các biểu hiện này, cần đi khám ngay.

2. Dùng thuốc gia truyền bao lâu có thể gây suy tuyến thượng thận?

Tùy hàm lượng corticoid trộn trong thuốc, chỉ sau vài tuần đến vài tháng sử dụng liên tục, tuyến thượng thận có thể bị ức chế và suy yếu.

3. Suy tuyến thượng thận có chữa khỏi hoàn toàn không?

Nếu phát hiện sớm và tuân thủ điều trị đúng phác đồ, tuyến thượng thận có thể hồi phục dần. Tuy nhiên, trường hợp tổn thương nặng có thể phải dùng hormone thay thế suốt đời.

4. Làm sao để phân biệt thuốc gia truyền thật – giả?

Thuốc được cấp phép luôn có bao bì rõ ràng, số đăng ký, cơ sở sản xuất, hướng dẫn sử dụng và tem chống giả. Nếu không có các yếu tố này, khả năng cao là thuốc trôi nổi.

5. Đa khoa Phương Nam có điều trị suy tuyến thượng thận không?

Có. Đa khoa Phương Nam hiện có chuyên khoa Nội tiết chuyên sâu, thực hiện đầy đủ xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tuyến thượng thận theo phác đồ chuẩn Bộ Y tế.

Cảnh Báo Suy Tuyến Thượng Thận Do Thuốc Xương Khớp Gia Truyền