Viêm xoang và viêm mũi dị ứng: Cách phân biệt, nguyên nhân và hướng điều trị hiệu quả

Trang chủ > Chuyên khoa > Trị liệu > Bệnh Tai Mũi Họng > Viêm xoang và viêm mũi dị ứng: Cách phân biệt, nguyên nhân và hướng điều trị hiệu quả

Tác giả: Hiền Vy Ngày đăng: Tháng mười một 11, 2025

Mục Lục Bài Viết

Viêm xoang và viêm mũi dị ứng: Cách phân biệt, nguyên nhân và hướng điều trị hiệu quả

Viêm xoangviêm mũi dị ứng là hai bệnh lý đường hô hấp trên phổ biến nhất tại Việt Nam, đặc biệt vào thời điểm giao mùa. Cả hai đều gây ra các triệu chứng khó chịu như nghẹt mũi, hắt hơi, chảy nước mũi, khiến nhiều người nhầm lẫn trong việc nhận biết và điều trị. Việc phân biệt đúng hai tình trạng này không chỉ giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp mà còn ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm về sau. Cùng Đa khoa Phương Nam tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Tổng quan về viêm xoang và viêm mũi dị ứng

1.1 Viêm xoang là gì? Cấu trúc xoang và cơ chế gây bệnh

Viêm xoang là tình trạng niêm mạc các hốc xoang cạnh mũi bị viêm, phù nề và tắc nghẽn. Xoang là các khoang rỗng nằm trong xương mặt, gồm: xoang trán, xoang sàng, xoang bướm và xoang hàm. Khi bị viêm, dịch mủ bị ứ đọng, không thoát được ra ngoài, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.

Các chuyên gia Tai Mũi Họng cho biết, tại Việt Nam có tới 30 – 40% dân số từng bị viêm xoang ít nhất một lần trong đời, chủ yếu do thời tiết nóng ẩm, môi trường ô nhiễm và thói quen vệ sinh mũi chưa đúng cách.

Cấu trúc xoang và vị trí viêm xoang
Cấu trúc xoang và vị trí viêm xoang trong khoang mũi
  • Nguyên nhân chính: nhiễm khuẩn, virus, nấm; dị ứng; viêm mũi kéo dài; cấu trúc mũi bất thường (vẹo vách ngăn); hoặc do môi trường ô nhiễm.
  • Triệu chứng điển hình: nghẹt mũi, chảy dịch mũi đặc, đau đầu vùng trán hoặc má, mất ngửi, hơi thở hôi.
  • Phân loại: viêm xoang cấp tính, bán cấp và mãn tính.

1.2 Viêm mũi dị ứng là gì? Tại sao dễ nhầm lẫn với viêm xoang

Viêm mũi dị ứng là phản ứng quá mẫn của cơ thể khi niêm mạc mũi tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, bụi, lông thú, nấm mốc hoặc thay đổi thời tiết. Khi đó, cơ thể giải phóng histamin – một chất trung gian gây ra các triệu chứng ngứa mũi, hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mắt.

Bệnh dễ nhầm với viêm xoang vì có chung nhiều biểu hiện như nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau đầu nhẹ. Tuy nhiên, viêm mũi dị ứng thường xảy ra theo đợt ngắnliên quan đến yếu tố dị nguyên, trong khi viêm xoang có xu hướng kéo dài và kèm theo tình trạng nhiễm trùng.

Viêm mũi dị ứng dễ bị nhầm lẫn với viêm xoang do triệu chứng tương tự


1.3 Sự khác biệt cơ bản giữa viêm xoang và viêm mũi dị ứng

Mặc dù biểu hiện bên ngoài khá giống nhau, hai bệnh lý này có bản chất hoàn toàn khác biệt. Bảng dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng hơn:

Đặc điểm Viêm xoang Viêm mũi dị ứng
Nguyên nhân Nhiễm vi khuẩn, virus, nấm; tắc nghẽn lỗ xoang Phản ứng dị ứng với dị nguyên (bụi, phấn hoa, lông thú…)
Triệu chứng Dịch mũi đặc, đau nhức vùng trán/má, mất ngửi Ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mũi trong, ngứa mắt
Thời gian phát bệnh Kéo dài, tái phát theo đợt, có thể chuyển mãn tính Xảy ra tức thời khi gặp dị nguyên, giảm khi tránh tiếp xúc
Tính chất bệnh Viêm nhiễm có mủ, có thể cần dùng kháng sinh Phản ứng miễn dịch, điều trị bằng thuốc kháng histamin

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh

2.1 Nguyên nhân gây viêm xoang

Theo thống kê của Bộ Y tế Việt Nam (2024), viêm xoang chiếm khoảng 15% tổng số ca bệnh về Tai Mũi Họng. Một số nguyên nhân chủ yếu gồm:

