Giải đáp: Tiêm nhiều loại vắc-xin có tốt không?

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ NGUYỄN VĂN HÒA

Bác sĩ Chuyên khoa II – Khoa Nội - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Phương Nam

Đặt lịch Xem hồ sơ

Vai trò của vắc xin đối với hệ miễn dịch 

Để trả lời cho câu hỏi liệu việc tiêm phòng nhiều cho trẻ có tốt hay không, trước tiên chúng ta cần hiểu rõ về vai trò của vắc xin đối với hệ miễn dịch. Vắc xin là một chế phẩm sinh học đặc biệt, chứa các kháng nguyên – tức là các virus hoặc vi khuẩn gây bệnh đã được làm suy yếu hoặc bất hoạt. Khi được tiêm vào cơ thể, vắc xin sẽ kích thích hệ miễn dịch tạo ra các tế bào lympho T và kháng thể đặc hiệu, giúp cơ thể chủ động chống lại các tác nhân gây bệnh và bảo vệ trẻ khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Tiêm chủng vắc-xin không chỉ là ưu tiên hàng đầu cho trẻ em mà còn là nhu cầu thiết yếu cho người lớn, người cao tuổi và các nhóm yếu thế khác. Bởi lẽ, bất kỳ ai cũng đều có nguy cơ lây nhiễm các tác nhân gây bệnh và mắc bệnh.

Để đạt được hiệu quả bảo vệ tối ưu từ vắc xin, mỗi cá nhân và cộng đồng cần được tiêm chủng đầy đủ các loại, đủ liều và đúng lịch theo quy định. Việc tiêm/uống vắc xin đúng lịch nghĩa là tuân thủ chính xác thời gian và số mũi theo khuyến cáo của nhà sản xuất và lịch hẹn của bác sĩ. Mặc dù không cần phải chính xác từng ngày giờ, nhưng tuyệt đối không được tiêm sớm hơn thời hạn tối thiểu đã được quy định.

Khi không tiêm chủng đủ liều và đúng lịch, hiệu quả đáp ứng miễn dịch của cơ thể sẽ không đầy đủ hoặc thậm chí không phát huy tác dụng. Thêm vào đó, hiệu quả miễn dịch chống bệnh từ vắc xin sẽ giảm dần theo thời gian, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ chế miễn dịch, độ tuổi tiêm phòng và đáp ứng của cơ thể. Đến một thời điểm nhất định, lượng kháng thể sẽ suy giảm khiến cơ thể không đủ khả năng chống lại sự tấn công của mầm bệnh.

Nếu vì bất kỳ lý do gì mà trẻ bỏ lỡ hoặc tiêm trễ lịch, điều này sẽ làm giảm cơ hội phòng bệnh, đặc biệt nguy hiểm vì trẻ càng nhỏ thì bệnh càng có nguy cơ trở nên nghiêm trọng. Vì vậy, người tiêm hoặc phụ huynh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để bản thân/trẻ được tiêm tiếp tục càng sớm càng tốt, nhằm kích thích hệ miễn dịch tái sản xuất lượng kháng thể mới để bảo vệ cơ thể tốt hơn.

Tiêm nhiều loại vắc-xin có tốt không?

Các tổ chức y tế hàng đầu như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), và các chương trình tiêm chủng mở rộng trên toàn cầu đều đưa ra hướng dẫn cụ thể về độ tuổi tiêm chủng cho từng loại vắc-xin. Việc tiêm nhiều loại vắc-xin cùng lúc theo độ tuổi khuyến cáo là hoàn toàn an toàn và không gây tác dụng phụ nào lên hệ thống miễn dịch, kể cả đối với trẻ nhỏ. Trẻ em đã thường xuyên tiếp xúc với hàng trăm tác nhân kích thích từ môi trường, đủ để kích hoạt và duy trì khả năng đáp ứng miễn dịch ở mức hiệu quả.

Tiêm vắc-xin hỗn hợp là việc tiêm nhiều loại vắc-xin cùng một lúc hoặc trong thời gian ngắn. Nhiều phụ huynh lo lắng về việc tiêm quá nhiều vắc-xin có thể gây quá tải cho hệ miễn dịch của trẻ. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng việc tiêm vắc-xin hỗn hợp là hoàn toàn an toàn và hiệu quả.

Mỗi vắc-xin chỉ chứa dưới 100 kháng nguyên, một số loại chỉ chứa 1 kháng nguyên duy nhất (viêm gan B, bạch hầu, uốn ván). Do đó, ngay cả khi tiêm đồng thời 11 loại vắc-xin, cơ thể chúng ta cũng chỉ sử dụng một phần rất nhỏ, khoảng 0.1% của hệ miễn dịch để ứng phó. Nếu trẻ đáp ứng đủ điều kiện tiêm chủng, hệ miễn dịch hoàn toàn có khả năng xử lý được nhiều mũi tiêm cùng lúc một cách an toàn.

Lợi ích của tiêm cùng lúc nhiều loại vắc-xin

Trong thời đại ngày nay, việc tiêm phòng đã trở thành một trong những biện pháp y tế dự phòng quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.Đặc biệt, phương pháp tiêm chủng đồng thời nhiều loại vắc-xin đang ngày càng được các chuyên gia y tế khuyến nghị áp dụng rộng rãi.

Việc tiêm nhiều vắc-xin cùng lúc mang lại nhiều lợi ích thiết thực như:

• Hệ miễn dịch mạnh mẽ: Trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ, có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên rất dễ bị nhiễm bệnh, và khi mắc bệnh thì thường diễn biến nặng hơn. Vì vậy, việc tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bé.
• Giảm đau, giảm quấy khóc, giảm số lần sốt sau tiêm (nếu có): Tiêm chủng đầy đủ không chỉ bảo vệ con mà còn giúp giảm bớt gánh nặng chăm sóc cho cha mẹ, giảm tần suất phải ứng phó với các phản ứng sau tiêm ở trẻ.
• Tiết kiệm thời gian: Do lịch trình bận rộn, việc đưa trẻ đi tiêm chủng thường không dễ dàng đối với cha mẹ. Chính vì vậy, việc tiêm nhiều loại vắc-xin cùng một lúc sẽ giúp giảm số lần cha mẹ phải đưa trẻ tới địa điểm tiêm chủng, tiết kiệm thời gian và công sức.
• Tiết kiệm chi phí tiêm chủng: Do hầu hết các cơ sở tiêm chủng đều thu phí khám sàng lọc trước tiêm, việc tiêm nhiều loại vắc-xin cùng lúc không chỉ giúp người tiêm giảm số lần đến cơ sở y tế mà còn giúp tiết kiệm cả thời gian và tiền bạc.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.