Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 1 17, 2025
Mục Lục Bài Viết
BS Nguyễn Văn Quảng – Quản lý Y khoa vùng 4 – miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Mọi sự gián đoạn lịch tiêm đều không đòi hỏi tiêm lại từ đầu hoặc bổ sung liều tiêm khác. Vì vậy, quý phụ huynh đừng quá lo lắng nếu trẻ bỏ lỡ các mũi tiêm vì phần lớn vắc xin có thể được tiêm vào bất kỳ thời gian nào trong đời. Bác sĩ khám sàng lọc sẽ tư vấn trường hợp cụ thể của trẻ và chỉ định mũi tiêm bù, tiêm đuổi và tiêm mới thích hợp. Tuy nhiên, để hiệu quả của vắc xin được phát huy tối đa, trẻ cần được tiêm ngừa càng sớm càng tốt, tốt nhất là đúng lịch hẹn”.
Vắc xin hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch của trẻ tự tạo ra kháng thể, giúp cơ thể chủ động chống lại các loại virus, vi khuẩn gây bệnh. Nhờ đó, trẻ được bảo vệ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, giảm nguy cơ biến chứng và tử vong.
Theo số liệu của Bộ Y tế Việt Nam, có tới 95% người được tiêm chủng phát triển được miễn dịch đặc hiệu, giúp bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Đặc biệt, thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy việc tiêm chủng vắc xin đã góp phần cứu sống 42.000 trẻ em trên toàn cầu khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như bạch hầu, ho gà, bại liệt và uốn ván. Riêng tại Việt Nam, trong 25 năm từ giai đoạn xóa xã trắng về tiêm chủng mở rộng (1990-2015), chương trình tiêm chủng đã thành công trong việc ngăn chặn khoảng 6,7 triệu ca tử vong ở trẻ em.
Nhờ có vắc xin, trẻ em được trang bị “hàng rào bảo vệ” vững chắc trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, tạo điều kiện cho sự phát triển thể chất và tinh thần khỏe mạnh. Trẻ ít ốm đau, không bị gián đoạn việc học, có thể tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất và phát triển toàn diện. Đồng thời, bố mẹ cũng giảm bớt lo lắng, không phải nghỉ việc để chăm sóc con ốm, từ đó có thể tập trung hơn vào công việc và sự nghiệp.
Khi một cộng đồng có tỷ lệ người được tiêm chủng cao, bệnh truyền nhiễm sẽ khó lây lan, tạo thành một hàng rào bảo vệ cho những người có hệ miễn dịch yếu hoặc không thể tiêm chủng (người già, trẻ nhỏ và những người có bệnh nền).
Tiêm chủng vắc xin cho trẻ em không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn là một khoản đầu tư thông minh, giúp các gia đình và xã hội tiết kiệm đáng kể chi phí điều trị và chăm sóc y tế. Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, việc ngăn ngừa bệnh tật từ sớm sẽ giúp giảm thiểu gánh nặng tài chính cho cả cá nhân và cộng đồng.
Tiêm chủng không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn là một giải pháp kinh tế hiệu quả. Với mỗi 1 đô la đầu tư, chúng ta không chỉ tiết kiệm được 16 đô la chi phí y tế mà còn giúp bảo vệ cả cộng đồng, từ đó giúp các quốc gia giảm thiểu chi phí cho các bệnh đã có vắc xin phòng ngừa, và tập trung nguồn lực vào việc nghiên cứu và điều trị những bệnh nan y chưa có phương pháp chữa trị.
Khi thực hiện tiêm chủng vắc xin, tuổi của trẻ thường được xác định theo các nguyên tắc sau:
Giai đoạn sơ sinh của trẻ được tính từ lúc trẻ chào đời cho đến khi trẻ được 29 ngày tuổi. Đến ngày thứ 30, trẻ chính thức bước sang giai đoạn 1 tháng tuổi và giai đoạn này kéo dài cho đến khi trẻ được 1 tháng và 29 ngày tuổi.
Ví dụ, một em bé 15 ngày tuổi được xếp vào giai đoạn sơ sinh. Khi em bé đó được 29 ngày tuổi, em bé đó vẫn là sơ sinh. Nhưng khi em bé đó được 30 ngày tuổi, tức là tròn 1 tháng tuổi, em bé đó sẽ bước sang giai đoạn 1 tháng tuổi (tức là trẻ tròn tháng).
Tương tự như cách tính tháng tuổi, tuổi tiêm chủng theo năm cũng được tính là tròn năm. Điều này có nghĩa là, trẻ sẽ được xếp vào nhóm dưới 1 tuổi cho đến khi trẻ đạt 11 tháng và 29 ngày tuổi. Khi trẻ tròn 12 tháng tuổi, tức là tròn 1 năm, trẻ sẽ được chuyển sang nhóm trẻ 1 tuổi.
Áp dụng các quy tắc đã nêu ở trên, cha mẹ có thể tính tuổi tiêm chủng cho con theo hướng dẫn sau:
Tuổi tiêm | Cách tính | |
Từ khi | Đến khi | |
Sơ sinh | Sinh ra | 29 ngày tuổi |
1 tháng tuổi | Sinh ra | 30 ngày tuổi |
Dưới 1 tuổi | Sinh ra | Sắp tròn 1 tuổi (11 tháng 29 ngày tuổi) |
1 tuổi | 12 tháng tuổi | Sắp tròn 2 tuổi (23 tháng 29 ngày tuổi) |
2 tuổi | Khi trẻ vừa tròn 2 tuổi (24 tháng tuổi) | Sắp tròn 3 tuổi (35 tháng 29 ngày tuổi) |
Từ 3 – 6 tuổi | Khi trẻ vừa tròn 3 tuổi (36 tháng tuổi) | Trẻ chưa đến sinh nhật lần thứ 7 (6 tuổi 29 ngày) |
Từ 7 – 18 tuổi | Khi trẻ vừa tròn 7 tuổi (84 tháng tuổi) | Chỉ còn một ngày nữa là bé tròn 19 tuổi (18 tuổi 29 ngày) |
Mỗi loại vắc xin đều trải qua quá trình nghiên cứu, phát triển và tính toán kỹ lưỡng để đưa ra phác đồ tiêm chủng phù hợp nhất cho từng đối tượng, nhằm tối ưu hóa cả hiệu quả và tính an toàn. Do đó, việc tiêm phòng không đúng thời điểm có thể làm giảm khả năng đáp ứng miễn dịch của cơ thể đối với vắc xin, khiến trẻ không được bảo vệ tối ưu trước các bệnh nguy hiểm.