  • Nhiễm trùng đường hô hấp: Các loại vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae gây viêm niêm mạc xoang.
  • Viêm mũi kéo dài: Khi mũi bị viêm liên tục, lỗ thông xoang bị tắc, tạo điều kiện cho dịch ứ đọng.
  • Cấu trúc bất thường của mũi: Vẹo vách ngăn, polyp mũi hoặc khối u nhỏ làm cản trở sự lưu thông khí.
  • Ô nhiễm không khí và khói bụi: Là nguyên nhân phổ biến ở các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội.
  • Suy giảm miễn dịch: Người có sức đề kháng yếu, bệnh mãn tính dễ mắc viêm xoang hơn.
Ô nhiễm môi trường và khói bụi là nguyên nhân hàng đầu gây viêm xoang


2.2 Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng thường khởi phát do tiếp xúc với dị nguyên. Các nghiên cứu cho thấy khoảng 25 – 30% dân số Việt Nam mắc viêm mũi dị ứng, và tỷ lệ này ngày càng tăng do biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, lối sống công nghiệp.

Các tác nhân gây dị ứng phổ biến gồm:

  • Phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc, lông vật nuôi.
  • Thời tiết thay đổi đột ngột (nóng – lạnh, ẩm – khô).
  • Khói thuốc lá, mùi hóa chất, nước hoa nồng.
  • Yếu tố di truyền: nếu cha mẹ bị dị ứng, con có khả năng cao mắc bệnh.
Triệu chứng viêm mũi dị ứng
Hình 4: Người bị viêm mũi dị ứng thường hắt hơi, sổ mũi và ngứa mắt

2.3 Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc cả hai bệnh

  • Thời tiết và khí hậu: Thay đổi nhiệt độ, độ ẩm khiến niêm mạc mũi dễ bị kích ứng.
  • Môi trường sống: Làm việc trong môi trường khói bụi, hóa chất hoặc điều hòa liên tục.
  • Thói quen xấu: Ngoáy mũi, rửa mũi sai cách, hút thuốc, thức khuya, uống rượu bia nhiều.
  • Bệnh lý nền: Hen suyễn, viêm phế quản, trào ngược dạ dày – thực quản.

3. Triệu chứng nhận biết và cách phân biệt chi tiết

3.1 Dấu hiệu đặc trưng của viêm xoang

Viêm xoang có thể biểu hiện khác nhau tùy loại xoang bị ảnh hưởng, nhưng nhìn chung có những triệu chứng sau:

  • Đau, nặng đầu vùng trán, gò má, hoặc sau hốc mắt.
  • Dịch mũi đặc, vàng hoặc xanh, có mùi hôi.
  • Nghẹt mũi một hoặc hai bên, khó thở.
  • Hơi thở hôi, giảm hoặc mất khứu giác.
  • Sốt nhẹ, mệt mỏi, đôi khi đau họng do dịch chảy xuống họng.

3.2 Dấu hiệu đặc trưng của viêm mũi dị ứng

Khác với viêm xoang, viêm mũi dị ứng thường xuất hiện đột ngột sau khi tiếp xúc với dị nguyên và có thể giảm khi tránh xa tác nhân đó:

  • Ngứa mũi, hắt hơi liên tục, đặc biệt vào buổi sáng.
  • Chảy nước mũi trong, loãng như nước.
  • Nghẹt mũi, khó chịu vùng mặt nhưng ít đau nhức.
  • Ngứa mắt, chảy nước mắt, có thể kèm theo ngứa họng.
  • Không sốt, không có dịch mũi đặc.

3.3 Bảng so sánh: Viêm xoang và viêm mũi dị ứng khác nhau thế nào?

Bảng sau giúp người đọc dễ dàng nhận biết bệnh mình đang mắc phải để lựa chọn hướng điều trị phù hợp:

Tiêu chí Viêm xoang Viêm mũi dị ứng
Nguyên nhân Nhiễm khuẩn, virus, nấm Dị ứng với yếu tố môi trường
Tính chất bệnh Mạn tính, có thể tái phát Phản ứng tức thì, ngắn hạn
Dịch mũi Đặc, vàng hoặc xanh, hôi Trong, loãng, không mùi
Đau đầu Có, nặng vùng trán hoặc má Ít hoặc không đau
Điều trị Kháng sinh, rửa xoang, nội soi nếu cần Tránh dị nguyên, dùng kháng histamin
Chẩn đoán viêm xoang bằng nội soi
Hình 5: Chẩn đoán viêm xoang bằng nội soi tại cơ sở y tế chuyên khoa

4. Các biến chứng thường gặp nếu không điều trị sớm

4.1 Biến chứng của viêm xoang

Nếu không được điều trị đúng cách, viêm xoang có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống:

  • Viêm xoang mãn tính: Bệnh kéo dài, tái phát nhiều lần, khiến niêm mạc xoang bị tổn thương nghiêm trọng.
  • Viêm tai giữa, viêm họng, viêm thanh quản: Dịch mũi chảy xuống họng làm lây lan vi khuẩn sang các cơ quan lân cận.
  • Viêm ổ mắt, viêm mô quanh mắt: Nhiễm trùng xoang sàng hoặc xoang trán có thể lan sang hốc mắt, gây sưng nề, thậm chí mù lòa.
  • Biến chứng nội sọ: Trong trường hợp nặng, vi khuẩn có thể xâm nhập vào não gây viêm màng não, áp xe não, đe dọa tính mạng.

