Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 3 5, 2025

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ Nhãn khoa

Mù màu (còn gọi rối loạn sắc giác) là một tình trạng thị lực ảnh hưởng đến khả năng phân biệt màu sắc của một người. Người bị mù màu gặp khó khăn trong việc phân biệt một số màu nhất định, thường là màu đỏ và xanh lá cây. Trên thế giới ước tính, cứ 30.000 người thì có 1 người mắc bệnh mù màu.

Mục Lục Bài Viết

1 Bệnh mù màu là gì?
2 Triệu chứng bệnh mù màu
3 Nguyên nhân gây mù màu
4 Có những loại mù màu nào?
5 Phương pháp chẩn đoán, kiểm tra mù màu
- 5.1 Kiểm tra mù màu định tính
- 5.2 Kiểm tra định lượng mù màu
6 Phương pháp điều trị bệnh mù màu
7 Biện pháp phòng ngừa bệnh mù màu

Bệnh mù màu là gì?

Mù màu (rối loạn sắc giác – color blindness) là tình trạng mắt không có khả năng phân biệt chính xác các màu sắc như đỏ, xanh lá cây, xanh biển hoặc các màu sắc được tạo ra khi pha trộn chúng.

Nếu bạn nghi ngờ mình có các triệu chứng của mù màu, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt để được kiểm tra và điều trị kịp thời — *Nếu nghi ngờ triệu chứng của mù màu, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt để kiểm tra và điều trị kịp thời.*

Những người bị mù màu vẫn có thể nhìn rõ mọi vật xung quanh, nhưng khả năng phân biệt màu sắc của họ bị hạn chế. Tình trạng mù hoàn toàn (không thể nhìn thấy bất kỳ màu sắc nào) rất hiếm gặp. Mù màu không ảnh hưởng đến khả năng sống sót hoặc sinh sản của một người, tuy nhiên, gen gây ra tình trạng này có thể được truyền lại cho các thế hệ sau. Đáng chú ý, nam giới có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn so với nữ giới.

Khả năng phân biệt màu sắc chủ yếu phụ thuộc vào các tế bào nón, tập trung nhiều nhất ở điểm vàng của võng mạc. Khi các tế bào nón này bị suy giảm chức năng hoặc mất khả năng phân biệt màu sắc, sẽ dẫn đến rối loạn sắc giác, hay còn gọi là mù màu.

Triệu chứng bệnh mù màu

Người bị mù màu thường có nhận thức về màu sắc khác biệt so với người bình thường. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng, đôi khi nhẹ đến mức người bệnh không hề nhận ra mình mắc chứng này. Phụ huynh thường phát hiện ra khi trẻ gặp khó khăn trong việc phân biệt và học về màu sắc. Một số dấu hiệu nhận biết người mù màu như sau:

Người bệnh bị hạn chế khả năng phân biệt một số màu sắc cụ thể, trong khi vẫn có thể nhận biết được các màu khác bình thường;
Ở cấp độ nhẹ của chứng mù màu, người bệnh khó phân biệt giữa màu xanh lá với màu đỏ, màu xanh dương với màu vàng; trường hợp nặng không thể phân biệt được các màu sắc khác nhau;
Trường hợp nghiêm trọng nhất là hội chứng rối loạn thị giác di truyền (achromatopsia), người bệnh hoàn toàn không nhìn thấy màu sắc và chỉ thấy mọi vật ở các sắc độ xám, với tỷ lệ khoảng 1/30.000 người trên thế giới;
Người bệnh thường sử dụng sai màu sắc khi vẽ;
Người bị mù màu có thể cảm thấy đau đầu và đau mắt khi nhìn vào các màu sắc.

Nguyên nhân gây mù màu

Có nhiều nguyên nhân gây mù màu, nhưng phổ biến nhất là do di truyền. Cụ thể như sau:

Cơ chế gây bệnh mù màu

Tế bào nón của mắt là loại tế bào có khả năng nhận cảm màu sắc. Có ba loại tế bào nón, mỗi loại nhận diện một trong ba màu cơ bản: đỏ, xanh lá cây và xanh dương. Nếu một hoặc nhiều loại tế bào nón này bị tổn thương hoặc hoạt động không đúng cách, khả năng phân biệt màu sắc sẽ bị suy giảm hoặc mất hẳn.

