Bệnh khô mắt: Nguyên nhân, chẩn đoán và cách điều trị

Bệnh khô mắt xảy ra khi lượng nước mắt tiết ra không đủ để bôi trơn mắt. Nguyên nhân có thể là do tuyến lệ, những tuyến nhỏ nằm trong và quanh mi mắt, bị suy giảm chức năng tiết nước mắt. Bên cạnh đó, gió, thời tiết khô hanh và môi trường làm việc cũng góp phần khiến mắt bị khô, mỏi và nước mắt bốc hơi nhanh, dẫn đến tình trạng khô mắt.

Chất lượng nước mắt kém

Các lớp mỡ, lớp nước và lớp nhầy, không hoạt động hiệu quả để bảo vệ mắt khỏi các tác động từ môi trường bên ngoài. Nước mắt bốc hơi quá nhanh hoặc không thể dàn trải đều trên bề mặt mắt, dẫn đến tình trạng khô mắt. Ngoài ra, một số bệnh như viêm bờ mi, trứng cá đỏ có thể gây cản trở việc sản xuất lớp nhầy, khiến mắt dễ bị khô.

Bên cạnh đó, bệnh khô mắt có thể là một triệu chứng của các bệnh tự miễn như Hội chứng Sjögren, viêm khớp dạng thấp hoặc lupus ban đỏ hệ thống. Ngoài ra, những người mắc các bệnh gây sẹo xơ tuyến lệ như pemphigoid, mắt hột, hội chứng Stevens-Johnson cũng có nguy cơ cao bị khô mắt.

Triệu chứng của bệnh khô mắt

Bệnh khô mắt gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến:

Lưu ý: Các triệu chứng trên có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Nếu bạn đang gặp phải những triệu chứng này, hãy đến khám bác sĩ nhãn khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán bệnh khô mắt

Chẩn đoán khô mắt được thực hiện dựa trên các triệu chứng lâm sàng đặc trưng. Bác sĩ sẽ sử dụng các kỹ thuật như kiểm tra lượng nước mắt tiết ra (test Schirmer) và thời gian vỡ phim nước mắt (TBUT) để đánh giá mức độ khô mắt. Qua đó, bác sĩ sẽ xác định loại khô mắt và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

• Test Schirmer: Phương pháp kiểm tra lượng nước mắt tiết ra bằng cách đặt một dải giấy lọc đặc biệt vào phần giữa mi dưới (không gây tê). Nếu sau 5 phút, dải giấy thấm ướt ít hơn 5,5mm trong 2 lần kiểm tra liên tiếp, người bệnh được chẩn đoán là mắc chứng khô mắt do thiếu tiết nước mắt.
• Test TBUT: Bác sĩ nhỏ thuốc nhuộm fluorescein vào mắt bệnh nhân, sau đó yêu cầu bệnh nhân nháy mắt nhiều lần để dàn đều lớp phim nước mắt. Bệnh nhân nhìn thẳng, bác sĩ sẽ sử dụng đèn khe có ánh sáng xanh cobalt để quan sát và đo thời gian cho đến khi phim nước mắt vỡ. Nếu thời gian vỡ phim nước mắt ngắn hơn 10 giây, nghĩa là mắt bị khô.

Các biện pháp điều trị bệnh khô mắt

Khô mắt là một bệnh mãn tính khó chữa khỏi hoàn toàn. Do đó, điều trị tối ưu là tập trung vào việc duy trì đôi mắt khỏe mạnh và thoải mái, đồng thời nâng cao sức khỏe tổng thể.

Sau khi xác định chính xác nguyên nhân gây khô mắt, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên và phương pháp điều trị phù hợp cho từng trường hợp. Hầu hết bệnh nhân khô mắt được điều trị bằng thuốc sử dụng tại nhà.

Sử dụng nước mắt nhân tạo

Đối với trường hợp khô mắt nhẹ, bác sĩ thường kê đơn nước mắt nhân tạo có độ nhờn cao, không chứa chất bảo quản, như Systane, Genteal,… Với những trường hợp khô mắt nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng nước mắt nhân tạo có thêm các tính năng tối ưu như cấp ẩm tốt, hạn chế bốc hơi nước, giúp bảo vệ bề mặt nhãn cầu hiệu quả hơn.

Dùng thuốc làm tăng tiết nước mắt

Bác sĩ có thể kê đơn nhóm thuốc chuyên dụng để điều trị khô mắt nặng. Những loại thuốc này giúp kích thích sản xuất nước mắt và chất nhầy, thường được sử dụng kết hợp với nước mắt nhân tạo. Tuy nhiên, việc sử dụng những loại thuốc này cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng từ bác sĩ.