4.2 Biến chứng của viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng tuy không gây nhiễm trùng nhưng kéo dài có thể dẫn đến:

  • Viêm xoang thứ phát: Dịch mũi ứ đọng lâu ngày gây viêm xoang.
  • Hen phế quản: Người bị viêm mũi dị ứng có nguy cơ mắc hen cao gấp 3–5 lần so với người bình thường.
  • Rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi mãn tính: Nghẹt mũi liên tục gây mất ngủ, giảm tập trung và hiệu suất công việc.

4.3 Nguy cơ chuyển sang mãn tính và ảnh hưởng đến cuộc sống

Cả viêm xoang và viêm mũi dị ứng đều có thể trở thành bệnh mãn tính nếu không được can thiệp kịp thời. Người bệnh thường xuyên gặp tình trạng nghẹt mũi, đau đầu, mệt mỏi, ảnh hưởng lớn đến học tập, công việc và giao tiếp. Bên cạnh đó, việc lạm dụng thuốc xịt mũi kéo dài cũng gây tổn thương niêm mạc và giảm hiệu quả điều trị.

5. Phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả

5.1 Các xét nghiệm và chẩn đoán cần thực hiện

Bác sĩ Tai Mũi Họng thường chỉ định các bước sau để xác định chính xác tình trạng bệnh:

  • Khám lâm sàng: Quan sát mũi, họng, tai và hỏi tiền sử bệnh lý.
  • Nội soi mũi xoang: Kiểm tra niêm mạc xoang, mức độ viêm, polyp hoặc dịch mủ.
  • Chụp CT/X-quang xoang: Giúp phát hiện ổ viêm, mức độ tắc nghẽn, vị trí tổn thương.
  • Xét nghiệm dị ứng: Xác định dị nguyên gây ra phản ứng để có hướng điều trị chính xác.

5.2 Phác đồ điều trị viêm xoang hiện nay

Việc điều trị viêm xoang phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ và thể bệnh. Mục tiêu là giảm viêm, làm thông xoang và ngăn ngừa tái phát.

▪ Điều trị nội khoa (thuốc, xịt mũi, kháng sinh)

  • Thuốc kháng sinh: Dùng trong trường hợp nhiễm khuẩn, theo chỉ định bác sĩ (thường kéo dài 7–14 ngày).
  • Thuốc kháng viêm, giảm đau: Giúp giảm sưng, đau nhức vùng xoang.
  • Thuốc xịt mũi chứa corticosteroid: Giảm phù nề niêm mạc và giúp lưu thông không khí.
  • Rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý: Làm sạch dịch mủ, giúp xoang thông thoáng.

▪ Điều trị ngoại khoa (nội soi xoang, phẫu thuật FESS)

Trong trường hợp viêm xoang mãn tính, polyp mũi hoặc tắc nghẽn nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật nội soi chức năng xoang (FESS). Phương pháp này giúp mở rộng lỗ thông xoang, loại bỏ ổ viêm, đảm bảo lưu thông khí và dịch mũi, mang lại hiệu quả lâu dài.

5.3 Phác đồ điều trị viêm mũi dị ứng

▪ Kiểm soát dị nguyên

  • Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng: phấn hoa, bụi, lông thú, khói thuốc.
  • Vệ sinh nhà cửa, chăn ga gối thường xuyên, hạn chế dùng thảm và thú nhồi bông.
  • Duy trì môi trường sống sạch, độ ẩm ổn định 40–60%.

▪ Thuốc điều trị và liệu pháp miễn dịch

  • Thuốc kháng histamin: Giảm hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mũi.
  • Thuốc xịt corticoid: Giảm viêm, làm thông thoáng đường thở.
  • Liệu pháp miễn dịch đặc hiệu: Giúp cơ thể thích nghi và giảm phản ứng quá mẫn với dị nguyên.

