Xét nghiệm máu có phát hiện viêm gan B không?

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ NGUYỄN VĂN HÒA

Bác sĩ Chuyên khoa II – Khoa Nội - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Phương Nam

Đặt lịch Xem hồ sơ

Xét nghiệm máu có phát hiện viêm gan B không?

Xét nghiệm máu CÓ thể phát hiện viêm gan B bởi đây một trong những con đường lây truyền chính của virus viêm gan B (HBV). Ngoài ra, bệnh còn có khả năng lây nhiễm nhanh chóng qua đường tình dục và từ mẹ sang con trong giai đoạn mang thai.

Xét nghiệm máu thường được sử dụng để phát hiện viêm gan B như HBsAg, anti-HBs và anti-HBc. HBsAg (kháng nguyên viêm gan B) kiểm tra sự hiện diện virus viêm gan B trong cơ thể hay không. Còn các xét nghiệm anti-HBs cho biết cơ thể tạo ra kháng thể và có khả năng miễn dịch với bệnh hay chưa.

Khi nghi ngờ nhiễm viêm gan B, cần khoảng 9 tuần để xét nghiệm máu có thể phát hiện virus. Nếu xét nghiệm quá sớm hoặc sau điều trị, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra lại sau 6 tháng để xác nhận tình trạng bệnh hoặc đánh giá hiệu quả điều trị.

Các xét nghiệm viêm gan B

Các xét nghiệm marker viêm gan B, bao gồm: HBsAg, Anti-HBs (HBsAb), HBeAg, Anti-HBe (HBeAb), Anti-HBc và Anti-HBc IgM.

Xét nghiệm HBsAg

Nhờ xét nghiệm HBsAg, kháng nguyên bề mặt của virus HBV, việc chẩn đoán viêm gan B đã trở nên chính xác. Xét nghiệm này là bước khởi đầu không thể thiếu để xác định sự tồn tại của virus viêm gan B trong cơ thể người bệnh, bao gồm cả hai dạng là xét nghiệm nhanh (định tính) và xét nghiệm định lượng.

Khi kết quả xét nghiệm HBsAg là dương tính, bệnh nhân được xác định là đã nhiễm virus viêm gan B, có thể ở giai đoạn cấp tính hoặc mạn tính. Ngược lại, kết quả HBsAg âm tính cho phép khẳng định bệnh nhân không mang mầm bệnh viêm gan B.

Xét nghiệm Anti-HBs

Xét nghiệm Anti-HBs (hay HBsAb) được thực hiện để tìm kiếm kháng thể kháng lại kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B (HBsAg). Nếu kết quả dương tính, người bệnh đã từng nhiễm virus viêm gan B và đã hồi phục, hoặc đã được tiêm vắc-xin phòng ngừa. Trong cả hai trường hợp, cơ thể đã phát triển hệ miễn dịch chống lại virus viêm gan B. Khả năng bảo vệ được xác nhận khi nồng độ Anti-HBs trên 10 mUI/ml.

Xét nghiệm HBeAg

Xét nghiệm HBeAg thực chất là việc xác định một kháng nguyên đặc trưng trên lớp vỏ capsid của virus viêm gan B. Kết quả HBeAg dương tính cho thấy virus đang nhân lên mạnh mẽ và người bệnh có khả năng lây nhiễm cao. Xét nghiệm này cung cấp bằng chứng xác thực về hoạt động của virus viêm gan B trong cơ thể.

Xét nghiệm Anti-HBe

Ngược lại, kết quả HBeAg âm tính có thể do virus đã ngừng hoạt động hoặc do virus đã bị đột biến. Để phân biệt hai trường hợp này và xác định xem có virus đột biến hay không, cần thực hiện thêm hai xét nghiệm chuyên sâu là HBV DNA và HBV genotyping.

Xét nghiệm Anti-HBc

Kháng thể kháng HBeAg (Anti-HBe) là một dấu hiệu quan trọng trong xét nghiệm viêm gan B. Kết quả dương tính cho thấy cơ thể bệnh nhân đã phát triển được một phần khả năng miễn dịch, trong khi kết quả âm tính chứng tỏ cơ thể chưa có khả năng đề kháng với virus viêm gan B.

Kháng thể Anti-HBc (HBcAb) là phản ứng của cơ thể đối với kháng nguyên lõi HBcAg. Loại kháng thể này xuất hiện sớm sau khi nhiễm virus và thường tồn tại suốt đời ở người bị nhiễm, giúp đánh giá tiền sử phơi nhiễm với virus viêm gan B.

Xét nghiệm Anti-HBc IgM

Anti-HBc IgM là một loại kháng thể đặc biệt chỉ xuất hiện trong giai đoạn cấp tính của bệnh. Vì vậy, xét nghiệm này được xem là công cụ hiệu quả để chẩn đoán viêm gan B cấp tính hoặc đợt cấp của viêm gan mạn tính.

Viêm gan B cấp tính thường được chẩn đoán khi cả HBsAg và Anti-HBc IgM đều dương tính. Ngược lại, khi Anti-HBc IgM âm tính, đây là dấu hiệu cho thấy người bệnh đang mắc viêm gan B mãn tính.

Trình tự các xét nghiệm viêm gan B

Xét nghiệm tìm kháng nguyên bề mặt HBsAg là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong chẩn đoán viêm gan B. Kết quả âm tính khẳng định bệnh nhân không mang mầm bệnh viêm gan B. Tuy nhiên, để xác định tiền sử tiếp xúc với virus, bác sĩ thường chỉ định thêm xét nghiệm Anti-HBc.

Xét nghiệm Anti-HBs được dùng để đánh giá khả năng miễn dịch của bệnh nhân. Kết quả dương tính chứng tỏ bệnh nhân đã hình thành kháng thể bảo vệ và không cần tiêm vắc-xin. Ngược lại, kết quả âm tính cho thấy bệnh nhân chưa có khả năng miễn dịch và cần tiêm vắc-xin phòng bệnh.

Khi HBsAg dương tính, các bác sĩ cần tiến hành thêm xét nghiệm chuyên sâu để xác định chính xác tình trạng viêm gan B. Bên cạnh đánh giá chức năng gan qua các xét nghiệm sinh hóa máu và huyết học, các marker quan trọng cần kiểm tra bao gồm định lượng HBsAg, Anti-HBs, HBeAg, Anti-HBe, Anti-HBc và Anti-HBc IgM.

Để phân tích đầy đủ bốn khả năng, cần thực hiện đồng thời xét nghiệm HBeAg và Anti-HBe.

Để phân biệt viêm gan cấp và mạn tính, cần tiến hành thêm cặp xét nghiệm Anti-HBc và Anti-HBc IgM.

Các xét nghiệm viêm gan B được chỉ định dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng phác đồ điều trị và theo dõi bệnh. Khi virus viêm gan B không được kiểm soát tốt, người bệnh có nguy cơ cao gặp phải những biến chứng nguy hiểm với diễn biến khó lường. Do đó, ngay khi phát hiện nhiễm virus, bệnh nhân cần được thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa gan mật hoặc bệnh viện lớn để được đánh giá tình trạng bệnh và có phương pháp điều trị phù hợp.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.