Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng là một bước tiến lớn trong lĩnh vực di truyền học, giải quyết các vấn đề liên quan đến xác định quan hệ huyết thống, di truyền bệnh,… Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ phương pháp này, từ quy trình thực hiện đến ý nghĩa và ứng dụng trong cuộc sống.
Tại sao tế bào niêm mạc miệng có thể xét nghiệm ADN?
Niêm mạc miệng là một lớp màng nhầy màu hồng bao phủ toàn bộ khoang miệng của con người. Lớp niêm mạc này chứa hàng tỷ tế bào biểu mô và có đặc tính tự động bong tróc liên tục, hòa trộn vào nước bọt với số lượng lớn. Chính nhờ đặc điểm này, các tế bào niêm mạc miệng trở thành nguồn mẫu lý tưởng để thực hiện các xét nghiệm ADN.
Ngoài ra, công nghệ hiện đại cho phép xét nghiệm ADN từ mẫu bã kẹo cao su vì nó cũng chứa một lượng nhỏ tế bào niêm mạc miệng. Với công nghệ tách chiết ADN hiện đại, xét nghiệm ADN từ mẫu niêm mạc miệng diễn ra nhanh chóng và đơn giản, cho kết quả chỉ trong khoảng 4 giờ. Phương pháp này nhanh hơn nhiều so với việc sử dụng các mẫu sinh phẩm khác như tóc, móng tay, hoặc dịch sinh học.
Nghiên cứu cho thấy xét nghiệm ADN từ niêm mạc miệng đặc biệt hiệu quả với trẻ em vì nước bọt của trẻ có hàm lượng tế bào biểu mô cao hơn người lớn (cao hơn 25%). Vì vậy, phương pháp này được khuyến nghị sử dụng cho trẻ em. Ngày nay, xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng hiện nay rất phổ biến và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu y sinh học.
Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng chính xác không?
Xét nghiệm ADN từ niêm mạc miệng cho độ chính xác cực cao lên đến 99,99%, nhờ công nghệ tách chiết tiên tiến và sự phát triển vượt bậc của y học hiện đại. Đây là một trong những phương pháp xét nghiệm ADN phổ biến và tin cậy hàng đầu hiện nay.
Xét nghiệm ADN bằng nước bọt có độ tin cậy tương đương với xét nghiệm ADN từ máu, thậm chí còn ổn định hơn so với các mẫu sinh phẩm khác như tóc. Do độ chính xác và tin cậy cao, xét nghiệm ADN từ niêm mạc miệng được ưu tiên trong các xét nghiệm ADN pháp lý và có giá trị pháp lý cao.
Lưu ý: Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác nhất, bạn nên lựa chọn các cơ sở y tế uy tín, có giấy phép hoạt động và sử dụng các thiết bị hiện đại.
Ưu điểm xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng
Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng là một phương pháp ngày càng phổ biến nhờ những ưu điểm vượt trội sau:
Việc lấy mẫu chỉ đơn giản là dùng tăm bông hoặc bàn chải nhỏ chà nhẹ vào bên trong má, không gây đau đớn hay bất kỳ tổn thương nào.
Phương pháp này rất an toàn và phù hợp với mọi đối tượng, kể cả trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người già hay những người có sức khỏe yếu.
Mẫu niêm mạc miệng dễ dàng thu thập tại nhà, không yêu cầu điều kiện vô trùng nghiêm ngặt.
Đặc biệt đối với trẻ em, việc lấy mẫu niêm mạc miệng ít gây căng thẳng hơn so với các phương pháp lấy mẫu khác như máu.
Mẫu niêm mạc miệng có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng trong một thời gian ngắn mà không làm ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
Nhờ công nghệ phân tích ADN hiện đại, độ chính xác của xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng lên đến 99,99%.
So với các phương pháp xét nghiệm ADN khác, chi phí xét nghiệm bằng niêm mạc miệng thường thấp hơn.
Độ chính xác từ niêm mạc miệng tương đương với xét nghiệm từ mẫu máu và được sử dụng trong các trường hợp xét nghiệm ADN pháp y.
Cách tự lấy mẫu tế bào niêm mạc miệng tại nhà
Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng là một phương pháp đơn giản, không xâm lấn và rất phổ biến hiện nay. Bạn hoàn toàn có thể tự lấy mẫu tại nhà theo hướng dẫn sau đây:
Chuẩn bị
Cần dụng cụ lấy mẫu niêm mạc miệng chuyên dụng; nếu không có, có thể thay thế bằng hai tăm bông vô trùng (mua ở hiệu thuốc hoặc loại tăm bông ngoáy tai).
Mỗi người cần một tờ giấy trắng sạch (A4, A5, giấy ô ly hoặc giấy viết cứng) để gói mẫu, tránh bị xô lệch.
Mỗi người tham gia xét nghiệm cần một phong bì riêng, được đánh dấu rõ ràng.
Các bước tiến hành
Để đảm bảo chất lượng mẫu xét nghiệm, bạn hãy làm theo các bước sau:
Bước 1: Súc miệng bằng nước sạch để loại bỏ thức ăn thừa. Với trẻ em, cho uống từng thìa với lượng nước ít.
Bước 2: Dùng tăm bông (đã cắt bỏ một đầu) nhẹ nhàng quệt vào niêm mạc miệng bên trong má, xoay nhẹ trong 10-15 giây để thấm nước bọt. Lặp lại với bên má kia bằng một tăm bông khác.
