Hen suyễn có di truyền không? Nguyên nhân gây hen suyễn

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ NGUYỄN VĂN HÒA

Bác sĩ Chuyên khoa II – Khoa Nội - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Phương Nam

Đặt lịch Xem hồ sơ

Hen suyễn có nguy hiểm không?

Hen suyễn là một trong những bệnh không lây nhiễm phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của cả người lớn và trẻ em. Đây là bệnh lý hô hấp mạn tính trong đó đường thở bị viêm và tăng tính phản ứng. Khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích, đường thở sẽ bị viêm nhiễm nặng hơn, sưng phù, tiết dịch nhầy và co thắt, gây cản trở luồng không khí đi vào phổi. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu oxy và khó thở ở người bệnh.

Bệnh hen suyễn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, đúng cách. Khi gặp các triệu chứng nghiêm trọng, người bệnh có thể cần được can thiệp y tế khẩn cấp và nhập viện để điều trị theo dõi. Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có nguy cơ bị suy hô hấp, bất tỉnh và thậm chí tử vong nếu không được điều trị hoặc sử dụng thuốc giãn đường dẫn khí kịp thời. Vì vậy, có thể khẳng định hen suyễn là một bệnh lý nguy hiểm cần được quan tâm và điều trị đúng cách.

Hen suyễn có di truyền không?

Bệnh hen suyễn là một bệnh lý đường hô hấp phức tạp, cả yếu tố di truyền và môi trường đều góp phần gây ra bệnh hen suyễn. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc xác định những người có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn người khác.

Khi một trong hai bố mẹ mắc hen suyễn, con cái có khoảng 30-35% khả năng di truyền bệnh. Tỷ lệ này tăng lên đáng kể, từ 50-70%, nếu cả bố và mẹ đều mắc bệnh. Ngược lại, ở những gia đình không có tiền sử hen suyễn, nguy cơ trẻ mắc bệnh chỉ khoảng 10-15%.

Các nghiên cứu về gen đã xác định được nhiều vị trí gen cụ thể có liên quan đến bệnh hen suyễn. Đặc biệt quan trọng là các gen liên quan đến hệ thống miễn dịch như IL4, IL5 và IL13, vốn đóng vai trò trung tâm trong các quá trình viêm đặc trưng của bệnh. Gen IL-4 được chú ý đặc biệt vì vai trò của nó trong việc sản xuất kháng thể IgE – một chất gây ra các phản ứng dị ứng và thường có nồng độ cao ở bệnh nhân hen suyễn.

Gen ADAM33 cùng với các yếu tố di truyền khác có vai trò quan trọng trong việc tái cấu trúc đường thở và gây ra phản ứng quá mức – những đặc điểm điển hình của bệnh hen suyễn. Sự tương tác phức tạp giữa các gen này với các yếu tố môi trường như dị nguyên, ô nhiễm không khí và nhiễm trùng đường hô hấp làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Thêm vào đó, di truyền biểu sinh, vốn chịu ảnh hưởng của môi trường và lối sống, cũng đóng vai trò quan trọng trong cách bệnh hen suyễn biểu hiện và tiến triển.

Các yếu tố nguy cơ khác dẫn tới hen suyễn

Bên cạnh yếu tố di truyền, môi trường cũng là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của hen suyễn. Dù có cơ địa dễ mắc bệnh, không phải ai cũng sẽ bị hen suyễn nếu không tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như lông động vật, khói thuốc, phấn hoa hay hóa chất, bụi bẩn,… Chính sự tiếp xúc này làm gia tăng nguy cơ phát triển bệnh hen suyễn. 

Việc tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hen suyễn. Đáng chú ý, chẩn đoán hen suyễn ở trẻ dưới 5 tuổi thường gặp khó khăn do triệu chứng không rõ ràng. Nguyên nhân do các triệu chứng không điển hình, nhiều nguyên nhân tiềm ẩn và hạn chế trong xét nghiệm lâm sàng.

Tác hại của bệnh hen suyễn 

Hen suyễn là một căn bệnh mãn tính của đường hô hấp gây ra nhiều khó khăn cho người bệnh. Nếu không được kiểm soát tốt, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

• Ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày: Hen suyễn là bệnh mãn tính với các cơn ho dai dẳng, đặc biệt vào ban đêm, gây mất ngủ và mệt mỏi, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày. Bệnh có thể gây căng thẳng, lo âu, trầm cảm và tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp. Ở trẻ em, hen suyễn gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến giấc ngủ, khả năng vui chơi, phát triển thể chất, tinh thần và kết quả học tập, thậm chí phải nhập viện cấp cứu.
• Bệnh hen suyễn có thể gây tử vong và nhiều biến chứng nguy hiểm: Mặc dù tỷ lệ tử vong thấp, hen suyễn vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây tử vong. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như tâm phế mạn tính, suy hô hấp, khí phế thũng, ngừng hô hấp kèm tổn thương não, xẹp phổi, tràn khí màng phổi,…
• Hen suyễn đặc biệt nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai: Hen suyễn gây ra nhiều nguy hiểm cho phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ mang thai. Nguy cơ mắc bệnh thường tăng cao trong giai đoạn từ tuần 24 đến 36 của thai kỳ. Phụ nữ mang thai mắc hen suyễn có thể đối mặt với các biến chứng như sản giật, sinh non, xuất huyết âm đạo và có nguy cơ sinh con nhẹ cân hơn bình thường.

Trên đây là toàn bộ thông tin giải đáp thắc mắc “Hen suyễn có di truyền không?”. Như vậy, hen suyễn là bệnh lý có khả năng di truyền, nhưng không phải là yếu tố duy nhất. Các yếu tố môi trường, lối sống và sức khỏe tổng thể cũng ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ mắc bệnh. Do đó, việc hiểu rõ về căn bệnh này và có những biện pháp phòng ngừa phù hợp là rất cần thiết.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.