Thuốc điều trị viêm bờ mi, viêm bề mặt nhãn cầu

Đối với những trường hợp khô mắt kèm theo tổn thương ở mí mắt, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm viêm. Thuốc mỡ tra mắt thường được ưu tiên sử dụng trong trường hợp này.

Phương pháp duy trì phim nước mắt

Trường hợp điều trị nội khoa bằng nước mắt nhân tạo và thuốc không hiệu quả, bác sĩ có thể cân nhắc phương pháp nút điểm lệ. Phương pháp giúp giữ nước mắt ở lại lâu hơn bằng cách bịt kín điểm lệ bằng nút silicon hoặc phẫu thuật đóng điểm lệ vĩnh viễn. Tuy nhiên, phương pháp thường chỉ được chỉ định khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả.

Mặc dù ánh sáng xung cường độ cao và xung nhiệt được sử dụng để điều trị khô mắt, hiệu quả của chúng vẫn chưa được chứng minh. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu các liệu pháp thay thế hormone và chống lão hóa để kích thích hoạt động của tuyến meibomian, mở ra hy vọng những phương pháp điều trị khô mắt hiệu quả hơn.

• Ánh sáng xung cường độ cao (IPL): IPL có thể giảm viêm ở viền mí mắt, từ đó cải thiện chức năng của tuyến meibomian, giúp giải quyết vấn đề khô mắt.
• Xung nhiệt: Phương pháp điều trị khô mắt sử dụng thiết bị chuyên dụng để tác động nhiệt và áp suất lên tuyến meibomian. Quá trình này giúp kích thích dòng chảy dầu từ tuyến meibomian, giúp bôi trơn mắt và giảm khô mắt.

Phòng ngừa bệnh khô mắt

Để bảo vệ đôi mắt khỏi nguy cơ khô mắt, chúng ta cần chủ động phòng tránh các yếu tố gây bệnh, bao gồm:

Làm việc thường xuyên với máy tính, việc tuân thủ một số nguyên tắc ergonomic là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe mắt. Đầu tiên, điều chỉnh vị trí ngồi sao cho mắt cao hơn trung tâm màn hình từ 10 đến 20cm. Tiếp theo, duy trì khoảng cách tối thiểu 50cm giữa mắt và màn hình để giảm căng thẳng cho mắt. Cuối cùng, thực hiện các bài tập mắt đơn giản như chớp mắt, xoay tròn mắt.

Để duy trì lượng nước mắt dàn đều và giữ ấm giác mạc, bạn có thể áp dụng một số phương pháp sau:

• Tập thói quen chớp mắt chậm và đều đặn (12-18 lần/phút): Giúp giữ ẩm cho mắt và ngăn ngừa khô mắt.
• Tránh tiếp xúc với bụi và ánh sáng mạnh: Những yếu tố này có thể làm bay hơi nước mắt nhanh hơn.
  
• Tránh để gió thổi trực tiếp vào mắt: Gió có thể làm khô mắt nhanh chóng.
• Thường xuyên nhỏ nước mắt nhân tạo: Giúp bổ sung độ ẩm cho mắt và ngăn ngừa khô mắt.
• Ngủ đủ giấc: Hãy ngủ từ 6 đến 8 tiếng mỗi đêm nhằm duy trì độ ẩm cho màng mắt và thư giãn cơ mắt, giúp bạn tỉnh táo và khỏe mạnh hơn mỗi ngày.
• Hạn chế tiếp xúc với máy sưởi hoặc điều hòa nhiệt độ: Máy sưởi và điều hòa làm khô không khí, khiến nước mắt dễ bị bay hơi nhanh hơn.
  
• Đeo kính khi ra ngoài: Đeo kính râm bao quanh mắt giúp bảo vệ mắt khỏi gió, nắng, bụi bẩn, hạn chế tình trạng nước mắt bị bay hơi nhanh, giúp giữ ẩm cho mắt.
  
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bổ sung các thực phẩm giàu Omega-3 và Beta-Carotene, tăng cường chất chống oxy hóa để tăng cường sức khỏe cho mắt.

Khám mắt định kỳ giúp bạn nắm rõ tình trạng mắt, phát hiện sớm các vấn đề và kịp thời điều trị, ngăn ngừa bệnh khô mắt và duy trì thị lực tốt. Bên cạnh đó, bác sĩ mắt sẽ tư vấn những biện pháp phù hợp để bảo vệ mắt khỏi tác động từ môi trường và lối sống.