Mặc dù lịch tiêm chủng có thể không chính xác đến từng ngày, từng giờ, nhưng việc tiêm quá sớm so với thời điểm tối thiểu hoặc quá muộn so với lịch khuyến cáo đều không được khuyến cáo.
Khi không được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, trẻ dễ bị nhiễm các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như sởi, quai bị, rubella, bại liệt,… Các bệnh truyền nhiễm có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong, gây gánh nặng cho gia đình và hệ thống y tế.
Để giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của con, dưới đây là lịch tiêm phòng đầy đủ theo từng độ tuổi mà cha mẹ cần nắm rõ:
Tiêm phòng cho trẻ sơ sinh
Vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh, cần được tiêm trong vòng 24 giờ đầu sau sinh.
Vắc xin ngừa lao cho trẻ sơ sinh, thời điểm tiêm tốt nhất là trong vòng 1 tháng đầu sau sinh.
Tiêm phòng cho trẻ 2 tháng tuổi
Mũi tiêm đầu tiên của vắc xin 6 trong 1, một loại vắc xin phối hợp giúp bảo vệ trẻ khỏi 6 bệnh nguy hiểm: ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do Hib.
Hoặc sử dụng vắc xin phối hợp 5 trong 1 để phòng ngừa ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt và các bệnh do Hib: tiêm mũi 1 và bổ sung 1 mũi vắc xin ngừa viêm gan B;
Vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus, uống liều đầu tiên:
Tiêm mũi 1: Vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn
Tiêm mũi 1: Vắc xin ngừa các bệnh do não mô cầu khuẩn nhóm B
Mũi tiêm phòng cho trẻ 3 tháng tuổi
Mũi tiêm phòng cho trẻ 4 tháng tuổi
Mũi tiêm phòng cho trẻ 6 tháng tuổi
Mũi tiêm phòng cho trẻ 7 – 7,5 tháng tuổi
Mũi tiêm phòng cho trẻ 9 tháng tuổi
Mũi tiêm phòng cho trẻ 10 tháng tuổi
Tiêm mũi 4: Vắc xin ngừa các bệnh do phế cầu khuẩn;
Mũi tiêm phòng cho trẻ 12 tháng tuổi
Tiêm phòng cho trẻ 15 tháng tuổi
Mũi tiêm thứ hai vắc-xin ngừa bệnh thủy đậu được chỉ định nếu trẻ chưa tiêm vắc-xin Varilrix (Bỉ) vào lúc 9 tháng tuổi.
Tiêm phòng cho trẻ 18 tháng tuổi
Tiêm phòng cho trẻ 2 tuổi
Vắc xin ngừa bệnh viêm não Nhật Bản:
Mũi tiêm thứ ba của vắc-xin này được chỉ định nếu trẻ chưa được tiêm vắc-xin Imojev (Thái Lan) vào lúc 9 tháng tuổi;
Tiêm mũi 2: Nếu trẻ đã có mũi tiêm vắc-xin Imojev (Thái Lan) khi 9 tháng tuổi.
Tiêm phòng cho trẻ 4 – 6 tuổi
Tiêm phòng cho trẻ 6 – 18 tuổi
Trừ vắc xin thương hàn dạng uống, việc tiêm chủng trễ lịch không bắt buộc phải tiêm lại từ đầu. Khi hoàn thành các mũi tiêm, nồng độ kháng thể vẫn được đảm bảo, mặc dù hiệu quả bảo vệ có thể chưa đạt tối đa cho đến khi trẻ được tiêm đủ liều theo phác đồ.
Việc tiêm trễ không yêu cầu phải tiêm lại từ đầu, tuy nhiên, ba mẹ cần đưa bé đi tiêm tiếp càng sớm càng tốt theo lịch tiêm phù hợp với độ tuổi. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là ba mẹ được phép chủ quan, lơ là việc thực hiện đúng lịch tiêm cho bé. Vắc xin có hiệu quả tốt nhất khi được tiêm đúng lịch, do đó ba mẹ cần tuân thủ nghiêm túc lịch trình tiêm chủng theo hướng dẫn của bác sĩ.
Khi bé tiêm phòng không đúng tháng, cha mẹ cần thực hiện các bước sau để đảm bảo bé vẫn được bảo vệ sức khỏe tốt nhất:
Trên đây là toàn bộ thông tin giải đáp thắc mắc “Bé tiêm phòng không đúng tháng có sao không?”. Việc tiêm phòng không đầy đủ hoặc không đúng lịch sẽ làm giảm hiệu quả bảo vệ của vắc xin. Điều này có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề như bệnh tật, biến chứng, di chứng, và thậm chí là tử vong. Vì vậy, bố mẹ hãy cố gắng đưa trẻ đi tiêm phòng đầy đủ và theo lịch theo khuyến cáo của bác sĩ.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nguồn thông tin tham khảo: