Bệnh Tay Chân Miệng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị Và Phòng Ngừa Hiệu Quả

Trang chủ > Chưa được phân loại > Bệnh Tay Chân Miệng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị Và Phòng Ngừa Hiệu Quả

Tác giả: Hiền Vy Ngày đăng: Tháng mười một 19, 2025

Mục Lục Bài Viết

Bệnh Tay Chân Miệng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị Và Phòng Ngừa Hiệu Quả

Bệnh tay chân miệng là một trong những bệnh truyền nhiễm thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong giai đoạn giao mùa. Mặc dù đa phần các ca bệnh có thể tự khỏi, nhưng nếu không phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến hệ thần kinh, tim mạch và hô hấp. Hãy cùng Phòng khám Đa khoa Phương Nam tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh tay chân miệng để bảo vệ sức khỏe của trẻ một cách toàn diện nhất.

Hình ảnh bệnh tay chân miệng ở trẻ em
Hình ảnh đặc trưng của bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ.

Bệnh Tay Chân Miệng Là Gì?

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh đặc trưng bởi sự xuất hiện của các nốt phỏng nước ở niêm mạc miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, mông hoặc đầu gối. Đây là bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường tiêu hóa, dịch tiết mũi họng hoặc tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận hàng chục nghìn ca mắc bệnh tay chân miệng, đặc biệt tăng mạnh vào thời điểm mùa mưa (tháng 3 – tháng 10). Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, nhưng trẻ nhỏ là nhóm dễ bị tổn thương nhất do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

“Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm có thể kiểm soát được nếu cộng đồng nâng cao ý thức phòng ngừa và phát hiện sớm.” – Bác sĩ CKI Nguyễn Thị Hồng, chuyên khoa Nhi, Đa khoa Phương Nam.

Nguyên Nhân Gây Bệnh Tay Chân Miệng

Bệnh tay chân miệng chủ yếu do hai chủng virus đường ruột gây nên là Coxsackievirus A16Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, EV71 được xem là chủng nguy hiểm hơn vì có thể dẫn đến các biến chứng nặng như viêm màng não, viêm não hoặc phù phổi cấp.

Tác nhân gây bệnh

  • Virus Coxsackie A16: gây ra các ca bệnh nhẹ, tự khỏi sau khoảng 7–10 ngày.
  • Virus Enterovirus 71: có thể gây biến chứng thần kinh và tim mạch, tỷ lệ tử vong cao hơn.

Con đường lây truyền

Virus tay chân miệng có khả năng tồn tại lâu trong môi trường và lây lan nhanh qua nhiều con đường khác nhau:

  • Qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng, nước bọt hoặc phân của người bệnh.
  • Qua đồ chơi, vật dụng bị nhiễm khuẩn như ly, muỗng, khăn, chăn gối.
  • Qua đường tiêu hóa khi ăn uống không đảm bảo vệ sinh hoặc tiếp xúc tay bẩn với miệng.

Yếu tố nguy cơ

  • Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ đi nhà trẻ hoặc mẫu giáo.
  • Môi trường sinh hoạt đông đúc, kém thông thoáng.
  • Vệ sinh cá nhân kém, không rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.
  • Hệ miễn dịch yếu hoặc đang trong giai đoạn phục hồi sau bệnh.

Triệu Chứng Nhận Biết Bệnh Tay Chân Miệng

Triệu chứng của bệnh tay chân miệng thường xuất hiện sau thời gian ủ bệnh từ 3–7 ngày. Tùy theo giai đoạn phát triển mà các biểu hiện có thể thay đổi về mức độ nặng nhẹ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu giúp cha mẹ chủ động đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Dấu hiệu sớm của bệnh

  • Trẻ bị sốt nhẹ (khoảng 38°C), đau họng, biếng ăn, mệt mỏi.
  • Xuất hiện các đốm đỏ hoặc mụn nước nhỏ trong miệng, đặc biệt ở vùng lưỡi, nướu, niêm mạc má.
  • Trẻ hay quấy khóc, chảy nước miếng do đau miệng khi nuốt.

Triệu chứng điển hình giai đoạn toàn phát

Triệu chứng tay chân miệng ở trẻ
Các nốt mụn nước xuất hiện rõ ở lòng bàn tay, bàn chân và vùng miệng.
  • Mụn nước tròn, có viền đỏ ở lòng bàn tay, bàn chân, mông, đầu gối.
  • Các nốt phỏng nước dễ vỡ, gây loét miệng khiến trẻ khó ăn uống.
  • Trẻ thường chảy nước miếng, bỏ bú, hoặc biếng ăn do đau miệng.

Khi nào bệnh trở nên nguy hiểm

Một số trẻ có thể xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo biến chứng nghiêm trọng như:

  • Sốt cao liên tục trên 39°C, không hạ sau khi dùng thuốc.
  • Trẻ giật mình, run tay chân, thở nhanh, mạch yếu.
  • Nôn ói nhiều, lừ đừ, ngủ li bì hoặc co giật.

