Hotline:
1800 2222
Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 12 11, 2024
Bác sĩ tư vấn Y khoa
Mục Lục Bài Viết
Mặc dù nhiều phụ huynh thường lo lắng về các phản ứng phụ sau tiêm chủng, nhưng theo các chuyên gia, những biểu hiện như sốt, quấy khóc, hay vết tiêm bị đỏ và sưng nhẹ thực ra là những dấu hiệu tích cực. Những phản ứng này cho thấy hệ miễn dịch của trẻ đang hoạt động tốt để bảo vệ cơ thể. Dù có thể gây khó chịu cho trẻ trong thời gian ngắn, những triệu chứng này thường tự khỏi sau 1-2 ngày mà không cần can thiệp y tế.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xác định 4 nguyên nhân gây ra tác dụng phụ ở trẻ sau tiêm chủng, cụ thể như sau:
Phản ứng phụ sau tiêm chủng liên quan đến vắc xin
Sau khi tiêm chủng, trẻ có thể xuất hiện các phản ứng phụ nhẹ như đau, sưng, đỏ tại chỗ tiêm, sốt, buồn nôn, mệt mỏi hay biếng ăn, đây là phản ứng bình thường của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, mức độ phản ứng phụ có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ địa trẻ và loại vắc xin.
Mặc dù hiếm gặp, nhưng các phản ứng nghiêm trọng như phát ban, khó thở, sốt cao kéo dài, hôn mê, co giật hay tím tái cần được xử lý cấp cứu tại bệnh viện. Vì lý do này, việc tiêm chủng thường được giám sát bởi nhân viên y tế để phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp xấu xảy ra.
Phản ứng phụ sau tiêm chủng do sai sót tiêm chủng
Một số phản ứng phụ sau tiêm chủng là do bảo quản, vận chuyển và sử dụng vắc xin không đúng cách, làm giảm chất lượng vắc xin. Tuy nhiên, những phản ứng này có thể được phòng ngừa bằng cách tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về vận chuyển và bảo quản vắc xin, cùng với việc thực hành tiêm chủng an toàn.
Quy trình này bao gồm khám sàng lọc trước tiêm để đảm bảo sức khỏe người được tiêm, chỉ định tiêm chủng phù hợp, thực hiện đúng quy trình tiêm chủng tại phòng tiêm và theo dõi người được tiêm trong 30 phút sau tiêm tại điểm tiêm chủng và cả khi về nhà.
Tâm lý lo lắng trước tiêm
Một số phản ứng phụ sau tiêm chủng là do hội chứng sợ kim tiêm ở trẻ. Trẻ bị hội chứng này thường rất lo lắng và căng thẳng trước khi tiêm, biểu hiện qua các triệu chứng như thay đổi đột ngột nhịp tim hoặc huyết áp, ngất xỉu, lo lắng, hoảng loạn, hoặc ở trẻ nhỏ hơn là khóc thét, run rẩy, lạnh cóng và bám víu vào người lớn. Hội chứng này nếu không được xử lý có thể dẫn đến mất ngủ, các cơn hoảng loạn và thậm chí là né tránh việc khám chữa bệnh sau này.
Phản ứng phụ xảy ra do trùng bệnh hợp ngẫu nhiên
Một số phản ứng phụ sau tiêm chủng không liên quan đến chất lượng vắc xin, kỹ thuật tiêm hoặc hội chứng sợ kim tiêm. Những phản ứng này xảy ra do trẻ đã mắc các bệnh lý tiềm ẩn mà không được phát hiện trong quá trình khám sàng lọc hoặc không được thông báo cho nhân viên y tế.
Tình trạng này thường thấy trong các chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn. Các bệnh lý trùng hợp ngẫu nhiên này có thể bao gồm đột tử (khoảng 44%), tai nạn nghẹt thở trên giường (25%), sặc sữa, nhiễm trùng hô hấp, tiêu hóa hay thần kinh, các bệnh bẩm sinh như tim bẩm sinh, hoặc sang chấn sản khoa.
BS.CKI Nguyễn Lê Nga, Quản lý Y khoa vùng 1 miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC chia sẻ: “Nắm rõ các cách chăm sóc trẻ sau tiêm chủng bài bản, đúng chuẩn là một phần quan trọng trong việc đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho trẻ sau quá trình tiêm phòng”.
