Tại sao phải tiêm vắc-xin đủ liều và đúng lịch? Chìa khóa để phòng bệnh hiệu quả

Trang chủ > Chuyên khoa > Khoa khác > Y học dự phòng > Tại sao phải tiêm vắc-xin đủ liều và đúng lịch? Chìa khóa để phòng bệnh hiệu quả

Tác giả: ngocdo Ngày đăng: Tháng chín 24, 2024

Tại sao phải tiêm vacxin đủ liều và đúng lịch? Đây là câu hỏi mà nhiều người đặt ra khi đề cập đến vấn đề tiêm vắc-xin để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng. Việc tiêm chủng không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn là một hành động cao đẹp hướng tới sức khỏe toàn xã hội.

Tại sao phải tiêm vắc-xin đủ liều và đúng lịch?

Trong thời đại ngày nay, dịch bệnh có thể xuất hiện bất cứ lúc nào, vì thế việc tiêm vacxin như một cách quan trọng để tạo thành tấm lá chắn bảo vệ sức khỏe của chúng ta. Nhưng không chỉ đơn giản là tiêm một mũi, việc tiêm đủ liều và đúng lịch mới thực sự mang lại hiệu quả tối ưu. Vậy tại sao phải tiêm đủ liều, đúng lịch? Cùng phân tích chi tiết thông qua từng hạng mục dưới đây.

Tiêm vacxin đủ liều và đúng lịch để đảm bảo phát huy hiệu quả của vacxin và đảm bảo an toàn cho cơ thể
Tiêm vacxin đủ liều và đúng lịch để đảm bảo phát huy hiệu quả của vacxin và đảm bảo an toàn cho cơ thể

Vai trò và cơ chế hoạt động của vacxin

Vacxin có vai trò quan trọng như thế nào trong cuộc sống là điều hẳn mà ai cũng biết. Nhưng để cụ thể hơn thì có thể liệt kê các vai trò này như sau:

  • Vacxin giúp cơ thể tạo ra khả năng miễn dịch đối với các bệnh truyền nhiễm, bảo vệ người tiêm khỏi mắc bệnh, tránh được các dịch bệnh nguy hiểm.
  • Vacxin giúp bảo vệ cộng đồng, nếu như càng có nhiều người tham gia tiêm, càng nhanh chóng tạo ra miễn dịch cộng đồng, làm giảm khả năng lây lan của bệnh.
  • Tiêm chủng giúp giảm số lượng ca bệnh nghiêm trọng, từ đó giảm áp lực lên bệnh viện và nguồn lực y tế.

Để mà làm được những điều như vậy đó là nhờ vào cơ chế hoạt động đặc biệt của vacxin. Có thể hiểu là, vacxin hoạt động như một “bài diễn tập” cho hệ thống miễn dịch, giúp nó ghi nhớ và chuẩn bị sẵn sàng cho những cuộc tấn công từ virus hoặc vi khuẩn thực sự. Bằng cách kích thích sản xuất kháng thể và tạo ra tế bào ghi nhớ, vacxin sẽ giúp bảo vệ cơ thể một cách hiệu quả, lâu dài.

Có thể phân tích cơ chế hoạt động của vacxin qua các quá trình sau:

Vacxin chứa kháng nguyên, có thể là một phần của virus hoặc vi khuẩn bị bất hoạt hoặc bị làm yếu đi không đủ mạnh để gây bệnh, nhưng đủ để kích thích phản ứng miễn dịch. Khi vacxin được tiêm vào cơ thể, các tế bào miễn dịch, sẽ nhận diện, tiếp nhận kháng nguyên, đồng thời kích thích hệ miễn dịch sản xuất kháng thể đặc hiệu cho kháng nguyên, giúp trung hòa tác nhân gây bệnh.

Một phần của tế bào B và tế bào T sau phản ứng miễn dịch sẽ trở thành tế bào ghi nhớ. Những tế bào này lưu trữ thông tin về kháng nguyên, giúp cơ thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả nếu gặp lại tác nhân gây bệnh trong tương lai. Nếu sau này cơ thể tiếp xúc với virus hoặc vi khuẩn thật, các tế bào ghi nhớ sẽ ngay lập tức nhận diện và kích thích một phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, dẫn đến sự sản xuất nhanh chóng kháng thể và tiêu diệt, giúp ngăn ngừa bệnh.

Vì sao nên tiêm vắc-xin đủ liều và đúng lịch

Khả năng phòng bệnh của vacxin thường rất cao, nhưng có thể dao động tùy thuộc vào loại vắc-xin và đối tượng tiêm.