Khi thấy trẻ có các dấu hiệu trên, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và xử trí kịp thời.

Các Giai Đoạn Phát Triển Của Bệnh Tay Chân Miệng

Giai đoạn Thời gian Đặc điểm chính
Ủ bệnh 3–7 ngày Trẻ chưa có biểu hiện rõ ràng, virus đang nhân lên trong cơ thể.
Khởi phát 1–2 ngày Xuất hiện sốt nhẹ, đau họng, chán ăn, mệt mỏi.
Toàn phát 3–10 ngày Xuất hiện mụn nước ở miệng, tay, chân; có thể kèm sốt cao, đau rát miệng.
Hồi phục 5–7 ngày Mụn nước khô, bong vảy; trẻ ăn uống trở lại bình thường.

Bệnh Tay Chân Miệng Có Nguy Hiểm Không?

Phần lớn các trường hợp bệnh tay chân miệng đều ở mức độ nhẹ, có thể tự khỏi sau 7–10 ngày. Tuy nhiên, khoảng 5–10% ca mắc có thể tiến triển nặng, đặc biệt là do chủng virus EV71. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

Biến chứng bệnh tay chân miệng
Biến chứng của bệnh tay chân miệng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh và tim mạch.
  • Viêm màng não: Gây nhức đầu dữ dội, cứng cổ, buồn nôn, có thể dẫn đến rối loạn tri giác.
  • Viêm não: Biến chứng nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương, có thể gây liệt hoặc tử vong.
  • Viêm cơ tim, phù phổi cấp: Gây suy hô hấp, tụt huyết áp, đe dọa tính mạng trẻ nhỏ.

Theo Cục Y tế Dự phòng, mỗi năm có hàng trăm ca tay chân miệng nặng cần điều trị tích cực, chủ yếu ở nhóm tuổi từ 1 đến 3 tuổi. Do đó, việc theo dõi sát sao và điều trị sớm là yếu tố then chốt để hạn chế biến chứng.

Cách Điều Trị Bệnh Tay Chân Miệng Hiệu Quả

Hiện nay, bệnh tay chân miệng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu hay vắc-xin phòng bệnh phổ biến. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng, hỗ trợ cơ thể hồi phục và phòng ngừa biến chứng. Tùy vào mức độ nặng nhẹ, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Điều trị tại nhà cho trường hợp nhẹ

  • Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều, giữ không gian thoáng mát, tránh tập trung nơi đông người.
  • Hạ sốt bằng thuốc Paracetamol liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ (10–15 mg/kg cân nặng/lần, mỗi 4–6 giờ nếu cần).
  • Vệ sinh miệng cho trẻ bằng nước muối sinh lý, tránh thức ăn cay, nóng hoặc cứng.
  • Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, sữa, nước hoa quả để bù nước và điện giải.

Điều trị y tế khi bệnh nặng

Khi trẻ có các dấu hiệu như sốt cao kéo dài, giật mình, lừ đừ, co giật, cần được đưa đến bệnh viện để điều trị tích cực. Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ:

  • Theo dõi các chỉ số sinh tồn: mạch, huyết áp, nhịp thở, phản xạ thần kinh.
  • Truyền dịch, hạ sốt, điều chỉnh điện giải, hỗ trợ hô hấp (nếu cần).
  • Sử dụng thuốc chống viêm, thuốc chống phù não, kháng virus (trường hợp nghi ngờ EV71).

“Không nên tự ý dùng thuốc kháng sinh hoặc bôi thuốc lên mụn nước, vì có thể khiến tổn thương nhiễm trùng nặng hơn.” – Bác sĩ Trần Văn Minh, chuyên khoa Truyền nhiễm, Phòng khám Đa khoa Phương Nam.

Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng tại nhà
Cha mẹ cần chăm sóc trẻ đúng cách để tránh nhiễm trùng và giúp phục hồi nhanh.

Cách Phòng Ngừa Bệnh Tay Chân Miệng Hiệu Quả

Phòng bệnh luôn là biện pháp tối ưu nhất, đặc biệt trong môi trường học đường và gia đình có trẻ nhỏ. Để giảm nguy cơ lây lan bệnh tay chân miệng, phụ huynh nên áp dụng đồng thời các biện pháp sau:

Vệ sinh cá nhân

  • Rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
  • Vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân của trẻ thường xuyên bằng dung dịch sát khuẩn.
  • Không để trẻ dùng chung khăn, ly, chén, muỗng với người khác.
  • Giữ nhà cửa, lớp học luôn sạch sẽ, thông thoáng.

Chế độ dinh dưỡng và tăng cường miễn dịch

  • Bổ sung vitamin C, kẽm, sắt qua thực phẩm tự nhiên như cam, quýt, rau xanh, thịt nạc.
  • Cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày, hạn chế đồ uống có gas hoặc nhiều đường.
  • Duy trì giấc ngủ đủ 8–10 giờ/ngày để tăng sức đề kháng tự nhiên.