Tiêm chủng là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, sau khi tiêm, trẻ thường có một số phản ứng nhẹ. Để giúp trẻ hồi phục nhanh chóng, bố mẹ cần biết cách chăm sóc đúng cách. Sau đây là một số bước cơ bản để chăm sóc trẻ sau khi tiêm phòng:
Tại cơ sở tiêm chủngSau khi tiêm chủng, nhân viên y tế sẽ dặn dò bố mẹ hoặc người giám hộ ở lại trung tâm y tế và theo dõi trẻ trong ít nhất 30 phút để kịp thời phát hiện các phản ứng phụ có thể xảy ra. Nếu trong 30 phút đó trẻ vẫn ổn định và không có dấu hiệu bất thường, bố mẹ hoặc người giám hộ mới được đưa trẻ về nhà. Tuy nhiên, việc theo dõi vẫn cần được tiếp tục trong vòng 48 giờ tiếp theo, đặc biệt là cần chú ý quan sát trẻ vào ban đêm.
Phụ huynh hoặc người giám hộ nên chủ động đặt câu hỏi cho nhân viên y tế tại trung tâm tiêm chủng hoặc chuyên gia tiêm chủng nếu có bất kỳ thắc mắc nào về phản ứng sau tiêm. Trước khi tiêm chủng, nên tìm hiểu và ghi nhớ thông tin về các bệnh viện gần nhất có khả năng xử lý cấp cứu các phản ứng sau tiêm chủng.
Chăm sóc trẻ sau tiêm phòng tại nhàVắc-xin rất an toàn, tất cả các vắc-xin đều trải qua quá trình kiểm tra độ an toàn nghiêm ngặt, bao gồm cả thử nghiệm lâm sàng trước khi sử dụng rộng rãi. Hầu hết các phản ứng sau tiêm chủng đều nhẹ và tồn tại trong một thời gian ngắn, không cần phải điều trị. Một số phản ứng thông thường sau tiêm chủng ở trẻ bao gồm:
Các phản ứng nhẹ thường gặp sau tiêmSau khi tiêm chủng, cơ thể trẻ có thể xuất hiện một số phản ứng nhẹ để đáp ứng lại vắc-xin. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của trẻ đang hoạt động để tạo ra kháng thể bảo vệ.
Sau khi tiêm chủng, nhiều trẻ sẽ bị sưng, đỏ, hoặc nổi cục cứng tại vị trí tiêm. Đây là phản ứng bình thường và thường tự khỏi trong vài ngày mà không cần điều trị đặc biệt. Phụ huynh chỉ cần thực hiện các biện pháp chăm sóc đã được bác sĩ hướng dẫn. Tuy nhiên, tùy thuộc vào loại vắc xin, hiện tượng nổi cục cứng có thể kéo dài hơn bình thường.
Tuy nhiên, một số ít trường hợp xuất hiện bầm tím ở vị trí tiêm, đặc biệt ở những trẻ có tiền sử rối loạn đông máu hoặc giảm tiểu cầu. Trong trường hợp này, phụ huynh cần thông báo cho bác sĩ trước khi tiêm chủng để được cân nhắc điều trị thuốc steroid và truyền khối tiểu cầu trước khi tiêm chủng cho trẻ.
Sốt là một trong những phản ứng thường gặp sau tiêm chủng và thường tự khỏi sau vài ngày. Trong thời gian này, cha mẹ cần theo dõi nhiệt độ cơ thể của trẻ thường xuyên, đặc biệt vào ban đêm để kịp thời phát hiện và xử lý các tình huống bất lợi có thể xảy ra.
Đối với trường hợp sốt nhẹ dưới 38,5°C, cha mẹ nên cho trẻ uống nhiều nước, duy trì chế độ ăn uống bình thường và để trẻ nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát. Riêng với những trẻ có bệnh lý tim mạch, viêm phổi hoặc tiền sử sốt cao co giật, có thể dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ khi thân nhiệt vượt quá 38°C.
