Dịch não tủy có vai trò vô cùng quan trọng, giúp bảo vệ cột sống và não bộ. Sự bất thường ở dịch não tủy sẽ là dấu hiệu cảnh bảo những bệnh lý nguy hiểm, thậm chí đe dọa đến tính mạng. Do đó, xét nghiệm dịch não tủy có ý nghĩa lớn, giúp bác sĩ chẩn đoán và đưa ra phương hướng chữa trị hiệu quả. Hãy cùng Đa khoa Phương Nam tìm hiểu trong bài viết này bạn nhé!
Dịch não tủy là gì? Xét nghiệm dịch não tủy là gì?
Dịch não tủy là một chất dịch không màu, được tạo ra như một dạng dịch siêu lọc của huyết tương nhờ đám rối mạch mạc tại các não thất hay những tế bào ở màng ống tủy. Dịch não tủy nằm trong ống tủy, não thất, khoang dưới nhện của tủy sống và não. Dịch não tủy có thành phần hóa học tương tự huyết tương. Song nó không có Bilirubin, Fibrinogen và chứa rất ít Cholesterol.
Dịch não tủy hoạt động như một tấm đệm, giúp bảo vệ tủy sống và não bộ trước những sang chấn cơ học. Đồng thời tham gia vào nhiệm vụ dinh dưỡng và chuyển hóa của hệ thần kinh trung ương. Ngoài ra, dòng di chuyển một chiều của dịch não tủy cũng sở hữu chức năng vận chuyển vài chất cần thiết cho cơ thể và não bộ. Khi hệ thần kinh trung ương bị ảnh hưởng, dịch não cũng có những thay đổi tương ứng. Vậy xét nghiệm dịch não tủy là gì?
Xét nghiệm dịch não tủy là phương pháp cận lâm sàng, được áp dụng với mục đích đo áp lực dịch, kiểm tra tình trạng của dịch. Từ đó bác sĩ có thể chẩn đoán, chữa trị và tiên lượng một số bệnh liên quan đến hệ thần kinh trung ương như viêm màng não, viêm tủy, ung thư não,…
Xét nghiệm dịch não tủy là gì?
Quy trình xét nghiệm dịch não tủy
Có nhiều phương pháp để lấy được dịch não tủy, cụ thể như:
Chọc Cisternal: Bác sĩ chuyên khoa sẽ đưa kim vào bên dưới xương chẩm (phía sau hộp sọ) để tiến hành lấy một lượng dịch não tủy cần thiết. Kỹ thuật này luôn được thực hiện với chất dẫn huỳnh quang và có mức độ nguy hiểm khá cao.
Chọc não thất: Được khuyến cáo trong trường hợp bệnh nhân có nguy cơ bị thoát vị não. Bác sĩ chuyên khoa sẽ khoan một lỗ trên hộp sọ người bệnh khi thực hiện. Sau đó, trực tiếp đưa kim vào bên trong não để lấy dịch não tủy ra. Hiếm khi phương pháp này được sử dụng. Nếu có thì đa phần được làm trong phòng mổ.
Chọc dò tủy sống vẫn là kỹ thuật được lựa chọn nhiều nhất. Quy trình thực hiện như sau:
Bệnh nhân nằm nghiêng trên giường, hơi cong đầu gối và thu về phía trước.
Bác sĩ tiến hành xác định vùng cơ thể, sát trùng lưng và tiêm thuốc gây mê tại chỗ vào cột sống dưới.
Đưa kim tiêm cột sống vào, hút từ 1 – 10 ml dịch não tủy và đo áp lực tại dịch não tủy.
Rút kim tiêm và làm sạch vùng tủy sống, sau đó dùng gạc băng lại.
Người bệnh sẽ được chỉ định nằm nghỉ trong một thời gian ngắn khi kết thúc quy trình. Điều này giúp ngăn chặn tình trạng rò rỉ chất dịch ở vị trí chọc hút. Xét nghiệm dịch não tủy thường diễn ra trong khoảng 30 phút.
Xét nghiệm dịch não tủy thường diễn ra trong khoảng 30 phút
Ý nghĩa của xét nghiệm dịch não tủy
Xét nghiệm dịch não tủy thường cho ra các kết quả sau:
Dịch não tủy trong suốt, không màu: Bệnh nhân hoàn toàn bình thường.
Dịch não tủy mờ đục: Xuất hiện sự tích tụ của Protein hoặc máu trắng. Người bệnh có khả năng bị nhiễm trùng.
Dịch não tủy có lẫn máu: Dấu hiệu tắc nghẽn dây cột sống hoặc xuất huyết.