Phòng bệnh trong cộng đồng

  • Thông báo ngay cho cơ quan y tế khi phát hiện ca bệnh để cách ly, xử lý ổ dịch.
  • Không cho trẻ đến trường trong thời gian bệnh để tránh lây lan.
  • Trường học, nhà trẻ cần tổ chức khử khuẩn định kỳ, tuyên truyền nâng cao ý thức cho phụ huynh.

Chăm Sóc Trẻ Bị Tay Chân Miệng Đúng Cách

Chăm sóc đúng cách đóng vai trò rất quan trọng giúp trẻ hồi phục nhanh, giảm biến chứng và tránh lây cho người khác.

  • Luôn kiểm tra thân nhiệt của trẻ 2–3 lần mỗi ngày.
  • Cho trẻ ăn thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp, sữa.
  • Vệ sinh miệng bằng nước muối ấm pha loãng, tránh nước quá nóng.
  • Giữ da vùng tổn thương sạch và khô, tránh gãi gây trầy xước.
  • Không tự ý chích mụn nước – điều này có thể làm lan rộng virus.

Khi Nào Cần Đến Cơ Sở Y Tế?

Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám ngay khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

  • Sốt cao liên tục trên 39°C không hạ sau 2 ngày.
  • Trẻ quấy khóc, mệt mỏi, giật mình hoặc co giật bất thường.
  • Nôn ói nhiều, không ăn uống được, dấu hiệu mất nước.
  • Phát ban lan nhanh, mụn nước vỡ loét sâu hoặc chảy dịch vàng.

Phòng khám Đa khoa Phương Nam hiện cung cấp dịch vụ khám và điều trị bệnh tay chân miệng chuyên sâu, với đội ngũ bác sĩ Nhi khoa giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn nghiêm ngặt.

Bác sĩ Phương Nam điều trị tay chân miệng
Khám và điều trị tay chân miệng tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam.

Dịch Vụ Khám Và Điều Trị Tay Chân Miệng Tại Đa Khoa Phương Nam

Quy trình khám – điều trị chuyên nghiệp

  1. Khám sàng lọc và đánh giá mức độ bệnh.
  2. Làm xét nghiệm chẩn đoán virus nhanh.
  3. Xây dựng phác đồ điều trị phù hợp từng giai đoạn.
  4. Theo dõi tiến triển bệnh, can thiệp y tế kịp thời.

Ưu điểm khi điều trị tại Đa khoa Phương Nam

  • Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Nhi – Truyền nhiễm giàu kinh nghiệm.
  • Cơ sở vật chất hiện đại, môi trường vô khuẩn an toàn tuyệt đối.
  • Hệ thống xét nghiệm nhanh, chẩn đoán chính xác nguyên nhân bệnh.
  • Chăm sóc hậu điều trị và tư vấn dinh dưỡng miễn phí.

Thông tin liên hệ

Địa chỉ: Phòng khám Đa khoa Phương Nam – 81 Phan Đình Phùng, Phường 1, TP. Đà Lạt, Lâm Đồng.

☎️ Tổng đài tư vấn miễn phí: 1800 2222

Thời gian làm việc: 7h00 – 18h00 (Thứ 2 – Chủ nhật)

Website: phuongnamhospital.com

Câu Hỏi Thường Gặp Về Bệnh Tay Chân Miệng

Bệnh tay chân miệng có tái phát không?

Có. Một người có thể mắc tay chân miệng nhiều lần do các chủng virus khác nhau. Sau khi khỏi, miễn dịch chỉ tồn tại với một chủng nhất định.

Người lớn có bị tay chân miệng không?

Có thể. Tuy nhiên, triệu chứng thường nhẹ hơn so với trẻ em và ít biến chứng. Người lớn mắc bệnh vẫn có khả năng lây nhiễm cho người khác.

Bao lâu thì khỏi bệnh?

Thông thường bệnh sẽ khỏi sau 7–10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách và không có biến chứng.

Có nên kiêng tắm khi mắc tay chân miệng?

Không cần kiêng tắm, nhưng nên tắm bằng nước ấm, tránh làm vỡ mụn nước, lau khô nhẹ nhàng sau khi tắm.

Trẻ bị tay chân miệng nên ăn gì và kiêng gì?

  • Nên ăn: Cháo, súp, sữa, thức ăn mềm, dễ tiêu.
  • Kiêng: Thức ăn cay, nóng, mặn, chua, đồ chiên rán hoặc có cạnh sắc gây tổn thương miệng.

Kết Luận

Bệnh tay chân miệng tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện và điều trị đúng cách. Việc duy trì vệ sinh cá nhân, môi trường sống sạch sẽ và tăng cường sức đề kháng cho trẻ là những yếu tố quan trọng nhất giúp phòng bệnh hiệu quả.

Nếu bạn cần tư vấn hoặc thăm khám chuyên sâu về tay chân miệng, hãy liên hệ ngay Phòng khám Đa khoa Phương Nam qua tổng đài 1800 2222 để được hỗ trợ tận tình từ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa.

Đa khoa Phương Nam – Đồng hành cùng sức khỏe gia đình Việt!

Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