Quy trình tiêm chủng an toàn gồm mấy bước?

Trang chủ > Chuyên khoa > Khoa khác > Y học dự phòng > Quy trình tiêm chủng an toàn gồm mấy bước?

Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 1 17, 2025

Tiêm chủng là một trong những thành tựu y tế quan trọng nhất của nhân loại, giúp ngăn ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy nhiên, để tiêm chủng phát huy hiệu quả tối đa và đảm bảo an toàn cho người dân, việc thực hiện đúng quy trình tiêm chủng an toàn là vô cùng cần thiết.

Tầm quan trọng của an toàn tiêm chủng

Tiêm chủng là yếu tố quan trọng giúp tăng cường miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus gây bệnh. Việc tiêm chủng cần được thực hiện an toàn và sớm nhất có thể cho mọi người, ở mọi lứa tuổi, đặc biệt cần đảm bảo đầy đủ lịch tiêm chủng cho trẻ em trong 2 năm đầu đời.

An toàn tiêm chủng là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
An toàn tiêm chủng là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Nhờ tiêm chủng, hơn 4 triệu trẻ em được bảo vệ khỏi gần 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, thậm chí gây tử vong. Chương trình tiêm chủng đã giúp thanh toán bệnh thủy đậu (từ năm 1979), bại liệt (từ năm 2000), và uốn ván sơ sinh (từ năm 2005), tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng chi phí điều trị và chăm sóc y tế mỗi năm. Tỷ lệ mắc bệnh, biến chứng và tử vong do bệnh truyền nhiễm ở trẻ em dưới 5 tuổi cũng giảm đáng kể nhờ vào tiêm chủng.

Để vắc xin phát huy hiệu quả tối đa, việc đảm bảo an toàn trong quá trình tiêm chủng là vô cùng quan trọng. An toàn tiêm chủng là một hệ thống quy trình và quy định được giám sát chặt chẽ, từ khâu sản xuất đến sử dụng vắc xin. An toàn tiêm chủng được đánh giá dựa trên 3 yếu tố chính.

  • Đội ngũ y tế, bao gồm bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế khác, phải được đào tạo bài bản về chuyên môn, kỹ năng sàng lọc, tư vấn, theo dõi, chăm sóc khách hàng và xử trí các phản ứng sau tiêm. Việc tiêm chủng phải tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của Bộ Y tế và quy định của cơ sở tiêm chủng.
  • Cơ sở tiêm chủng phải đáp ứng đầy đủ điều kiện về cơ sở vật chất và trang thiết bị theo quy định của Bộ Y tế. Điều này bao gồm việc bảo quản vắc xin an toàn với hệ thống kho lạnh, dây chuyền lạnh và phương tiện vận chuyển chuyên dụng, từ nhà sản xuất đến kho lạnh, từ kho lạnh đến phòng tiêm, đảm bảo thực hiện tiêm chủng chính xác cho người dân.
  • Sự phối hợp chặt chẽ giữa người được tiêm chủng, cơ sở tiêm chủng và đội ngũ y tế là rất quan trọng. Việc theo dõi phản ứng sau tiêm chủng cần được thực hiện cả tại điểm tiêm chủng và tại nhà, cùng với các hướng dẫn chăm sóc sức khỏe cần thiết khi xảy ra phản ứng không mong muốn.

Quy trình tiêm chủng an toàn gồm mấy bước?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 5 Nghị định 104/2016/NĐ-CP quy định như sau:

Quy trình tiêm chủng

1. Việc tiêm chủng phải thực hiện đầy đủ các bước sau:

a) Trước khi tiêm chủng: Khám sàng lọc, tư vấn cho đối tượng tiêm chủng. Trường hợp đối tượng tiêm chủng là trẻ em thì việc tư vấn được thực hiện với cha, mẹ hoặc người giám hộ của trẻ;

b) Trong khi tiêm chủng: Thực hiện tiêm chủng theo đúng chỉ định, bảo đảm an toàn;

c) Sau khi tiêm chủng: Theo dõi người được tiêm chủng ít nhất 30 phút sau tiêm chủng và hướng dẫn gia đình hoặc đối tượng tiêm chủng để tiếp tục theo dõi ít nhất 24 giờ sau tiêm chủng.