Bệnh mù màu xảy ra khi một hoặc nhiều tế bào hình nón không có, không hoạt động hoặc phát hiện màu khác với bình thường. Mù màu nghiêm trọng khi cả ba loại tế bào hình nón đều không có. Mù màu nhẹ khi tất cả các tế bào hình nón đều hiện diện, nhưng một trong số đó hoạt động không bình thường.

Người mắc có đột biến hoặc thiếu một gen trên nhiễm sắc thể X, gây rối loạn tế bào cảm thụ ánh sáng ở mắt cần để phân biệt màu sắc (thông thường là gen lặn).

Nguyên nhân chính gây bệnh mù màu

Di truyền: mù màu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là yếu tố di truyền. Đây là bệnh di truyền liên quan đến cặp nhiễm sắc thể giới tính (XX ở nữ và XY ở nam). Nguyên nhân chính là do đột biến hoặc thiếu một gen trên nhiễm sắc thể X, dẫn đến rối loạn tế bào cảm thụ ánh sáng ở mắt cần thiết để phân biệt màu sắc. Do gen này thường là gen lặn, các bé trai khi nhận được gen từ mẹ sẽ gặp khó khăn trong việc phân biệt màu sắc, vì nhiễm sắc thể Y không có gen màu sắc trội để lấn át gen mù màu.
Biến chứng của các bệnh: tiểu đường, tim mạch, tăng nhãn áp, alzheimer, parkinson, bạch cầu và thoái hóa điểm vàng. Tất cả các bệnh này đều có thể ảnh hưởng đến thị giác và dẫn đến khả năng nhận biết màu sắc bị suy giảm.
Bệnh thần kinh thị giác di truyền Leber (LHON): người mang bệnh lý này dù không có triệu chứng rõ ràng, vẫn bị khiếm khuyết trong khả năng nhìn màu xanh lá cây và màu đỏ.
Một số loại thuốc có thể gây ảnh hưởng đến khả năng nhận biết màu sắc. Ví dụ điển hình là thuốc chống động kinh tiagabine, đã được chứng minh làm giảm khả năng nhìn màu ở khoảng 41% số người sử dụng, mặc dù các tác động này thường không kéo dài. Ngoài ra, các loại thuốc điều trị bệnh tim, cao huyết áp và rối loạn thần kinh cũng có thể gây ra những ảnh hưởng tương tự.
Tuổi tác và quá trình lão hóa tự nhiên cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng nhìn màu. Khi con người già đi, không chỉ thị lực mà khả năng phân biệt màu sắc cũng dần suy giảm theo thời gian.
Môi trường cũng có thể gây ra tình trạng mù màu, đặc biệt là khi tiếp xúc với một số hóa chất độc hại như styrene, một chất có trong nhựa nếu tiếp xúc thường xuyên.

Có những loại mù màu nào?

Có 3 loại mù màu chính: mù màu xanh – vàng, mù màu đỏ – xanh lá cây, mù màu đơn sắc.

*Mù màu được phân loại dựa trên các loại tế bào cảm thụ ánh sáng bị ảnh hưởng trong mắt.*

Mù màu đỏ – xanh lá cây là dạng mù màu phổ biến nhất, trong đó người bệnh gặp khó khăn trong việc phân biệt màu đỏ và màu xanh lá cây. Tình trạng này được chia thành bốn loại chính:

