Bệnh tâm thần có di truyền không? Bất ngờ 60% bệnh nhân không có tiền sử gia đình mắc bệnh

Trang chủ > Chuyên khoa > Khoa khác > Di truyền học > Bệnh tâm thần có di truyền không? Bất ngờ 60% bệnh nhân không có tiền sử gia đình mắc bệnh

Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 1 22, 2025

Rối loạn tâm thần là một dạng bệnh lý liên quan đến tâm trí và tinh thần của con người. Bệnh xảy ra khi hoạt động của não bộ bị rối loạn, dẫn đến những thay đổi bất thường về suy nghĩ, cảm xúc, hành vi và nhận thức. Vậy, bệnh tâm thần có di truyền không? Mời bạn đọc theo dõi nội dung dưới đây!

Bệnh tâm thần là gì?

Bệnh tâm thần là những bệnh lý gây ra bởi sự không ổn định trong hoạt động của não, dẫn đến những thay đổi bất thường về ngôn ngữ, tác phong, cảm xúc, hành vi và ý thức của người bệnh.

Bệnh tâm thần là một thuật ngữ chung để chỉ các tình trạng sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc, hành vi và các mối quan hệ của một người.
Bệnh tâm thần là tình trạng sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc, hành vi và các mối quan hệ của một người.

Triệu chứng của các rối loạn tâm thần có thể ảnh hưởng đến cảm xúc, tư duy và hành vi. Một số triệu chứng về sức khỏe thể chất như:

  • Cảm thấy buồn bã, mất hứng thú với mọi thứ;
  • Đau ở lưng, ngực;
  • Rối loạn tiêu hóa;
  • Miệng khô;
  • Đau đầu, chóng mặt;
  • Thay đổi trong cân nặng bất ngờ;
  • Nhịp tim nhanh;
  • Cảm thấy lo lắng, căng thẳng quá mức.

Bên cạnh đó, còn có các triệu chứng biểu hiện thông qua hành vi gồm:

  • Sự thay đổi trong suy nghĩ, hành vi, cảm xúc;
  • Xuất hiện các ảo giác hoặc mất liên kết với thực tại;
  • Không thể đối phó với căng thẳng hàng ngày hoặc vấn đề;
  • Lạm dụng chất kích thích như rượu, ma túy, thuốc lá;
  • Thay đổi hành vi tình dục;
  • Thay đổi thói quen ăn uống;
  • Sự tức giận, bạo lực hoặc thù dịch;
  • Cảm giác buồn chán;
  • Lo lắng, sợ hãi liên tục;
  • Nhầm lẫn trong tư duy;
  • Không muốn tiếp xúc với bạn bè và các hoạt động xã hội;
  • Gặp vấn đề với giấc ngủ;
  • Có xu hướng tự sát.

Bệnh tâm thần có di truyền không?

Trước đây, nhiều người thường nhầm lẫn bệnh tâm thần là bị điên. Tuy nhiên, dưới góc độ y học, các rối loạn sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến tâm trạng, suy nghĩ và hành vi của một người đều được xếp vào nhóm bệnh tâm thần.

Bệnh tâm thần có nguyên nhân chủ yếu từ yếu tố di truyền.
Bệnh tâm thần có nguyên nhân chủ yếu từ yếu tố di truyền.

Hiệp hội Nghiên cứu Gen Bệnh tâm thần công bố kết quả của một nghiên cứu về tác động của di truyền (yếu tố gen) đối với nguy cơ mắc bệnh của một người. Kết quả nghiên cứu cho thấy có tới 5 loại bệnh tâm thần khác nhau, cụ thể:

  • Tâm thần phân liệt
  • Trầm cảm nặng
  • Rối loạn tự kỷ
  • Chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)
  • Rối loạn lưỡng cực

Những loại gen này ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển canxi trong hoạt động của tế bào thần kinh. Vì vậy, các bệnh có thể có triệu chứng lâm sàng tương tự nhau, nên việc chẩn đoán cần phải được thực hiện một cách cẩn thận để phân biệt chính xác.

Bệnh tâm thần có di truyền không? Nguyên nhân chủ yếu của bệnh tâm thần thường đến từ yếu tố di truyền. Một gen đơn lẻ hiếm khi là nguyên nhân trực tiếp gây ra các vấn đề về tâm thần. Thực tế, thường là kết quả của một quá trình phức tạp, bao gồm sự tương tác của nhiều gen khác nhau, các yếu tố môi trường và các yếu tố di truyền biểu sinh (tức là các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến cách cơ thể phản ứng với môi trường).

