Viêm đường tiết niệu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Trang chủ > Chuyên khoa > Sản phụ khoa > Viêm đường tiết niệu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Tác giả: Hiền Vy Ngày đăng: Tháng 9 5, 2025

Viêm đường tiết niệu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Viêm đường tiết niệu là một trong những bệnh lý nhiễm khuẩn thường gặp, có thể xảy ra ở cả nam và nữ, nhưng nữ giới chiếm tỷ lệ cao hơn. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe sinh sản và chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đọc những kiến thức chuyên sâu, dễ hiểu và đáng tin cậy về bệnh viêm đường tiết niệu, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách phòng ngừa hiệu quả.

Viêm đường tiết niệu là gì?

Viêm đường tiết niệu (Urinary Tract Infection – UTI) là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại hệ tiết niệu, bao gồm: thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Thông thường, tác nhân gây bệnh chủ yếu là vi khuẩn, trong đó phổ biến nhất là Escherichia coli (E.coli), một loại vi khuẩn thường trú trong đường ruột.

Các nghiên cứu cho thấy, khoảng 40 – 60% phụ nữ sẽ ít nhất một lần trong đời mắc viêm đường tiết niệu. Con số này ở nam giới thấp hơn, nhưng nguy cơ gia tăng theo độ tuổi.

Mô tả viêm đường tiết niệu
Hình ảnh mô tả viêm đường tiết niệu và các vị trí dễ bị nhiễm trùng.

Nguyên nhân gây viêm đường tiết niệu

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm đường tiết niệu, trong đó chủ yếu là do vi khuẩn xâm nhập. Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ khác cũng góp phần làm gia tăng khả năng mắc bệnh.

Nguyên nhân phổ biến

  • Vi khuẩn E.coli: chiếm hơn 80% các trường hợp viêm đường tiết niệu. Vi khuẩn này di chuyển từ hậu môn vào niệu đạo rồi lan lên bàng quang.
  • Vi khuẩn khác: như Klebsiella, Proteus, Enterococcus cũng có thể gây bệnh.
  • Quan hệ tình dục không an toàn: tạo điều kiện cho vi khuẩn dễ xâm nhập vào đường tiết niệu.
  • Vệ sinh không đúng cách: lau từ sau ra trước, mặc quần lót ẩm ướt hoặc chất liệu bí bách.
  • Thói quen nhịn tiểu: khiến vi khuẩn có thời gian phát triển trong bàng quang.

Yếu tố nguy cơ

Một số đối tượng có nguy cơ cao bị viêm đường tiết niệu hơn so với người bình thường, bao gồm:

  • Phụ nữ mang thai do thay đổi nội tiết tố.
  • Người cao tuổi, đặc biệt là nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt.
  • Người mắc bệnh tiểu đường, suy giảm miễn dịch.
  • Bệnh nhân đặt ống thông tiểu dài ngày.
Nguyên nhân viêm đường tiết niệu
Các yếu tố nguy cơ gây viêm đường tiết niệu thường gặp.

Triệu chứng nhận biết viêm đường tiết niệu

Việc nhận biết sớm triệu chứng viêm đường tiết niệu có ý nghĩa quan trọng trong việc thăm khám và điều trị kịp thời. Các biểu hiện có thể khác nhau tùy vị trí nhiễm trùng.

Triệu chứng thường gặp

  • Tiểu buốt, tiểu rát, cảm giác nóng rát khi đi tiểu.
  • Tiểu nhiều lần, tiểu gấp nhưng lượng nước tiểu ít.
  • Nước tiểu đục, có mùi hôi bất thường.
  • Đau tức vùng bụng dưới hoặc vùng chậu.
  • Có thể kèm theo máu trong nước tiểu.

Triệu chứng nặng

Nếu viêm lan lên thận, người bệnh có thể xuất hiện thêm:

  • Sốt cao, ớn lạnh.
  • Đau lưng hoặc đau hông một bên.
  • Buồn nôn, nôn mửa, mệt mỏi toàn thân.

Bác sĩ chuyên khoa Tiết niệu, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết: “Người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan khi thấy các dấu hiệu bất thường như tiểu buốt, tiểu rát. Nếu chậm trễ điều trị, viêm đường tiết niệu có thể biến chứng thành viêm thận – bể thận, gây suy giảm chức năng thận.”

Triệu chứng viêm đường tiết niệu
Biểu hiện viêm đường tiết niệu thường dễ nhận biết qua tiểu buốt, tiểu rát.

Tác hại và biến chứng nếu không điều trị

Viêm đường tiết niệu nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm:

  • Viêm thận – bể thận mạn tính: làm suy giảm chức năng thận, thậm chí dẫn đến suy thận.
  • Hẹp niệu đạo: gây khó khăn trong việc đi tiểu, dễ tái phát viêm.
  • Ảnh hưởng sức khỏe sinh sản: tăng nguy cơ vô sinh, sảy thai hoặc sinh non ở phụ nữ mang thai.
  • Nhiễm trùng huyết: là biến chứng hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng.
Biến chứng viêm đường tiết niệu
Viêm đường tiết niệu kéo dài có thể gây biến chứng nguy hiểm.

