Hotline:
1800 2222
Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 2 26, 2025
Bác sĩ tư vấn Y khoa
Mục Lục Bài Viết
Bệnh tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 có những nguyên nhân hình thành khác nhau. Mặc dù các nhà khoa học đã xác định được mối liên hệ giữa bệnh tiểu đường và yếu tố di truyền, nhưng di truyền đơn thuần không phải là yếu tố quyết định duy nhất dẫn đến bệnh. Hai yếu tố chính gây tiểu đường là:
Nghiên cứu trên cặp song sinh cùng trứng cho thấy, dù có chung bộ gen, nhưng không phải cả hai đều mắc tiểu đường tuýp 1. Riêng với tiểu đường tuýp 2, khi một người trong cặp sinh đôi mắc bệnh thì nguy cơ người còn lại cũng mắc bệnh sẽ cao hơn từ 3 đến 4 lần.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tiểu đường không lây lan nhưng có khả năng di truyền. Nếu cha hoặc mẹ mang biến thể gen gây bệnh tiểu đường, biến thể này có thể được truyền sang con, làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ do yếu tố di truyền.
Tuy nhiên, di truyền không phải là yếu tố duy nhất quyết định trẻ có mắc bệnh tiểu đường hay không vì ngoài yếu tố di truyền còn phụ thuộc vào lối sống, chế độ ăn uống.
Tỷ lệ mắc tiểu đường type 1Tiểu đường tuýp 1 thường được phát hiện ở độ tuổi rất trẻ, phổ biến nhất là từ 10-14 tuổi, nên nhiều người lầm tưởng rằng tiểu đường tuýp 1 do yếu tố di truyền gây ra. Tuy nhiên, không phải cứ có cha mẹ bị tiểu đường tuýp 1 thì con cũng mắc bệnh này. Theo thông tin từ Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ, tính di truyền của tiểu đường tuýp 1 phụ thuộc vào giới tính và độ tuổi. Cụ thể như sau:
Nếu cha mắc tiểu đường tuýp 1, nguy cơ con mắc bệnh là 5,9%. Trong trường hợp mẹ mắc bệnh, nguy cơ này là 4% nếu mẹ sinh con trước 25 tuổi và giảm xuống còn 1% nếu mẹ sinh sau 25 tuổi.
Nếu cả cha và mẹ đều bị tiểu đường tuýp 1, con mắc mắc bệnh với tỷ lệ dao động từ 10 đến 25%. Đặc biệt, nếu bố hoặc mẹ không chỉ mắc tiểu đường type 1 mà còn kèm theo các bệnh lý khác như tuyến giáp, rối loạn tuyến thượng thận và hệ thống miễn dịch, nguy cơ con mắc bệnh có thể lên tới 50%.
Khi nhận thấy con có các yếu tố nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 1, cha mẹ nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám, chẩn đoán và có phác đồ điều trị kịp thời.
Tỷ lệ mắc tiểu đường type 2Độ tuổi mắc bệnh của bố mẹ cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc tiểu đường của con. Nếu bố hoặc mẹ mắc bệnh trước 50 tuổi, nguy cơ con mắc bệnh là 14%, trong khi con số này giảm xuống 8% nếu bố mẹ mắc bệnh sau 50 tuổi. Đáng chú ý, trong trường hợp cả bố và mẹ đều mắc bệnh, nguy cơ con bị tiểu đường có thể tăng lên tới 75%.
Tiểu đường thai kỳ là một dạng rối loạn dung nạp glucose xuất hiện trong thời gian mang thai, thường phát triển vào khoảng tuần thứ 24-28 của thai kỳ. Tình trạng này ảnh hưởng đến khoảng 3-5% phụ nữ mang thai và thường sẽ tự khỏi sau khoảng 6 tuần sau khi sinh.
Nguyên nhân chính của bệnh liên quan đến hoạt động của nhau thai, khi nó sản xuất ra các hormone làm tăng tích tụ glucose trong máu. Trong điều kiện bình thường, tuyến tụy sẽ sản xuất đủ insulin để đối phó với tình trạng này. Tuy nhiên, nếu cơ thể không thể sản xuất đủ lượng insulin cần thiết, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, dẫn đến tình trạng tiểu đường thai kỳ.
Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong tiểu đường thai kỳ. Nhiều trường hợp được chẩn đoán mắc bệnh này thường có người thân trong gia đình như cha mẹ hoặc anh chị em đã từng mắc tiểu đường type 1 hoặc type 2. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh tiểu đường thai kỳ có khả năng di truyền trong phạm vi gia đình.
Tuy nhiên, giống như các dạng tiểu đường khác, yếu tố di truyền không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra tiểu đường thai kỳ. Nguy cơ mắc bệnh còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như lối sống không lành mạnh, thói quen hút thuốc lá, chế độ ăn uống thiếu khoa học và tình trạng béo phì của thai phụ.
Xét nghiệm đường huyết là một phương pháp đo lường lượng glucose trong máu, được sử dụng phổ biến để kiểm tra các loại bệnh tiểu đường type 1, type 2 và tiểu đường thai kỳ. Theo các chỉ số an toàn được khuyến cáo, đường huyết sau ăn nên duy trì ở mức dưới 140 mg/dL (7.8 mmol/L), và đường huyết lúc đói nên thấp hơn 100 mg/dL (5.6 mmol/L).
Việc sàng lọc gen di truyền bệnh tiểu đường tuýp 2 rất khó vì nguy cơ liên quan đến các đột biến gen cụ thể là nhỏ. Các yếu tố giúp dự đoán nguy cơ chính xác hơn bao gồm:
Việc xét nghiệm và sàng lọc nguy cơ di truyền của bệnh tiểu đường còn nhiều thách thức do khó đánh giá sự tương tác giữa yếu tố môi trường và di truyền. Ngay cả khi có gen làm tăng nguy cơ mắc bệnh, mỗi người đều có thể giảm khả năng mắc tiểu đường tuýp 2 bằng cách thay đổi lối sống và sinh hoạt theo hướng tích cực hơn.
Nghiên cứu cho thấy việc giảm cân, duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống cân đối và tăng cường hoạt động thể chất giúp duy trì đường huyết ổn định và ngăn ngừa bệnh tiểu đường do di truyền.
Trên đây là thông tin giải đáp thắc mắc “Tiểu đường có di truyền không?”. Bệnh tiểu đường có tính di truyền nhưng tỉ lệ là không cao và còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Ngay cả khi có người thân mắc bệnh, bạn vẫn có thể phòng ngừa bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, khám sức khỏe định kỳ.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đa khoa Phương Nam I Thương hiệu thăm khám và chữa bệnh uy tín, chất lượng với đội ngũ và kiến thức y khoa hiện đại, cơ sở vật chất kỹ thuật tiên tiến. Vì cuộc sống là vô giá, chúng tôi đề cao triết lý “đón mừng cuộc sống”, đồng hành cùng với gia đình trong việc chăm sóc sức khỏe bệnh nhân
Hotline
