Bác sĩ giải đáp: Siêu âm nhiều có tốt không?

Siêu âm là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh cần có chỉ định từ bác sĩ, do đó khoảng cách giữa các lần siêu âm sẽ do bác sĩ quyết định. Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ về thời gian và bộ phận siêu âm gần nhất để bác sĩ có thể đưa ra chỉ định phù hợp.

Về cơ bản, siêu âm là phương pháp an toàn nếu bác sĩ chỉ định siêu âm 2 lần liên tiếp, điều này không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Ngoài lịch khám sức khỏe định kỳ, bác sĩ vẫn có thể chỉ định siêu âm nếu người bệnh có những bất thường trong quá trình khám. Các phương pháp siêu âm như siêu âm ổ bụng tổng quát, siêu âm mạch máu, siêu âm tim, ngực… là cần thiết để chẩn đoán bệnh.

Các bác sĩ khuyến cáo mọi người, đặc biệt là phụ nữ mang thai, không nên lạm dụng siêu âm thai nhi quá nhiều lần và khoảng cách giữa các lần siêu âm không nên quá gần nhau, trừ trường hợp cần thiết. Việc siêu âm quá nhiều không chỉ tốn kém về thời gian, công sức, chi phí mà còn có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Một số nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc nhiều với sóng siêu âm cường độ cao có thể ảnh hưởng đến não bộ, thính lực, cân nặng của thai nhi.

Thai phụ siêu âm nhiều có tốt không? Chỉ nên siêu âm khi nào?

Nhiều mẹ bầu thắc mắc về việc siêu âm nhiều lần, đặc biệt là siêu âm màu có tốt không? Siêu âm đóng vai trò quan trọng trong quá trình thăm khám thai, tuy nhiên mẹ bầu chỉ nên thực hiện theo chỉ định của bác sĩ. Việc lạm dụng siêu âm trong thai kỳ sẽ gây tốn kém không cần thiết. Để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và bé, mẹ bầu cần ghi nhớ 3 cột mốc siêu âm quan trọng trong thai kỳ, bao gồm:

Thai nhi 11 tuần đến 13 tuần 6 ngày

Siêu âm ở mốc thời gian này (tuần thứ 12-14) giúp sàng lọc các bất thường về nhiễm sắc thể của thai nhi, đánh giá nguy cơ tiền sản giật, xác định tuổi thai, dự kiến ngày sinh, kiểm tra số lượng bánh nhau, buồng ối (đặc biệt trong trường hợp đa thai). Bên cạnh đó, siêu âm cũng giúp bác sĩ đánh giá khoảng mở trong não theo chuẩn FMF để phát hiện dị tật ống thần kinh và quan sát cấu trúc giải phẫu của thai nhi như tay, chân, tim, thành bụng, hộp sọ,…

Thai nhi 18 tuần đến 22 tuần

Siêu âm thai ở mốc thời gian từ tuần thứ 18 đến 22 được gọi là siêu âm hình thái thai. Đây là thời điểm tối ưu để bác sĩ đánh giá các bất thường về cấu trúc của thai nhi. Siêu âm hình thái thai bao gồm:

• Quan sát cấu trúc và hình thái của hộp sọ, não.
• Kiểm tra hở hàm ếch.
• Quan sát cột sống để xác định sự phát triển đầy đủ, thẳng hàng và không có khe hở.
• Kiểm tra sự phát triển của thành bụng.
• Đánh giá hệ thống động mạch và tĩnh mạch trong tim thai.
• Quan sát dạ dày, thận, bàng quang, tay, chân.
• Đo chỉ số sinh học để đánh giá sự phát triển của thai nhi.
• Đo chiều dài tử cung để đánh giá nguy cơ sinh non.

Thai nhi từ 30 tuần đến 32 tuần

Thai nhi 30-32 tuần tuổi là giai đoạn rất quan trọng trong quá trình phát triển của thai nhi. Lúc này, các cơ quan và hệ thống trong cơ thể bé đã hình thành tương đối hoàn thiện, chuẩn bị cho cuộc sống bên ngoài bụng mẹ.

• Đánh giá sự tuần hoàn của thai nhi thông qua hệ thống động mạch, từ đó đánh giá nguy cơ thiếu hụt oxy, suy giảm chức năng bánh nhau và đưa ra phương án can thiệp kịp thời.
• Kiểm tra sự phát triển của các cơ quan thai nhi, giúp phát hiện những bất thường ở cấu trúc hoàn thiện trong giai đoạn muộn của thai kỳ như nhẵn não, tắc ruột…
• Đánh giá những bất thường có thể xảy ra do tác động từ yếu tố bên ngoài như nhiễm CMV, Zika…

Siêu âm thai nhiều lần có tốt cho thai nhi hay không? Siêu âm nhiều lần trong thai kỳ không ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Tuy nhiên, việc lạm dụng siêu âm là không cần thiết. Mẹ bầu chỉ cần đảm bảo siêu âm đủ 3 lần ở các mốc thời gian quan trọng. Trong trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm bổ sung hoặc các xét nghiệm khác để kiểm tra những bất thường ở thai nhi.

Siêu âm có tác dụng phụ hay không?

Sóng siêu âm sử dụng trong kỹ thuật siêu âm là sóng âm thanh có tần số cao (trên 20.000 Hz) và được khẳng định là an toàn cho người. Tuy nhiên, trong trường hợp thai nhi dưới 10 tuần tuổi (giai đoạn thai nhi đang hình thành các cơ quan quan trọng), các bác sĩ khuyến cáo không nên lạm dụng siêu âm Doppler vì có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Nguy cơ gây hại cho sức khỏe từ siêu âm có thể đến từ máy móc kém chất lượng. Máy siêu âm kém chất lượng có thể phát ra sóng âm thanh với tần số không chính xác, dẫn đến kết quả sai lệch, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chẩn đoán và điều trị.

Những lưu ý khi đi siêu âm

Siêu âm là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh an toàn và không xâm lấn, nhưng để có kết quả chính xác và đảm bảo sức khỏe, bạn cần lưu ý một số điều sau:

• Để thuận tiện cho việc siêu âm, người được siêu âm nên mặc quần áo rộng rãi, thoải mái.
• Trước khi siêu âm, bạn nên tháo bỏ các đồ vật bằng kim loại như đồng hồ, trang sức, chìa khóa… để đảm bảo kết quả siêu âm chính xác.
• Để đảm bảo kết quả siêu âm chính xác và an tâm, bạn nên lựa chọn đơn vị y tế uy tín, có trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm.
• Để đảm bảo kết quả siêu âm chính xác, bạn nên tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Đối với siêu âm ổ bụng, nên nhịn ăn ít nhất 6-8 tiếng và uống nhiều nước, nhịn tiểu trước khi siêu âm 30-60 phút để bàng quang căng. Tuy nhiên, khi siêu âm tử cung, tiền liệt tuyến, vùng hố chậu, hạ vị, không nên uống quá nhiều nước cùng một lúc để tránh dạ dày bị giãn, ảnh hưởng đến kết quả. Với siêu âm túi mật, gan, tụy, lách, nên nhịn ăn chất béo vào buổi tối hôm trước khi siêu âm và duy trì cho đến khi thực hiện kỹ thuật.