Khi trẻ sốt cao trên 38,5°C, việc đầu tiên là đảm bảo trẻ được uống đủ nước và duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ. Có thể sử dụng thuốc hạ sốt Acetaminophen cho trẻ. Trong trường hợp sốt không đáp ứng với Acetaminophen sau 1-2 giờ, có thể kết hợp thêm Ibuprofen nếu không có chống chỉ định. Ngoài ra, việc chườm khăn mát lên trán, nách, bẹn hoặc sử dụng miếng dán hạ sốt cũng giúp trẻ dễ chịu hơn,
Rối loạn tiêu hóa là phản ứng hiếm gặp sau tiêm chủng, nhưng đôi khi có thể xảy ra sau khi tiêm vắc xin phòng bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus hoặc vắc xin tả. Triệu chứng thường là đi ngoài phân lỏng 5-6 lần/ngày và sẽ tự khỏi sau vài ngày. Trong trường hợp này, cần cho trẻ uống nhiều nước và bổ sung nước điện giải để tránh mất nước. Nếu trẻ có dấu hiệu đi ngoài phân nước nhiều lần, nôn nhiều hoặc có dấu hiệu mất nước, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.
Sau tiêm chủng, trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng giống cúm như hắt hơi, sổ mũi, đau đầu và đau cơ. Nếu trẻ bị sổ mũi nhiều, cha mẹ có thể sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi hàng ngày. Các triệu chứng này thường sẽ tự thuyên giảm và sức khỏe của trẻ sẽ phục hồi sau khoảng 1-2 ngày.
Sau khi tiêm vắc xin, một số trẻ có thể xuất hiện phát ban nhẹ tại vị trí tiêm hoặc các vùng khác trên cơ thể. Các triệu chứng phát ban này thường sẽ tự thuyên giảm sau khoảng 12 đến 24 giờ.
Khi quan sát và chạm vào vị trí tiêm thấy mềm hoặc có hiện tượng rò dịch, đây có thể là dấu hiệu của áp xe vô khuẩn hoặc nhiễm khuẩn. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ tiến hành điều trị bằng cách chích, rạch và dẫn lưu, đồng thời có thể chỉ định kháng sinh nếu nguyên nhân do nhiễm khuẩn.
Các triệu chứng đau khớp nhỏ ngoại vi, dù kéo dài trên 10 ngày hay thoáng qua trong vòng 10 ngày, thường có thể tự khỏi. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể cần sử dụng thuốc giảm đau theo chỉ định của cán bộ y tế.
Viêm hạch bạch huyết được nhận biết khi có một hạch lympho sưng to trên 1,5cm hoặc xuất hiện hốc rò rỉ trên hạch lympho. Phản ứng này thường xảy ra trong vòng 2-6 tháng sau khi tiêm vắc xin Lao (BCG), với hạch bạch huyết xuất hiện cùng bên với vị trí tiêm, chủ yếu ở vùng nách. Mặc dù phần lớn các trường hợp sẽ tự lành không cần điều trị, nhưng nếu phát hiện tổn thương dính vào da hoặc rò rỉ dịch mủ, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được phẫu thuật dẫn lưu và điều trị bằng thuốc chống lao tại chỗ.
Phản ứng nguy hiểm sau tiêm chủngNếu trẻ xuất hiện bất kỳ biểu hiện bất thường nào sau khi tiêm chủng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời. Đây có thể là dấu hiệu của phản ứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng, cần được xử lý khẩn cấp.
Ngoài những việc cần làm để chăm sóc trẻ sau tiêm chủng, phụ huynh cũng cần lưu ý những điều không nên làm để đảm bảo sức khỏe cho trẻ, cụ thể:
Hy vọng, những thông tin trên sẽ giúp các bậc cha mẹ hiểu rõ các phản ứng sau tiêm từ nhẹ đến nặng cũng như cách chăm sóc trẻ sau tiêm chủng đúng cách để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường, từ đó đưa ra biện pháp xử lý kịp thời, bảo vệ tính mạng của trẻ. Lợi ích của vắc xin mang lại là rất lớn – giúp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh, diễn tiến nặng và tử vong; trong khi đó, tác dụng phụ sau tiêm vắc xin là rất thấp, đa số trường hợp thường nhẹ và là phản ứng miễn dịch bình thường của cơ thể.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nguồn tham khảo:
Đa khoa Phương Nam I Thương hiệu thăm khám và chữa bệnh uy tín, chất lượng với đội ngũ và kiến thức y khoa hiện đại, cơ sở vật chất kỹ thuật tiên tiến. Vì cuộc sống là vô giá, chúng tôi đề cao triết lý “đón mừng cuộc sống”, đồng hành cùng với gia đình trong việc chăm sóc sức khỏe bệnh nhân
Hotline