Dịch não tủy có màu vàng, cam hoặc nâu: Dấu hiệu chảy máu trước đó (tối thiểu 3 ngày) hoặc gia tăng Protein dịch não tủy. Thế nhưng đây cũng là máu từ tủy sống của người bệnh. Do đó sẽ gây ra nhiều khó khăn cho việc giải thích kết quả xét nghiệm dịch não tủy.
Ngoài ra, dịch não tủy cũng có những thay đổi khác nhau trong một số loại bệnh như:
Viêm màng não mủ: Dịch não tủy đục, số lượng bạch cầu gia tăng lên đến 500 – 1000 tế bào/mm3, đa phần là bạch cầu đa nhân trung tính. NaCl bình thường, Glucose giảm rõ rệt, Protein toàn phần tăng 100 – 300 mg%. Cấy dịch não tủy có vi khuẩn mọc (màng não cầu, phế cầu,…).
Viêm màng não lao: Dịch não tủy có màu vàng chanh trong suốt, áp lực gia tăng, số lượng tế bào tăng từ vài chục đến vài trăm/mm3. Ở giai đoạn đầu, đa phần là Lympho và bạch cầu trung tính. Đến giai đoạn sau, Lympho chiếm từ 70 – 90%. Thấy có hiện tượng nổi váng khi quan sát dịch lắng trong ống nghiệm. Protein tăng nhẹ, muối, đường và Glucose giảm.
Viêm màng não do virus: Dịch não tủy có màu trong suốt, tế bào tăng, chủ yếu là Lympho, Protein cũng tăng nhẹ, các phản ứng viêm Pandy và Nonne-Appelt dương tính.
Tai biến mạch máu não: Người bị xuất huyết nội sọ xuất hiện dịch não tủy có thể lẫn máu không đông, Protein gia tăng. Bên cạnh đó, các thành phần trong dịch não tủy cũng tương tự như ở máu. Bệnh nhân bị xuất huyết nhu mô não, sát khoang dưới nhện hoặc sát não thất thì dịch não tủy có khả năng lẫn máu. Vì lượng máu ít nên dịch não tủy lúc này sẽ có màu hồng nhạt. Với người bệnh nhồi máu não, Protein và áp lực của dịch não tủy sẽ tăng nhẹ.
U não: Dịch não tủy tăng cao, tạo ra áp lực lớn và có phân ly Protein – tế bào.
Xét nghiệm dịch não tủy giúp bác sĩ chẩn đoán những bệnh lý liên quan đến màng não
Ứng dụng của xét nghiệm dịch não tủy
Xét nghiệm dịch não tủy giữ vai trò rất quan trọng trong việc chẩn đoán và chữa trị bệnh, cụ thể như sau:
Chẩn đoán bệnh
Xét nghiệm dịch não tủy bổ trợ cho việc chẩn đoán một số bệnh lý thần kinh như:
Bệnh nhiễm khuẩn hệ thần kinh trung ương: Viêm não tủy, viêm tủy, viêm màng não, viêm não,…
Một số bệnh thần kinh khác chưa xác định được nguyên nhân: Bênh đa dây thần kinh, rối loạn ý thức, lú lẫn, co giật, động kinh, đa rễ và dây thần kinh cấp, mạn tính.
Tai biến mạch máu não.
Điều trị bệnh
Đưa thuốc Corticoid, kháng sinh,… điều trị một số bệnh lý ở hệ thần kinh trung ương hoặc những vấn đề về dây – rễ thần kinh.
Đưa thuốc gây tê cục bộ để phục vụ cho việc phẫu thuật.
Đưa thuốc đặc hiệu vào khoang dưới nhện tủy sống.
Theo dõi kết quả điều trị
Dịch não tủy bình thường sẽ trong suốt, không màu, tỷ trọng dao động ở mức 1,006 – 1,009, độ pH từ 7,4 – 7,6 và độ nhớt là 1,01 – 1,06. Dịch não tủy sẽ có các chỉ số như trên nếu việc chữa trị đạt hiệu quả tốt. Xét nghiệm dịch não tủy sẽ cho ra kết quả thông qua các chỉ số về thành phần, tỷ trọng. Tùy vào từng người bệnh, bác sĩ sẽ căn cứ vào kết quả để tiến hành tư vấn và đề xuất phương hướng chữa trị cụ thể cũng như tiên lượng sao cho chính xác.
Tóm lại, xét nghiệm dịch não tủy có vai trò quan trọng, giúp bác sĩ phát hiện và đề ra phương pháp chữa trị một số bệnh lý liên quan một cách hiệu quả. Tuy nhiên, để đảm bảo tính an toàn khi thực hiện và nhận kết quả chính xác nhất, bạn nên tiến hành xét nghiệm tại cơ sở y tế uy tín nhé. Để được tư vấn thêm, bạn vui lòng liên hệ với Đa khoa Phương Nam qua Hotline 0868 666 968 hoặc 1900 633 698!
Chẩn đoán bệnh