Chẩn đoán viêm đường tiết niệu

Để chẩn đoán chính xác bệnh viêm đường tiết niệu, bác sĩ thường kết hợp khai thác triệu chứng lâm sàng với các xét nghiệm cận lâm sàng. Việc chẩn đoán đúng đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả, tránh nhầm lẫn với các bệnh lý khác.

Khám lâm sàng

  • Khai thác tiền sử bệnh: tình trạng tiểu buốt, tiểu rát, tái phát nhiều lần.
  • Khám bụng, kiểm tra vùng hông – lưng để phát hiện dấu hiệu đau thận.

Cận lâm sàng

  • Xét nghiệm nước tiểu: phát hiện bạch cầu, hồng cầu, vi khuẩn.
  • Cấy nước tiểu: giúp xác định chính xác loại vi khuẩn gây bệnh và kháng sinh đồ.
  • Siêu âm hệ tiết niệu: phát hiện sỏi, ứ nước thận hoặc bất thường giải phẫu.
  • Xét nghiệm máu: đánh giá tình trạng nhiễm trùng toàn thân.

Phương pháp điều trị viêm đường tiết niệu

Tùy thuộc mức độ nhiễm trùng, nguyên nhân và tình trạng sức khỏe, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp.

Điều trị bằng thuốc

  • Kháng sinh: là lựa chọn hàng đầu. Thời gian điều trị từ 5 – 14 ngày tùy mức độ nặng nhẹ. Cần tuân thủ đúng chỉ định, tránh tự ý ngưng thuốc.
  • Thuốc giảm đau: giảm triệu chứng tiểu buốt, tiểu rát.
  • Thuốc hạ sốt: trong trường hợp sốt cao.

Điều trị hỗ trợ

  • Uống nhiều nước (2 – 3 lít/ngày) để làm loãng nước tiểu, hỗ trợ đào thải vi khuẩn.
  • Bổ sung vitamin C giúp tăng cường miễn dịch.
  • Đi tiểu ngay khi có nhu cầu, tránh nhịn tiểu.

Điều trị các yếu tố nguy cơ

Đối với bệnh nhân có sỏi tiết niệu, phì đại tuyến tiền liệt hay dị dạng bẩm sinh, cần can thiệp ngoại khoa hoặc điều trị dứt điểm nguyên nhân để ngăn ngừa tái phát.

Cách phòng ngừa viêm đường tiết niệu

Viêm đường tiết niệu có thể phòng tránh được nếu duy trì thói quen sinh hoạt khoa học và vệ sinh cá nhân đúng cách.

  • Uống đủ nước mỗi ngày để làm sạch đường tiết niệu.
  • Đi tiểu ngay sau khi quan hệ tình dục để loại bỏ vi khuẩn.
  • Vệ sinh vùng kín sạch sẽ, đặc biệt trong kỳ kinh nguyệt.
  • Mặc quần lót cotton thoáng mát, tránh đồ bó sát, ẩm ướt.
  • Không nhịn tiểu quá lâu.
  • Duy trì chế độ ăn giàu rau xanh, hoa quả, hạn chế đồ cay nóng, rượu bia.
Thói quen Nguy cơ gây viêm Biện pháp thay thế
Nhịn tiểu thường xuyên Tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn Đi tiểu ngay khi có nhu cầu
Mặc đồ lót bó sát, ẩm ướt Dễ gây ẩm ướt vùng kín Chọn quần lót cotton, thay thường xuyên
Uống ít nước Nước tiểu cô đặc, vi khuẩn khó đào thải Uống 2 – 3 lít nước/ngày

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Viêm đường tiết niệu có lây không?

Viêm đường tiết niệu không phải bệnh truyền nhiễm, nhưng có thể tái phát nhiều lần. Quan hệ tình dục không an toàn có thể làm vi khuẩn dễ xâm nhập hơn.

2. Viêm đường tiết niệu có nguy hiểm không?

Nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bệnh thường khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, để kéo dài có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như viêm thận – bể thận, suy thận hoặc nhiễm trùng huyết.

3. Phụ nữ mang thai bị viêm đường tiết niệu có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Có. Viêm đường tiết niệu trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non hoặc trẻ nhẹ cân. Do đó, thai phụ cần đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.

4. Viêm đường tiết niệu có thể tự khỏi không?

Một số trường hợp nhẹ có thể cải thiện khi uống nhiều nước và nghỉ ngơi. Tuy nhiên, đa số cần điều trị bằng kháng sinh để ngăn ngừa biến chứng và tái phát.

Kết luận

Viêm đường tiết niệu là bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể điều trị và phòng ngừa hiệu quả nếu người bệnh nhận biết sớm triệu chứng, tuân thủ điều trị và duy trì lối sống khoa học. Hãy chú ý đến sức khỏe tiết niệu của bản thân, đừng chủ quan khi có những dấu hiệu bất thường.

Lời khuyên: Khi xuất hiện các triệu chứng như tiểu buốt, tiểu rát, tiểu ra máu hoặc sốt kèm đau lưng, người bệnh nên đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời. Liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa tiết niệu để nhận được tư vấn chính xác và an toàn.

Khám và điều trị viêm đường tiết niệu
Khám và điều trị sớm giúp ngăn ngừa biến chứng viêm đường tiết niệu.

Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