Cẩm nang sức khỏe: Xét nghiệm máu có thể ra những bệnh gì?

Kiểm tra các tế bào hồng cầu: Hồng cầu có vai trò vận chuyển oxy từ phổi đến các cơ quan trong cơ thể. Sự bất thường về lượng hồng cầu có thể là dấu hiệu của thiếu máu, mất nước, xuất huyết hoặc các rối loạn liên quan đến hồng cầu.

Kiểm tra các tế bào bạch cầu: Bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và bệnh tật. Sự thay đổi bất thường trong số lượng bạch cầu có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng, ung thư máu hoặc rối loạn hệ miễn dịch.

Kiểm tra các tiểu cầu: Tiểu cầu đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu, giúp làm lành vết thương trên thành mạch máu và ngưng chảy máu. Sự bất thường về lượng tiểu cầu có thể dẫn đến tình trạng chảy máu khó cầm (do thiếu tiểu cầu) hoặc bệnh dễ hình thành cục máu đông (do máu quá đông).

Hemoglobin (Hb): Hemoglobin là một loại protein đặc biệt có trong hồng cầu, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào trong cơ thể và vận chuyển carbon dioxide từ các tế bào trở lại phổi để thải ra ngoài.

Hematocrit (Hct): Hematocrit (Hct) là một chỉ số quan trọng trong xét nghiệm máu, thể hiện tỷ lệ phần trăm thể tích của các tế bào hồng cầu trong tổng thể tích máu. Mức hematocrit cao có thể là dấu hiệu của tình trạng mất nước, mức hematocrit thấp có thể là dấu hiệu của thiếu máu. Sự thay đổi bất thường về chỉ số hematocrit có thể là dấu hiệu của rối loạn máu hoặc tủy xương.

Thể tích trung bình của hồng cầu (MCV): Đây là một chỉ số quan trọng trong xét nghiệm máu, cho biết kích thước trung bình của các tế bào hồng cầu trong máu. Sự bất thường về chỉ số MCV có thể báo hiệu bệnh thiếu máu hoặc thiếu máu cục bộ.

Các bệnh liên quan đến đường huyết

Xét nghiệm máu giúp đo lượng đường (glucose) trong máu. Nếu lượng đường vượt quá giới hạn cho phép, có thể là dấu hiệu của bệnh đái tháo đường.

Đối với xét nghiệm máu đo lượng đường (glucose), bác sĩ thường yêu cầu bạn nhịn ăn trước khi lấy máu để đo đường huyết lúc đói. Tuy nhiên, một số xét nghiệm đường huyết khác được thực hiện sau bữa ăn hoặc bất kỳ lúc nào mà không cần nhịn ăn.

Những bệnh liên quan đến canxi máu

Canxi là một khoáng chất quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm: Xây dựng và duy trì xương, chuyển hóa thần kinh, co cơ, đông máu,… Tuy nhiên, lượng canxi trong máu quá cao hoặc quá thấp có thể là dấu hiệu của các bệnh lý về thận, vấn đề về xương, bệnh tuyến giáp, ung thư, suy dinh dưỡng hoặc một số rối loạn khác.

Các bệnh liên quan đến cân bằng điện giải

Các chất điện giải (natri, kali, bicarbonate và clorua…) là những thông số quan trọng trong xét nghiệm máu, giúp duy trì lượng nước và cân bằng độ axit trong cơ thể. Sự bất thường về điện giải có thể là dấu hiệu của mất nước, bệnh thận, bệnh gan, suy tim, tăng huyết áp hoặc một số rối loạn khác.

Bệnh lý về thân và chức năng thận 

Xét nghiệm chức năng thận đo nồng độ urê máu (BUN) và creatinin, hai chất thải được thận lọc ra khỏi cơ thể. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ của hai chất này bất thường, có thể là dấu hiệu của bệnh thận hoặc rối loạn chức năng thận.