Deuteranomaly: dạng mù màu phổ biến nhất, gây ra bởi sự bất thường ở sắc tố hình nón xanh lục. Người mắc chứng này thường thấy màu vàng và xanh lá cây ngả sang đỏ, đồng thời gặp khó khăn trong việc phân biệt màu tím và xanh lam.
Protanomaly: tình trạng bất thường của sắc tố đỏ trong tế bào hình nón, khiến người bệnh nhìn thấy các màu đỏ, cam và vàng trở thành màu xanh lục, đồng thời màu sắc cũng mất đi độ tươi sáng. Tuy nhiên, đây là dạng mù màu nhẹ và thường không ảnh hưởng nhiều đến các hoạt động hàng ngày.
Protanopia: tình trạng nghiêm trọng hơn, trong đó các sắc tố đỏ trong tế bào hình nón hoàn toàn ngừng hoạt động, người bệnh sẽ nhìn thấy màu đỏ như màu đen,…
Deuteranopia xảy ra khi các sắc tố hình nón màu xanh lá cây ngừng hoạt động. Trong trường hợp này, người bệnh sẽ nhìn thấy màu đỏ như màu vàng nâu, và màu xanh lục sẽ xuất hiện như màu vàng đậm. Mù màu xanh – vàng là một dạng mù màu ít gặp hơn, khiến người bệnh khó phân biệt giữa xanh dương và xanh lá cây, cũng như giữa vàng và đỏ. Có hai loại mù màu xanh-vàng.
Tritanomaly là tình trạng mù màu do các sắc tố hình nón màu xanh trong mắt bị hạn chế chức năng, màu xanh lam như màu xanh lá cây và gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa màu đỏ và màu vàng.
Tritanopia là một dạng mù màu xảy ra khi người bệnh thiếu sắc tố xanh lam trong mắt. Màu xanh lam giống màu xanh lá cây, và màu hồng có thể bị nhầm lẫn với màu tím hoặc màu nâu nhạt. Mù màu đơn sắc (Monochromacy) là tình trạng mù màu hoàn toàn, khi người bệnh không có khả năng phân biệt bất kỳ màu sắc nào. Có hai dạng khác nhau của mù màu đơn sắc.
Mù màu do tế bào hình que (RM) là một dạng rối loạn võng mạc di truyền gen lặn hiếm gặp, trong đó tế bào hình que hoàn toàn không có sắc tố nào. Người mắc phải tình trạng này chỉ có thể nhìn thấy ba màu cơ bản là trắng, đen và xám, đồng thời họ thường cảm thấy khó chịu khi ở trong môi trường có nhiều ánh sáng.
Mù màu do tế bào hình nón (CM) xảy ra khi hai trong số ba sắc tố của tế bào hình nón không hoạt động, khiến não không thể nhận được tín hiệu màu sắc đầy đủ. Hậu quả là người bệnh gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc phân biệt các màu sắc khác nhau.

Phương pháp chẩn đoán, kiểm tra mù màu

Để xác định xem một người có bị mù màu hay không, bác sĩ có thể sử dụng một trong các bài kiểm tra định lượng hoặc định tính sau:

Kiểm tra mù màu định tính

Phương pháp Ishihara là một cách kiểm tra mù màu đơn giản và phổ biến, trong đó bệnh nhân chỉ cần nhìn vào bảng và đọc ra con số mình nhìn thấy. Dựa trên câu trả lời của bệnh nhân, bác sĩ có thể xác định được loại mù màu cụ thể. Đối với trẻ em chưa biết đọc số hoặc chữ, các bác sĩ sẽ sử dụng những bảng đặc biệt được thiết kế riêng để chẩn đoán.

*Bài kiểm tra Ishihara được phát triển bởi bác sĩ nhãn khoa người Nhật Bản Shinobu Ishihara và ra mắt lần đầu tiên vào năm 1917.*

Khi thực hiện kiểm tra bằng phương pháp Ishihara, cần tuân thủ một số yêu cầu quan trọng: thị lực của bệnh nhân phải trên 6/60 (1/10), môi trường phải có đủ ánh sáng, cần kiểm tra từng mắt riêng biệt, bảng kiểm tra phải được đặt cách bệnh nhân 75cm và vuông góc với trục thị giác, đồng thời thời gian nhìn mỗi bảng chỉ từ 3-5 giây.

Phương pháp Ishihara, phương pháp Enchroma được phát triển để xác định chính xác hơn về mức độ và loại mù màu của bệnh nhân. Phương pháp này có ưu điểm là có thể áp dụng cho cả người lớn và trẻ em từ 5 tuổi trở lên.

Kiểm tra định lượng mù màu

Phương pháp Farnsworth-Munsell 100 là kỹ thuật chuyên sâu để đánh giá chi tiết khả năng nhận biết màu sắc của người bệnh. Bài kiểm tra bao gồm 4 khay chứa nhiều đĩa nhỏ với các màu sắc khác nhau, và người bệnh được yêu cầu sắp xếp các đĩa này theo thứ tự tăng dần về màu sắc. Để đảm bảo độ chính xác của kết quả, việc kiểm tra cần được thực hiện trong điều kiện ánh sáng gần giống với ánh sáng tự nhiên nhất.