Quy trình tiêm chủng gồm ba giai đoạn chính: trước khi tiêm, trong khi tiêm và sau khi tiêm. Cụ thể các bước trong quy trình tiêm chủng gồm:

Trước khi tiêm

Khám sàng lọc và tư vấn cho người được tiêm chủng (nếu là trẻ em thì tư vấn với cha mẹ hoặc người giám hộ). Quá trình khám sàng lọc trước khi tiêm chủng bao gồm đo huyết áp, nghe tim phổi, kiểm tra nhịp thở và đánh giá thể trạng. Bác sĩ sẽ tư vấn và thu thập thông tin về tiền sử bệnh, dị ứng, thuốc đang dùng, vắc xin đã tiêm và phản ứng sau tiêm trước đó để đưa ra quyết định tiêm chủng phù hợp.

Trong khi tiêm chủng

Nhân viên y tế sẽ kiểm tra kỹ lưỡng thông tin cá nhân của người được tiêm chủng để đảm bảo sự chính xác. Sau khi xác nhận thông tin, điều dưỡng sẽ trình bày chi tiết về loại vắc xin được sử dụng, bao gồm tên đầy đủ của vắc xin, công dụng phòng ngừa bệnh tật, tên và quốc gia của nhà sản xuất, hạn sử dụng, đường dùng (ví dụ: tiêm bắp, tiêm dưới da), liều lượng cần tiêm, và đánh giá trực quan về tính toàn vẹn của vắc xin (kiểm tra bao bì, màu sắc, trạng thái…). Thêm vào đó, nhân viên y tế sẽ cung cấp thông tin về các phản ứng phụ có thể xảy ra sau khi tiêm chủng và rủi ro tiềm ẩn liên quan đến quy trình tiêm chủng.

Nhân viên y tế sẽ kiểm tra kỹ lưỡng thông tin cá nhân của người được tiêm chủng để đảm bảo sự chính xác.
Nhân viên y tế sẽ kiểm tra kỹ lưỡng thông tin cá nhân của người được tiêm chủng để đảm bảo sự chính xác.

Quá trình tiêm chủng an toàn gồm 8 bước, được thực hiện nghiêm ngặt để đảm bảo hiệu quả và an toàn:

  • Bước 1: Nhân viên y tế phải rửa tay và khử trùng kỹ lưỡng để loại bỏ vi khuẩn và các vi sinh vật có thể gây nhiễm trùng.
  • Bước 2: Tiến hành kiểm tra và đối chiếu thông tin vắc xin với sự chứng kiến của điều dưỡng chính, điều dưỡng phụ và khách hàng để đảm bảo chính xác trước khi tiêm.
  • Bước 3: Sau khi hoàn tất kiểm tra thông tin, điều dưỡng tiến hành mở lọ vắc xin một cách cẩn thận theo đúng quy trình.
  • Bước 4: Điều dưỡng kiểm tra và chuẩn bị nước hồi chỉnh phù hợp với loại vắc xin nếu cần thiết.
  • Bước 5: Khi đã xác nhận đúng loại nước hồi chỉnh, nhân viên y tế sẽ hút dung môi vào ống tiêm và tiến hành pha trộn với vắc xin theo đúng quy trình kỹ thuật.
  • Bước 6: Trước khi tiêm, nhân viên y tế thực hiện sát trùng kỹ vùng da sẽ tiêm để đảm bảo vô trùng và giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng.
  • Bước 7: Nhân viên y tế tiến hành tiêm vắc xin cho khách hàng theo đúng kỹ thuật và liều lượng quy định.
  • Bước 8: Sau khi tiêm xong, nhân viên y tế xác nhận với khách hàng về việc đã tiêm hết vắc xin, sau đó tiêu hủy kim tiêm an toàn và dán urgo bảo vệ vết tiêm.