6. Biện pháp phòng ngừa và chăm sóc tại nhà

6.1 Cách chăm sóc, vệ sinh mũi xoang đúng cách

  • Rửa mũi bằng nước muối sinh lý 2 lần/ngày, đặc biệt sau khi ra ngoài hoặc tiếp xúc bụi bẩn.
  • Uống đủ nước, giúp dịch mũi loãng và dễ thoát ra ngoài.
  • Giữ ấm vùng mũi, họng khi thời tiết lạnh.
  • Không tự ý dùng thuốc xịt co mạch kéo dài để tránh gây viêm mũi do thuốc.

6.2 Chế độ ăn uống và sinh hoạt hỗ trợ phòng bệnh

Chế độ dinh dưỡng và lối sống khoa học có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa tái phát:

  • Ăn nhiều rau xanh, trái cây chứa vitamin C (cam, chanh, bưởi) để tăng sức đề kháng.
  • Hạn chế thức ăn cay nóng, rượu bia, cà phê, thuốc lá.
  • Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt các bài hít thở sâu giúp thông thoáng đường hô hấp.

6.3 Khi nào cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng?

Bạn nên đến khám bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu sau:

  • Nghẹt mũi, chảy dịch mũi đặc kéo dài trên 10 ngày.
  • Đau đầu, đau mặt, sốt cao, hơi thở hôi.
  • Thuốc điều trị tại nhà không mang lại hiệu quả.
  • Tái phát nhiều lần trong năm.

7. Điều trị viêm xoang và viêm mũi dị ứng tại Đa khoa Phương Nam

7.1 Quy trình khám và chẩn đoán tại Phương Nam

Phòng khám Đa khoa Phương Nam sở hữu đội ngũ bác sĩ Tai Mũi Họng giàu kinh nghiệm cùng hệ thống thiết bị hiện đại như máy nội soi xoang HD, máy đo chức năng hô hấp, máy chụp CT Scan xoang. Quy trình khám bao gồm:

  1. Khám lâm sàng và hỏi bệnh chi tiết.
  2. Nội soi mũi xoang, chụp CT khi cần thiết.
  3. Xét nghiệm dị nguyên và kiểm tra tổng quát đường hô hấp.
  4. Tư vấn phác đồ điều trị cá nhân hóa phù hợp từng bệnh nhân.

7.2 Ưu điểm khi điều trị tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam

  • Ứng dụng công nghệ nội soi tiên tiến, chẩn đoán chính xác.
  • Bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng có trên 15 năm kinh nghiệm.
  • Điều trị kết hợp Đông – Tây y giúp giảm triệu chứng nhanh, hạn chế tái phát.
  • Dịch vụ chăm sóc bệnh nhân tận tâm, không gian khám bệnh sạch sẽ, tiện nghi.

7.3 Cam kết chăm sóc và hỗ trợ bệnh nhân tận tâm

Với triết lý “phục vụ từ trái tim”, Đa khoa Phương Nam luôn đặt sức khỏe và lợi ích của người bệnh lên hàng đầu. Bệnh nhân được theo dõi sát sao trong suốt quá trình điều trị, đảm bảo hiệu quả lâu dài và an toàn tuyệt đối.

8. Kết luận

Viêm xoangviêm mũi dị ứng tuy có triệu chứng tương tự nhưng khác nhau về nguyên nhân và cách điều trị. Việc phân biệt chính xác giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp phù hợp, tránh biến chứng và tái phát. Hãy lắng nghe cơ thể và thăm khám sớm tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả nhất.

Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2222 hoặc truy cập phuongnamhospital.com để đặt lịch khám với bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng.

FAQ – Câu hỏi thường gặp về viêm xoang và viêm mũi dị ứng

1. Viêm xoang có thể tự khỏi không?

Trường hợp nhẹ do virus, bệnh có thể tự khỏi sau 7–10 ngày nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hơn 10 ngày, cần đi khám để tránh chuyển sang mãn tính.

2. Viêm mũi dị ứng có thể chữa dứt điểm không?

Bệnh khó chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát tốt bằng cách tránh dị nguyên, sử dụng thuốc và liệu pháp miễn dịch theo hướng dẫn của bác sĩ.

3. Có nên rửa mũi hằng ngày không?

Có. Rửa mũi bằng nước muối sinh lý giúp làm sạch bụi bẩn, giảm viêm và ngăn ngừa nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, không nên rửa quá nhiều lần (tối đa 2–3 lần/ngày).

4. Khi nào nên đi khám Tai Mũi Họng?

Nếu bạn bị nghẹt mũi, chảy dịch đặc, đau đầu kéo dài hoặc tái phát nhiều lần trong năm, nên đi khám để xác định nguyên nhân và điều trị đúng cách.

5. Đa khoa Phương Nam có dịch vụ điều trị viêm xoang nội soi không?

Có. Phòng khám Đa khoa Phương Nam hiện triển khai điều trị nội soi xoang hiện đại, an toàn, ít xâm lấn và giúp phục hồi nhanh chóng cho bệnh nhân.

Đánh giá bài viết
Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