Viêm xoang có di truyền không? Biện pháp phòng ngừa

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ NGUYỄN VĂN HÒA

Bác sĩ Chuyên khoa II – Khoa Nội - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Phương Nam

Đặt lịch Xem hồ sơ

Viêm xoang là bệnh gì?

Xoang là các khoang chứa đầy không khí nằm trong hộp sọ, bao gồm xoang hàm, xoang sàng, xoang trán và xoang bướm. Ở trạng thái khỏe mạnh, xoang không chứa vi khuẩn hoặc virus và dịch tiết mũi xoang cùng không khí có thể lưu thông dễ dàng.

Khi các lỗ thông xoang bị tắc nghẽn hoặc dịch tiết tích tụ quá nhiều, vi khuẩn và virus dễ dàng phát triển, dẫn đến viêm xoang. Viêm xoang xảy ra khi lớp niêm mạc lót trong lòng xoang bị phù nề hoặc viêm do phản ứng viêm hoặc nhiễm trùng từ virus, vi khuẩn hoặc nấm.

Dựa trên thời gian kéo dài của bệnh, viêm xoang được phân loại thành ba loại như sau:

Các nguyên nhân phổ biến gây viêm xoang bao gồm nhiễm virus cảm cúm, dị ứng, vách ngăn mũi bị lệch, gai xương mũi hoặc polyp mũi. Ngoài ra, yếu tố nguy cơ khác cũng có thể góp phần gây viêm xoang như viêm mũi dị ứng, xơ nang, các bệnh ảnh hưởng đến lông mao, thay đổi độ cao, VA quá phát, hút thuốc, bệnh suy giảm miễn dịch (HIV, ung thư, đái tháo đường) và cấu trúc mũi xoang bất thường, hen suyễn.

Viêm xoang có di truyền không?

Viêm xoang có di truyền không? Viêm xoang không phải là bệnh di truyền, nhưng một số bệnh di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, yếu tố môi trường mới là nguyên nhân chính gây ra viêm xoang, lý giải tại sao nhiều người trong một gia đình có thể cùng mắc bệnh. Yếu tố di truyền gây viêm xoang có thể được lý giải qua các cơ chế sau:

Gen di truyền liên quan đến bệnh viêm xoang

Các vấn đề về viêm xoang mạn tính có mối liên hệ mật thiết với yếu tố di truyền. Điều này được thể hiện thông qua các gen ảnh hưởng đến phản ứng viêm của cơ thể, đột biến gây bệnh xơ nang hoặc các bệnh về đường mật. Các nhà khoa học đã và đang nghiên cứu sâu về mối liên hệ giữa di truyền và nguy cơ mắc bệnh viêm xoang mạn tính theo nhiều phương pháp khác nhau.

Phương pháp nghiên cứu đầu tiên là tìm hiểu mối liên hệ giữa các biến thể hoặc đột biến di truyền cụ thể với tỷ lệ mắc bệnh. Các nhà nghiên cứu thường tập trung vào việc theo dõi những người mang đột biến gây bệnh xơ nang để tìm hiểu mối liên hệ với viêm xoang, đồng thời họ cũng nghiên cứu các gen có liên quan đến phản ứng của hệ miễn dịch.

Một phương pháp khác để tìm hiểu mối liên hệ di truyền là thực hiện nghiên cứu liên kết trên toàn bộ bộ gen. Nghiên cứu bao gồm việc phân tích toàn bộ bộ gen của một số lượng lớn người, từ đó so sánh để tìm ra sự khác biệt giữa những người có và không có một tình trạng bệnh cụ thể. Ngoài ra, các yếu tố khác có thể được xem xét để củng cố thêm cho các kết quả nghiên cứu.

Nghiên cứu di truyền về nhiễm trùng xoang mạn tính

Các nghiên cứu toàn bộ bộ gen đã phát hiện ra rằng các biến thể ở thụ thể vị đắng có thể liên quan đến tính dễ bị nhiễm trùng xoang mạn tính.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng thụ thể vị giác không chỉ giới hạn ở miệng mà còn được tìm thấy khắp cơ thể, thực hiện nhiều chức năng khác nhau. Trong khi ở miệng chúng có vai trò cảm nhận hóa học vị giác, thì ở mũi và xoang chúng lại có thể phát hiện các sản phẩm do vi khuẩn tiết ra và điều chỉnh phản ứng miễn dịch.

Gen TAS2R38 mã hóa thụ thể vị đắng. Một biến thể phổ biến trong gen này có thể khiến một số người không thể cảm nhận được một số vị đắng nhất định, điều này có thể ảnh hưởng đến sở thích ăn uống của họ, ví dụ như thích các món rau đắng, cà phê và rượu whisky.

Trong đường thở, các thụ thể TAS2R được cho là có vai trò quan trọng trong việc phát hiện các vi khuẩn gram âm, đặc biệt là Pseudomonas aeruginosa, một mầm bệnh kháng nhiều loại thuốc.