Tủy loại vacxin sẽ yêu cầu số mũi và khoảng cách giữa mũi tiêm khác nhau
Tủy loại vacxin sẽ yêu cầu số mũi và khoảng cách giữa mũi tiêm khác nhau

Ví dụ:

  • Vacxin phòng bệnh cúm: Khả năng phòng bệnh khoảng 40 – 60% tùy theo mức độ phù hợp giữa chủng virus trong vắc-xin và virus đang lưu hành.
  • Vacxin phòng bệnh sởi: Khả năng phòng bệnh lên tới 97% nếu được tiêm đủ liều.
  • Vacxin phòng COVID-19: Một số loại có hiệu quả phòng bệnh lên tới 95% trong việc ngăn ngừa nhiễm bệnh nghiêm trọng.

Chính vì lý do đó, mỗi vacxin yêu cầu số liều cụ thể để đạt hiệu quả tối ưu. Nếu tiêm không đủ liều, cơ thể sẽ không có đủ kháng thể để chống lại bệnh, làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ví dụ, vacxin phòng COVID-19 cần tiêm 2 liều để đạt được khả năng bảo vệ tối ưu, vacxin phòng bệnh hầu thì cần 3 mũi cơ bản và 3 mũi nhắc lại để đảm bảo hiệu quả phòng bệnh cao nhất.

Một điều cũng rất quan trọng đó là hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với một số dịch bệnh đang có dấu hiệu bùng phát, như: 

  • COVID-19: Các biến thể mới có khả năng lây lan nhanh, gây ra nhiều ca mắc nghiêm trọng có thể gây tử vong.
  • Sởi: Sởi là bệnh truyền nhiễm rất dễ lây, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não.
  • Rubella: Bệnh gây ra dị tật bẩm sinh cho trẻ em nếu mẹ nhiễm trong thai kỳ.

Nếu như các dịch này bùng phát mạnh mẽ mà chúng ta không được tiêm đủ liều thì sẽ có rất nhiều trường hợp xảy ra.

Ví dụ:

  • COVID-19: Không tiêm đủ liều sẽ làm giảm khả năng bảo vệ, dễ mắc bệnh và tăng nguy cơ biến chứng nặng, phải nhập viện.
  • Sởi: Nếu không tiêm đủ liều, không chỉ cá nhân mắc bệnh mà còn có nguy cơ lây lan cho những người khác trong cộng đồng, đặc biệt là trẻ em và người già.
  • Rubella: Nếu không tiêm phòng cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, có nguy cơ cao về dị tật bẩm sinh cho trẻ.

Chỉ một vài dẫn chứng cụ thể này có lẽ cũng đủ cho chúng ta thấy rõ tầm quan trọng của việc tiêm vacxin đủ liều, và đúng lịch là như thế nào. Nó sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng, giúp giảm tỷ lệ, ngăn ngừa khả năng dịch bùng phát trên diện rộng. 

Ngoài ra, việc tiêm chủng đủ và đúng lịch cùng góp phần ngăn ngừa bệnh tật, giúp giảm bớt gánh nặng về chi phí cho các cá nhân, xã hội. Khi cả cộng đồng cùng tiêm chủng và khỏe mạnh, sẽ là cách để duy trì hoạt động kinh tế bền vững và đảm bảo xã hội luôn phát triển ổn định

Lịch tiêm vắc xin cần thiết cho trẻ

Dưới đây là lịch tiêm vacxin cần thiết cho trẻ được trình bày rõ ràng, giúp các bậc phụ huynh dễ dàng theo dõi và đảm bảo con em mình được tiêm phòng đầy đủ và đúng thời gian:

Độ tuổi Vắc xin Phòng bệnh Lịch tiêm
Ngay sau sinh BCG Lao Tiêm càng sớm càng tốt
Viêm gan B Viêm gan B Liều 1
1 tháng Viêm gan B Viêm gan B Liều 2
2 tháng DPT Bạch hầu, ho gà, uốn ván Liều 1
OPV Bại liệt Liều 1
Hib Viêm màng não mủ do Hib Liều 1
Viêm gan B Viêm gan B Liều 3 (nếu chưa tiêm ở 1 tháng)
3 tháng DPT Bạch hầu, ho gà, uốn ván Liều 2
OPV Bại liệt Liều 2
Hib Viêm màng não mủ do Hib Liều 2
4 tháng DPT Bạch hầu, ho gà, uốn ván Liều 3
OPV Bại liệt Liều 3
Hib Viêm màng não mủ do Hib Liều 3
Viêm não Nhật Bản Viêm não Nhật Bản Liều 1
6 tháng Viêm não Nhật Bản Viêm não Nhật Bản Liều 2
Rotavirus Viêm đường tiêu hóa do rotavirus Liều 1 (tuỳ loại vắc xin)
9 tháng Sởi Sởi Liều 1
Viêm não Nhật Bản Viêm não Nhật Bản Liều 3 (nếu chưa tiêm)
12 tháng Sởi Sởi Liều 2 (nếu chưa tiêm ở 9 tháng)
Viêm não Nhật Bản Viêm não Nhật Bản Liều 4 (nếu chưa tiêm)