*Bài kiểm tra Farnsworth-Munsell 100 sử dụng 4 hộp đựng, mỗi hộp chứa một loạt các đĩa nhỏ với các sắc thái màu khác nhau.*

Farnsworth-Munsell 100 là mỗi đĩa màu đều được đánh số ở mặt dưới, giúp việc kiểm tra kết quả trở nên dễ dàng và chính xác hơn. Mức độ tương đồng giữa cách sắp xếp của người bệnh với mẫu chuẩn quyết định độ chính xác của chẩn đoán, đồng thời xác định được mức độ nghiêm trọng của bệnh mù màu.

Ngoài các phương pháp truyền thống, người dùng có thể thực hiện kiểm tra mù màu trực tuyến thông qua các thiết bị thông minh. Tuy nhiên, việc kiểm tra online có thể dẫn đến những sai sót không mong muốn. Vì vậy, cách tốt nhất là nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt để được thăm khám, tư vấn và điều trị sớm.

Phương pháp điều trị bệnh mù màu

Mù màu bẩm sinh (từ khi sinh ra) hiện chưa có phương pháp điều trị. Tuy nhiên, nếu mù màu do tác dụng phụ của thuốc hoặc biến chứng từ bệnh tật khác thì có thể chữa khỏi. Hiện nay, kính lọc màu sắc đã được phát triển để hỗ trợ người mù màu phân biệt màu sắc tốt hơn, mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn.

Bên cạnh kính lọc màu, kính áp tròng đặc biệt cũng có thể giúp người mù màu phân biệt màu sắc. Tuy nhiên, việc sử dụng loại kính áp tròng này cần được tư vấn và chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa mắt.

Để đối phó với mù màu, người bệnh thường tự tạo ra các mẹo và công cụ hỗ trợ. Ví dụ, họ có thể học cách nhận biết màu sắc của đèn giao thông theo vị trí cố định, hoặc nhờ người thân sắp xếp và đánh dấu quần áo để dễ dàng phối đồ. Ngoài ra, có nhiều ứng dụng trên điện thoại (Android và iOS) giúp nhận diện màu sắc, rất hữu ích cho người mù màu.

Biện pháp phòng ngừa bệnh mù màu

Mặc dù mù màu phần lớn do di truyền và không có cách chữa trị triệt để, bác sĩ vẫn có thể cung cấp các phương pháp hỗ trợ, tư vấn và phác đồ điều trị để giúp người bệnh bảo vệ mắt.

Mù màu không đe dọa tính mạng, nhưng lại gây ra nhiều khó khăn trong công việc và sinh hoạt hàng ngày. Để phòng ngừa mù màu (đặc biệt là các dạng mù màu mắc phải), nên chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, sàng lọc bệnh trước khi kết hôn, sử dụng đồ bảo hộ khi làm việc với hóa chất và hạn chế tối đa chấn thương đầu, mắt.

Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Nếu gặp bất kỳ vấn đề nào về thị lực, hãy thăm khám bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Việc hiểu rõ về mù màu, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị, là vô cùng quan trọng để giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực mà nó gây ra. Nếu bạn nghi ngờ mình có các triệu chứng của bệnh, hãy đến ngay các bệnh viện mắt uy tín để được bác sĩ thăm khám và tư vấn.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo:

O’Connell, K. (2019, December 24). What you need to know about color blindness. Healthline. https://www.healthline.com/health/color-blindness#causes
Bailey, G. (2019, February 27). What is color blindness? All About Vision. https://www.allaboutvision.com/conditions/colordeficiency.htm

Đánh giá bài viết

Bài viết này có hữu ích với bạn không?

117 lượt đọc

Giờ làm việc

Thứ 2 - Chủ Nhật

Thời gian: 07h00p - 18h00p

Liên Hệ

1800 2222
phuongnamclinic@gmail.com
1: Số 81 Phan Đình Phùng, Phường 1, Thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng
2: Số 412 Quốc lộ 20, Thị trấn Liên Nghĩa, Huyện Đức Trọng, Tỉnh Lâm Đồng
Nhà Thuốc Đa Khoa Phương Nam - Đức Trọng:
Số 410 Quốc lộ 20, Thị trấn Liên Nghĩa, Huyện Đức Trọng, Tỉnh Lâm Đồng

Mù màu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh mù màu là gì?

Triệu chứng bệnh mù màu

Nguyên nhân gây mù màu

Có những loại mù màu nào?