Bước 3: Sau khi lấy mẫu xong, bạn để tăm bông tự khô trong không khí trong thời gian 10-15 phút. Đảm bảo rằng đầu tăm bông không tiếp xúc với bất kỳ vật dụng nào khác trong quá trình này. Việc để tăm bông chạm vào các bề mặt có thể khiến mẫu bị nhiễm vi khuẩn, virus hoặc bụi bẩn,… làm giảm độ chính xác kết quả xét nghiệm.
Ngay khi hoàn tất việc lấy mẫu, bạn cho mẫu vào một phong bì riêng và tiến hành niêm phong cẩn thận tránh nhầm lẫn giữa các mẫu xét nghiệm. Bên cạnh đó, bạn hãy ghi chép thông tin lên phong bì, điền đầy đủ các thông tin cần thiết hoặc sử dụng ký hiệu riêng để dễ dàng phân biệt được các mẫu với nhau.
Lưu ý: Bạn nên lấy nhiều mẫu niêm mạc miệng, tốt nhất là từ 2 đến 3 tăm bông hoặc nhiều hơn. Việc lấy nhiều mẫu này sẽ giúp dự phòng cho những trường hợp có thể xảy ra sai sót trong quá trình xét nghiệm.
Gửi mẫu tới trung tâm xét nghiệm
Việc gửi mẫu đến trung tâm xét nghiệm cần được thực hiện càng sớm càng tốt sau khi hoàn tất quá trình lấy mẫu. Trước khi gửi mẫu, bạn cần điền đầy đủ và chính xác các thông tin vào phiếu xét nghiệm do đơn vị xét nghiệm cung cấp, bao gồm thông tin cá nhân của bạn và thông tin của người cần đối chiếu.
Nếu không thể gửi mẫu ngay đến đơn vị xét nghiệm, bạn có thể bảo quản phong bì chứa mẫu ở nhiệt độ phòng bình thường. Đối với những mẫu tăm bông thấm nước bọt đã khô có thể bảo quản an toàn ở nhiệt độ thường trong khoảng thời gian từ 7 đến 10 ngày hoặc thậm chí lâu hơn.
Cách lấy mẫu niêm mạc miệng đạt hiệu quả cao
Việc lấy mẫu niêm mạc miệng đúng cách là rất quan trọng để đảm bảo kết quả xét nghiệm ADN chính xác.
Dưới đây là một số kinh nghiệm bạn có thể tham khảo:
Bảo quản tăm bông trong giấy A4 hoặc phong bì thoáng khí: Việc này giúp loại bỏ enzyme và vi khuẩn có trong mẫu, giảm nguy cơ mốc hoặc tế bào biểu mô ở niêm mạc miệng bị phá hủy.
Tránh uống nước ngọt trước khi lấy mẫu: Bạn nên tránh uống nước ngọt và các loại đồ uống có cồn ít nhất 2 giờ trước khi lấy mẫu. Điều này là cần thiết vì các loại đồ uống này có thể gây ảnh hưởng và làm sai lệch kết quả xét nghiệm.
Thực hiện nhẹ nhàng khi lấy mẫu từ trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi: Do tế bào niêm mạc miệng rất mỏng manh và dễ bị tổn thương, cha mẹ cần thực hiện việc lấy mẫu một cách nhẹ nhàng và cẩn trọng. Chỉ cần đưa tăm bông vào khoang miệng và xoay nhẹ 3-4 lần là đã có thể thu được đủ lượng mẫu cần thiết cho việc xét nghiệm.
Không được nhổ nước bọt vào tăm bông làm mẫu xét nghiệm: Quá trình xét nghiệm cần cả nước bọt và tế bào biểu mô từ khoang miệng, do đó không nên chỉ nhổ nước bọt vào đầu tăm bông. Thay vào đó, bạn cần tuân thủ đúng quy trình lấy mẫu đã được hướng dẫn để thu được mẫu xét nghiệm đạt chất lượng.
Không bảo quản trong túi kín: Mẫu niêm mạc miệng chứa nhiều enzyme và vi khuẩn, dễ bị nhiễm nấm mốc khi bảo quản trong môi trường kín. Do đó, cần bảo quản mẫu đúng cách để đảm bảo chất lượng.
Mẫu tóc hoặc bã kẹo cao su: Mặc dù mẫu tóc hoặc bã kẹo cao su có thể được sử dụng để xét nghiệm ADN thay thế cho mẫu tế bào niêm mạc miệng khi không lấy được mẫu tế bào niêm mạc miệng, nhưng phương pháp này phức tạp và tốn thời gian hơn.
Có thể thu mẫu niêm mạc miệng cho bé sơ sinh không?
Việc xét nghiệm ADN cho trẻ sơ sinh có thể thực hiện an toàn và hiệu quả thông qua việc lấy mẫu từ niêm mạc miệng. Theo đó, quy trình lấy mẫu hoàn toàn không xâm lấn nên không gây đau hay khó chịu cho trẻ. Mẫu niêm mạc miệng chứa hàm lượng ADN cao (khoảng 25%), đảm bảo độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Lưu ý, mẫu xét nghiệm ADN từ niêm mạc miệng của trẻ sơ sinh là không nên thực hiện ngay sau khi trẻ bú mẹ. Nguyên nhân là vì ADN có trong sữa mẹ còn sót lại trong miệng trẻ có thể gây nhiễu và ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả xét nghiệm. Để khắc phục, bạn nên cho trẻ uống một vài thìa nước lọc để làm sạch khoang miệng trước khi tiến hành lấy mẫu.
Xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng đóng vai trò quan trọng trong việc xác định quan hệ huyết thống, chẩn đoán bệnh di truyền đến nghiên cứu y học. Phương pháp không chỉ thực hiện đơn giản, nhanh chóng mà còn có độ chính xác cao đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của xã hội.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.