Một nguyên tắc vàng trong an toàn tiêm chủng là người được tiêm chủng cần ở lại cơ sở y tế ít nhất 30 phút sau tiêm, bởi đây là thời gian phản ứng phụ thường xuất hiện. Tuy nhiên, một số phản ứng khác có thể xảy ra muộn hơn, trong vòng 24-48 giờ sau tiêm, và có thể liên quan đến da, tim mạch hoặc hô hấp.

Phản ứng sau tiêm có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể và không nhất thiết phải tiến triển từ nhẹ đến nặng. Vì vậy, cần báo ngay cho nhân viên y tế nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Hậu quả của việc không đảm bảo an toàn tiêm chủng

Việc không đảm bảo an toàn trong quá trình tiêm chủng có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng không chỉ đến cá nhân mà còn đến cả cộng đồng. Dưới đây là một số hậu quả tiêu biểu:

Đối với cá nhân:

  • Phản ứng phụ nghiêm trọng: Khi không tuân thủ đúng quy trình tiêm chủng, người được tiêm có thể gặp phải các phản ứng phụ nghiêm trọng như sốc phản vệ, viêm não, liệt… Điều này không chỉ gây đau đớn, ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn có thể đe dọa tính mạng.
  • Mất niềm tin vào chương trình tiêm chủng: Các sự cố tiêm chủng không an toàn sẽ làm giảm lòng tin của người dân vào chương trình tiêm chủng, khiến nhiều người e ngại và từ chối tiêm chủng cho bản thân và gia đình.
  • Gia tăng nguy cơ mắc bệnh: Khi tỷ lệ bao phủ tiêm chủng giảm, nguy cơ bùng phát dịch bệnh sẽ tăng cao. Đặc biệt, những người có sức đề kháng kém như trẻ em, người già, người mắc bệnh mãn tính sẽ dễ bị nhiễm bệnh và mắc các biến chứng nguy hiểm.

Đối với cộng đồng:

  • Tái xuất hiện các bệnh đã được khống chế: Nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như sởi, bại liệt… đã được kiểm soát nhờ chương trình tiêm chủng. Tuy nhiên, nếu không đảm bảo an toàn tiêm chủng, các bệnh này có thể tái xuất hiện và gây ra những đợt dịch lớn, gây thiệt hại về kinh tế và xã hội.
  • Gánh nặng cho hệ thống y tế: Các ca bệnh do tiêm chủng không an toàn sẽ làm tăng áp lực lên hệ thống y tế, gây quá tải bệnh viện, làm chậm quá trình điều trị các bệnh khác.
  • Ảnh hưởng đến kinh tế xã hội: Dịch bệnh bùng phát sẽ gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như giảm năng suất lao động, ảnh hưởng đến du lịch, giáo dục và các hoạt động kinh tế khác.

Theo quy định tại điểm a khoản 4 và khoản 7 Điều 9 Nghị định 117/2020/NĐ-CP về vi phạm quy định sử dụng vắc xin và sinh phẩm y tế, các cơ sở tiêm chủng không đảm bảo tính an toàn sẽ phải đối mặt với các hình thức xử phạt hành chính nghiêm khắc. Ngoài ra, họ còn có thể bị đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động trong thời gian từ 1 đến 3 tháng, thậm chí có thể bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh trong khoảng thời gian tương tự.

Quy trình tiêm chủng an toàn đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sức khỏe cho người tiêm, bao gồm các yếu tố như bảo quản vắc xin đúng cách, đảm bảo vệ sinh trong quá trình tiêm, tuân thủ nguyên tắc tiêm phòng theo quy định của Bộ Y tế và theo dõi sức khỏe sau tiêm. Quy trình này không chỉ bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn góp phần ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Đánh giá bài viết
Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