Tỷ lệ mắc bệnh tâm thần:
Tỷ lệ mắc bệnh tâm thần

Tỷ lệ di truyền trong bệnh tâm thần

Nhiều người thường lo lắng về tính di truyền của bệnh tâm thần. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tỷ lệ di truyền trong các trường hợp này không cao như nhiều người vẫn nghĩ. Cụ thể: 

  • Có khoảng 60% bệnh nhân tâm thần không có tiền sử gia đình mắc bệnh, tức là không có người thân ruột thịt nào từng được chẩn đoán mắc bệnh.
  • Trong nhiều trường hợp, các yếu tố môi trường như tình trạng ức chế tinh thần kéo dài, môi trường sống và làm việc căng thẳng, hay môi trường sinh trưởng không lành mạnh có thể đóng vai trò kích hoạt yếu tố di truyền tiềm ẩn.
  • Không phụ thuộc vào yếu tố di truyền hay môi trường, một cú sốc tinh thần bất ngờ vẫn có khả năng gây ra các bệnh tâm thần.
  • Trẻ em cũng có thể biểu hiện các triệu chứng tâm thần từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, nếu được nuôi dưỡng và chăm sóc trong một môi trường tốt và lành mạnh, các yếu tố di truyền có nguy cơ gây bệnh có thể không được kích hoạt, và có thể “ngủ quên“.

Như vậy, yếu tố di truyền chỉ là một phần của nguyên nhân gây bệnh, Thực tế, sự khởi phát của bệnh còn chịu ảnh hưởng của nhiều nguyên nhân và yếu tố khác. Và ngay cả khi có yếu tố di truyền, không có nghĩa bệnh sẽ chắc chắn phát triển.

Yếu tố môi trường ảnh hưởng đến bệnh tâm thần

Trong một gia đình có người mắc bệnh tâm thần, sự khác biệt về mức độ nặng nhẹ của các triệu chứng là điều thường thấy. Ngay cả khi có yếu tố di truyền, không phải ai cũng sẽ có cùng một kiểu triệu chứng hoặc cùng một mức độ ảnh hưởng. Các yếu tố môi trường có thể tăng nguy cơ phát triển bệnh tâm thần khi tương tác với các biến đổi gen di truyền, cụ thể như sau:

Bạo lực học đường

Các em có thể trở nên sợ hãi, rụt rè, tự ti và dễ rơi vào trầm cảm, luôn cảm thấy buồn bã. Đáng lo ngại hơn, một số trẻ có thể phát triển hành vi bạo lực, trút giận lên những đối tượng yếu thế hơn như động vật hoặc đồ vật trong nhà.

Bạo lực học đường không chỉ là những hành vi gây tổn thương về thể chất mà còn để lại những vết sẹo tâm lý khó lành.

Bạo lực kéo dài có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, dẫn đến tình trạng tự hại, tâm lý bất ổn, và nỗi sợ hãi tột độ ở trẻ em. Đáng lo ngại hơn, những trải nghiệm này có thể đẩy các em đến những ý nghĩ hoặc hành vi tự sát.

Cú sốc tâm lý

Cú sốc tâm lý tác động tiêu cực đến não bộ, gây ra sự thay đổi hoạt động, từ chối chấp nhận sự thật hoặc dẫn đến hành vi chống đối quá khích.

Trẻ em có bố mẹ ly hôn từ nhỏ thường sợ hãi việc đặt tình cảm, luôn nghi ngờ và có cảm giác bị người khác hãm hại. Bên cạnh đó, trẻ bị bắt cóc và giam giữ trong phòng tối có thể bị ám ảnh, mắc hội chứng sợ bóng tối và không gian hẹp.

Chất gây nghiện, kích thích

Các chất gây nghiện và kích thích như rượu bia, cafein… có thể mang lại ảo giác và cảm giác thăng hoa trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, chúng đồng thời gây tổn hại đến hệ thần kinh, dẫn đến những thay đổi tiêu cực trong suy nghĩ, cảm xúc và thậm chí là nhân cách của người sử dụng.

Các chất kích thích làm thay đổi ngưỡng đáp ứng của não bộ với dopamine, khiến người sử dụng có xu hướng tìm kiếm những hoạt động có tính kích thích tương tự như trộm cướp, cờ bạc. Điều này càng gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý.

Như vậy, câu hỏi liệu bệnh tâm thần có di truyền hay không vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng. Nguyên nhân chủ yếu đến từ những tác động tiêu cực của môi trường bên ngoài đối với sức khỏe tinh thần của người bệnh.

Thay vì lo lắng về tính di truyền của bệnh tâm thần và tạo áp lực lên kế hoạch sinh con, bạn có thể chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cho con. Một trong những cách hiệu quả là tạo dựng một môi trường sống lành mạnh, bao gồm chế độ dinh dưỡng hợp lý, giấc ngủ đầy đủ và khuyến khích vận động thường xuyên.

Trên đây là toàn bộ thông tin giải đáp thắc mắc ” Bệnh tâm thần có di truyền không?”. Lối sống lành mạnh không chỉ mang lại lợi ích cho sức khỏe thể chất mà còn đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe tâm thần của mọi thành viên trong gia đình.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Đánh giá bài viết
Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