Các bệnh liên quan đến hoạt động của enzym

Enzym đóng vai trò xúc tác cho các phản ứng hóa học trong cơ thể. Có nhiều xét nghiệm kiểm tra enzym, trong đó xét nghiệm enzym trong máu thường được sử dụng để chẩn đoán cơn đau tim.

Tình trạng cơ bắp và tế bào tim bị tổn thương

Troponin là một protein có chức năng giúp cơ bắp co bóp. Khi cơ tim hoặc cơ bắp bị tổn thương, troponin sẽ rò rỉ ra máu, khiến nồng độ troponin trong máu tăng lên. Nồng độ troponin trong máu sẽ tăng cao khi bạn bị đau tim. Do đó, bác sĩ thường yêu cầu làm xét nghiệm troponin máu khi bạn có triệu chứng đau ngực hoặc các dấu hiệu khác của đau tim.

Nguy cơ bệnh tim và rối loạn mỡ máu

Xét nghiệm máu giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành bằng cách kiểm tra các chỉ số liên quan đến cholesterol:

• Nồng độ cholesterol xấu: Lượng cholesterol xấu cao có thể gây tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
• Nồng độ cholesterol tốt: Cholesterol tốt giúp giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đau tim, đột quỵ.
• Triglyceride: Đây là một loại chất béo có trong máu. Khi cơ thể cần năng lượng, triglyceride sẽ được phân giải thành các axit béo để cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống.

Nồng độ cholesterol và triglyceride bất thường có thể là dấu hiệu của nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, bạn cần nhịn ăn trong 9-12 tiếng trước khi thực hiện xét nghiệm cholesterol và triglyceride.

HIV và AIDS

HIV là virus gây suy giảm miễn dịch ở người, có thể dẫn đến AIDS nếu không được điều trị. Xét nghiệm máu là phương pháp chính xác để chẩn đoán nhiễm HIV. Xét nghiệm này có thể phát hiện HIV ở các giai đoạn khác nhau của nhiễm trùng, giúp người bệnh được điều trị kịp thời và hiệu quả.

Bên cạnh đó, xét nghiệm máu còn được chỉ định để chẩn đoán các bệnh xã hội như giang mai, lậu,… và các bệnh lý về não như thiếu máu não hay nhiễm trùng não.

Ung thư

Xét nghiệm máu là một phần trong việc chẩn đoán ung thư. Tuy nhiên, không phải mọi loại ung thư đều có thể phát hiện sớm và chính xác chỉ bằng xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu chỉ có thể phát hiện các protein, tế bào hoặc các chất liên quan đến ung thư.

Những điều cần lưu ý trước khi xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu là một trong những xét nghiệm phổ biến để đánh giá sức khỏe. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, bạn cần lưu ý một số điều sau:

• Việc có cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm máu hay không phụ thuộc vào loại xét nghiệm cụ thể mà bạn sẽ làm. Thông thường, các xét nghiệm máu liên quan đến việc đo các thành phần như đường huyết, mỡ máu, chức năng gan, thận… thì sẽ yêu cầu bạn nhịn ăn trong khoảng 8-12 tiếng trước khi lấy máu.
• Nên làm xét nghiệm máu vào buổi sáng để tránh tình trạng đói và mệt mỏi khi phải nhịn ăn trong thời gian dài.
• Hãy giữ tinh thần thoải mái, tránh lo lắng quá mức trước khi xét nghiệm máu. Nếu bạn đang thực hiện xét nghiệm máu cho trẻ em, hãy động viên và tạo tâm lý thoải mái cho trẻ để trẻ hợp tác tốt hơn.
• Trước khi thực hiện xét nghiệm máu, bạn nên tạm thời ngừng sử dụng thuốc. Tuy nhiên, nếu bạn mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, cao huyết áp, bệnh tim…, hãy trao đổi với bác sĩ về việc tiếp tục dùng thuốc trong thời gian xét nghiệm.