Khi thụ thể TAS2R38 trong đường mũi được kích hoạt, nó sẽ gây ra sự tiết oxit nitric. Oxit nitric sẽ làm tăng chuyển động của lông mao trong mũi và có thể trực tiếp tiêu diệt vi khuẩn.

Các bệnh mũi xoang gây viêm xoang liên quan đến di truyền

Sau đây là những bệnh mũi xoang gây viêm xoang có liên quan đến yếu tố di truyền, cụ thể như sau:

Polyp mũi

Polyp mũi là một yếu tố nguy cơ gây viêm xoang mạn tính. Tuy nhiên, một biến thể di truyền làm gen ALOX15 không hoạt động lại có liên quan đến việc giảm đáng kể nguy cơ mắc cả polyp mũi và viêm xoang mạn tính.

Gen ALOX15 mã hóa một enzyme quan trọng tham gia vào quá trình chuyển hóa chất béo không bão hòa đa. Đồng thời, tham gia vào phản ứng viêm của cơ thể đối với nhiều loại mầm bệnh, như các mầm bệnh gây bệnh nha chu, viêm phúc mạc, nhiễm trùng huyết và xơ vữa động mạch.

ALOX15 giúp chuyển hóa DHA, một axit béo không bão hòa đa từ dầu cá, thành các chất trung gian phân giải pro có vai trò thúc đẩy quá trình giảm viêm.

Xơ nang

Xơ nang là một bệnh di truyền gây ra sự thay đổi độ dày của chất nhầy trong phổi, ruột và đường mũi. Một biến chứng thường gặp của xơ nang là nhiễm trùng xoang mạn tính, bao gồm cả các trường hợp nhiễm P. aeruginosa kháng thuốc. Điều này đặc biệt nguy hiểm vì mầm bệnh có thể lây lan từ xoang đến phổi, gây ra các nhiễm trùng phổi nghiêm trọng.

Thiếu alpha-1 antitrypsin

Thiếu hụt alpha-1 antitrypsin là một bệnh di truyền có liên quan mật thiết đến việc tăng nguy cơ nhiễm trùng xoang mạn tính. Nguyên nhân xuất phát từ đột biến gen SERPINA1, gây ra những thay đổi trong enzym alpha-1 antitrypsin – một enzym không chỉ hoạt động trong phổi mà còn đóng vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch chống lại nhiễm trùng. Những người bị thiếu hụt Alpha-1 antitrypsin thường có nguy cơ cao mắc viêm mũi xoang mạn tính.

Phản ứng viêm quá mức

Nhiễm trùng xoang mạn tính có mối liên hệ chặt chẽ với phản ứng viêm tăng cao, bao gồm cả đối với mầm bệnh và viêm tổng thể. Dù đã có nhiều nghiên cứu về các biến thể di truyền liên quan đến cytokine gây viêm, chỉ một số ít trong số đó được kiểm chứng và nhân rộng ở nhiều nhóm dân số khác nhau.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng biến thể TNF-alpha có vai trò làm tăng nguy cơ nhiễm trùng xoang mạn tính. Cụ thể, mã gen TNF có chức năng tạo ra yếu tố hoại tử khối u-alpha, một nhân tố đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa hoạt động của các tế bào miễn dịch.

Câu hỏi thường gặp về bệnh viêm xoang do di truyền

Yếu tố di truyền có thể gián tiếp ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh viêm xong. Dưới đây là những câu hỏi thường gặp liên quan đến vấn đề này:

Mắc bệnh viêm xoang do di truyền phải làm sao?

Những người mắc viêm xoang do yếu tố di truyền, phương pháp điều trị vẫn tuân theo hướng dẫn chung của điều trị viêm xoang. Phác đồ điều trị bao gồm sử dụng thuốc Steroid dưới dạng xịt hoặc đường uống, thuốc kháng sinh trong trường hợp nhiễm trùng nặng, và thuốc kháng histamin nếu bị viêm xoang dị ứng.

Ngoài ra, người bệnh cần kết hợp các phương pháp điều trị tại chỗ như nhỏ nước muối sinh lý, sử dụng máy xông hơi làm ẩm không khí và uống nhiều nước. Trong trường hợp bệnh không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường, bác sĩ có thể xem xét phương án phẫu thuật xoang.

Trong trường hợp bệnh viêm xoang không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường đã nêu, phẫu thuật xoang có thể được xem xét.

Các loại viêm xoang có di truyền không?

Viêm xoang sàng, viêm xoang trán, viêm xoang bướm, viêm xoang hàm trên,… đều có thể có yếu tố di truyền như bệnh viêm xoang nói chung.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo:

Sick sinus syndrome: MedlinePlus Genetics. (n.d.). https://medlineplus.gov/genetics/condition/sick-sinus-syndrome/