Hotline:
1800 2222
Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 2 26, 2025
Bác sĩ tư vấn Y khoa
Mục Lục Bài Viết
Dù gen di truyền đóng vai trò quan trọng, nhưng chế độ dinh dưỡng, hoạt động thể chất, giấc ngủ và môi trường sống cũng có ảnh hưởng đáng kể. Cụ thể như sau:
Gen di truyềnTheo các nhà khoa học, khoảng 80% chiều cao của con người được quyết định bởi yếu tố di truyền. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện nay mới chỉ xác định được một phần các biến thể gen và tác động của chúng đến chiều cao. Một số ví dụ điển hình về các biến thể gen ảnh hưởng đến chiều cao bao gồm: gen FGFR 3 gây chứng loạn sản sụn xương, GH1 (thiếu hụt hormone tăng trưởng), EVC (hội chứng Ellis-van Creveld, FBN1 (loạn sản acromicric, loạn sản geleophysic, hội chứng Marfan), loạn sản weyers acrofacial) và GPC3 (Hội chứng Simpson- Golabi-Behmel).
Chiều cao của con người được kiểm soát thông qua sự kết hợp của nhiều biến thể di truyền khác nhau, trong đó mỗi biến thể chỉ đóng góp một phần nhỏ vào sự thay đổi chiều cao, cùng với tác động môi trường. Đến nay, các nhà khoa học đã phát hiện hơn 700 biến thể gen và dự kiến sẽ còn tìm ra thêm nhiều biến thể khác. Một số biến thể này nằm trong các gen có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sụn trong các đĩa tăng trưởng – nơi tạo ra xương mới và giúp xương phát triển chiều dài. Tuy nhiên, chức năng của nhiều gen liên quan đến chiều cao vẫn chưa được biết đến.
Dinh dưỡngBổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng trong độ tuổi phát triển là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển thể chất, bao gồm cả chiều cao. Một chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng có thể giúp chiều cao phát triển theo đúng khả năng mà gen quy định. Tuy nhiên, nếu chế độ ăn uống nghèo nàn, chiều cao có thể phát triển chậm, dẫn đến việc bạn thấp hơn so với bố mẹ.
Để giúp con cái phát triển chiều cao tối ưu, phụ huynh nên chú ý đến việc bổ sung các chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin D, kẽm và canxi, giúp xương chắc khỏe. Đặc biệt, trong giai đoạn trước và trong tuổi dậy thì, cần đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất với khẩu phần khoa học, đồng thời phòng tránh tình trạng thừa cân cản trở sự phát triển chiều cao của trẻ.
Giới tínhCó thể thấy rõ rằng ban đầu các bé trai phát triển chiều cao chậm hơn so với các bé gái, điều này là do sự khác biệt về thời điểm dậy thì. Tuy nhiên, nam giới thường có chiều cao trung bình cao hơn nữ giới khoảng 14cm.
Nội tiết tốTrong giai đoạn dậy thì, các hormone đóng vai trò thiết yếu trong việc điều chỉnh sự phát triển của cơ thể. Các hormone bao gồm hormone tuyến giáp, hormone tăng trưởng ở người và các hormone sinh dục như testosterone và estrogen.
Bất kỳ sự bất thường nào xảy ra với các hormone trong cơ thể có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao tổng thể. Ví dụ, trẻ em mắc các bệnh như suy giáp hoặc rối loạn tuyến yên có thể không đạt được chiều cao trung bình so với cha mẹ của mình.
Mặc dù hiếm khi xảy ra, rối loạn nội tiết tố có thể gây ra những thay đổi bất thường trong phát triển chiều cao, có thể dẫn đến tăng trưởng quá mức hoặc phát triển chậm. Ví dụ, chứng khổng lồ là một tình trạng do tuyến yên sản xuất quá nhiều hormone tăng trưởng, thường là do các khối u gây ra.
Rối loạn bẩm sinhMột số rối loạn bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến chiều cao của mỗi người. Ví dụ, loạn sản sụn xương là một chứng rối loạn hiếm gặp về phát triển xương, thường có yếu tố di truyền. Trong khi đó, hội chứng Turner lại gây chậm dậy thì và ảnh hưởng đến chiều cao nhưng không mang yếu tố di truyền như loạn sản sụn xương.
Ngoài các yếu tố có thể làm giảm chiều cao, một số hội chứng có thể khiến một người cao hơn bình thường. Ví dụ, hội chứng Marfan gây ra bởi sự mở rộng mô liên kết, và hội chứng Klinefelter thường gặp ở nam giới do thừa một nhiễm sắc thể X.
Theo một nghiên cứu trên Tạp chí Y học Dự phòng Trung Quốc (Tập 39, số 5, 2005), tỷ lệ chiều cao của nam và nữ ảnh hưởng đến khả năng di truyền của thế hệ sau lần lượt là 0,89 và 0,87.
Không có sự chênh lệch quá lớn, ảnh hưởng của gen bố và mẹ đến tính trạng di truyền chiều cao đối với trẻ là gần giống nhau, chó thấy chiều cao của bố và mẹ đều ảnh hưởng và tác động đến chiều cao của trẻ.
Nếu bố cao, mẹ thấp (hoặc ngược lại) có thể dùng công thức để dự đoán khoảng chiều cao của con cái theo giới tính. Các nghiên cứu trước đây thường dựa vào chiều cao của cả bố và mẹ làm cơ sở tham chiếu để dự đoán chiều cao trung bình của trẻ. Sau đó, Viện nghiên cứu thể thao tỉnh Hồ Bắc đã cải tiến và phát triển công thức này để có độ chính xác cao hơn.
Các công thức cho thấy, bố có xu hướng ảnh hưởng nhiều hơn đến chiều cao của con trai, trong khi mẹ ảnh hưởng nhiều hơn đến chiều cao của con gái. Tuy nhiên, mức độ chênh lệch này không quá lớn. Đặc biệt, dinh dưỡng và luyện tập hiện đại giúp cải thiện đáng kể chiều cao của trẻ khi trưởng thành.
Về cơ bản, chiều cao của mỗi người đã được quy định bởi các gen di truyền từ khi sinh ra và không có cách nào để thay đổi điều này. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, nếu không được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng hoặc thiếu điều kiện chăm sóc y tế.
Đối với những người mắc các bệnh lý về nội tiết như thiếu hụt hormone tăng trưởng hoặc rối loạn tuyến giáp, việc điều trị bằng các loại thuốc điều chỉnh hormone có thể giúp cơ thể phát triển chiều cao một cách bình thường.
Tuy nhiên, khi đã ở độ tuổi trưởng thành, việc sử dụng bất kỳ loại thuốc thay thế hormone hay chất bổ sung nào cũng không thể giúp tăng thêm chiều cao. Ở giai đoạn này, chiều cao đã đạt đến giới hạn tối đa theo gen quy định và không thể can thiệp thay đổi.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đa khoa Phương Nam I Thương hiệu thăm khám và chữa bệnh uy tín, chất lượng với đội ngũ và kiến thức y khoa hiện đại, cơ sở vật chất kỹ thuật tiên tiến. Vì cuộc sống là vô giá, chúng tôi đề cao triết lý “đón mừng cuộc sống”, đồng hành cùng với gia đình trong việc chăm sóc sức khỏe bệnh nhân
Hotline