Lưu ý khi tiêm vacxin

Chuyện tiêm vacxin khá là đơn giản thế nhưng để đảm bảo an toàn tuyệt đối thì cũng cần phải lưu tâm vài điều. Nào, cùng Đa khoa Phương Nam lướt qua vài lưu ý nhỏ để quá trình tiêm của bạn trở nên nhẹ nhàng và yên tâm hơn nhé.

Khi tiêm vacxin nên lưu ý lựa chọn các trung tâm y tế, phòng khám uy tín để đảm bảo an toàn
Khi tiêm vacxin nên lưu ý lựa chọn các trung tâm y tế, phòng khám uy tín để đảm bảo an toàn

Lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín

Việc chọn cơ sở tiêm chủng uy tín là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn khi tiêm vacxin, vậy nên khi tìm kiếm cơ sở tiêm, bạn cần lưu ý:

  • Chọn các cơ sở y tế cần có giấy phép hoạt động, giấy phép tiêm chủng vacxin, đảm bảo vacxin được sử dụng hợp pháp và đáp ứng tiêu chuẩn y tế.
  • Đội ngũ nhân viên y tế chuyên nghiệp, đảm bảo tiêm chính xác và an toàn. Có bác sĩ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm tư vấn và theo dõi.
  • Vacxin yêu cầu phải được bảo quản nghiêm ngặt, có hệ thống bảo quản đạt chuẩn, ngoài ra có hệ thống, trang thiết bị phục vụ tiêm chuyên dụng.
  • Cơ sở đảm bảo sạch sẽ, được khử khuẩn an toàn.
  • Quy trình tiêm chủng phải được đảm bảo.

Tuân thủ lịch tiêm vacxin

Việc tuân thủ lịch tiêm vacxin là cực kỳ quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Hãy theo dõi lịch tiêm của bác sĩ đưa ra và thực hiện, trường hợp bị trễ hoặc vào thời điểm tiêm mà có vấn đề về sức khỏe, hãy thông báo với bác sĩ để được tư vấn chi tiết, phù hợp với tình trạng của mình.

Vacxin cần được tiêm đúng thời gian là vì:

  • Tiêm đúng lịch giúp cơ thể có đủ thời gian tạo kháng thể và phát huy hiệu quả bảo vệ trước khi tiếp xúc với virus hay vi khuẩn.
  • Nếu tiêm muộn, cơ thể có thể chưa đủ khả năng miễn dịch, khiến bạn dễ bị nhiễm bệnh. Đặc biệt, các bệnh truyền nhiễm dễ lây lan nhanh, như sởi hoặc cúm, sẽ tăng nguy cơ mắc nếu tiêm không đúng thời gian.

Theo dõi phản ứng sau tiêm

Việc theo dõi sau tiêm là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho mỗi người. Sau khi tiêm, bạn cần ở lại cơ sở y tế ít nhất 30 phút để các nhân viên y tế có thể phát hiện và xử lý kịp thời nếu xảy ra phản ứng tức thời như sốc phản vệ, ngất, hoặc dị ứng nặng. Đây là thời gian quan trọng để đảm bảo bạn không gặp nguy hiểm ngay sau tiêm.

Sau khi về nhà, bạn cũng nên tiếp tục theo dõi cơ thể trong 1 – 2 ngày. Các phản ứng thông thường như sưng, đau chỗ tiêm, sốt nhẹ là bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn gặp các triệu chứng nặng hơn như sốt cao, phát ban, khó thở, đau đầu dữ dội hoặc mệt mỏi bất thường, cần phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và xử lý kịp thời.

Việc theo dõi và phát hiện sớm các phản ứng bất thường có thể giúp ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm và đảm bảo an toàn sức khỏe của bạn sau tiêm.

Hy vọng thông qua bài viết này mọi người sẽ hiểu rõ tại sao phải tiêm vắc-xin đủ liều và đúng lịch. Nó không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn là cách để bạn góp phần giữ an toàn cho cả cộng đồng. Đơn giản như việc trị bệnh vậy thôi, chỉ cần đúng liều đúng giờ là bạn đã giúp cơ thể có áo giáp kháng bệnh rồi. Vậy nên, hãy chung tay, cùng nhau khỏe mạnh hơn, vì một tương lai an toàn, hạnh phúc hơn nhé!

Đánh giá bài viết
Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