Xét Nghiệm PCR HIV Và Những Điều Cần Biết

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ K Mình

Bác sĩ khoa nội tổng quát

Đặt lịch Xem hồ sơ

Xét nghiệm PCR HIV là gì?

PCR (Polymerase Chain Reaction) là kỹ thuật được Kary Mullis – nhà khoa học người Mỹ phát minh vào năm 1985. PCR có nguyên lý hoạt động từ một đoạn ADN chọn lọc. Nó sẽ được nhân lên hàng triệu lần hoặc hơn với mục đích tạo ra lượng lớn những bản sao ADN mà không cần nhân dòng vô tính bằng chu kỳ nhiệt độ.

Thông qua kỹ thuật PCR, từ lượng khuôn ADN rất nhỏ như một tế bào, sợi tóc, giọt máu,… người ta có thể tiến hành khuếch đại rất chính xác lượng lớn lên đến hàng triệu bản để phục vụ cho những quá trình khảo sát trong phản ứng. Nhờ đó, chỉ mất vài giờ thực hiện xét nghiệm PCR HIV trên ống nghiệm là đã có kết quả. 

Trong những hình thức xét nghiệm HIV, xét nghiệm PCR HIV là phương pháp có giá trị nhất. Kỹ thuật này cũng có độ chính xác cao. Ngoài ứng dụng trong việc xét nghiệm HIV, phương pháp PCR còn được dùng rộng rãi trong y học. Nó thường được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý đặc hiệu có liên quan đến vi sinh vật hoặc phân tích những căn bệnh liên quan đến gen đột biến hay di truyền mà các kỹ thuật truyền thống khác không thực hiện được.

Thời điểm nào cần xét nghiệm HIV PCR?

Xét nghiệm PCR HIV có giá trị chẩn đoán nhưng chi phí thực hiện cao. Vì thế nó được khuyến cáo dùng chủ yếu cho trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh, cụ thể gồm có:

Trẻ có mẹ nhiễm HIV

• Trẻ sau sinh khoảng 0 – 2 ngày tuổi nếu có điều kiện hoặc được chữa trị dự phòng thông qua phác đồ 3 thuốc NVP/3TC/AZT. Mẫu máu dùng để xét nghiệm cần được lấy trước khi cho bé uống thuốc.
• Trẻ 4 – 6 tuổi hoặc ngay sau đó bao gồm các bé có kết quả xét nghiệm HIV PCR âm tính khi vừa chào đời. 
• Trẻ nghi nhiễm HIV hoặc đang bú mẹ khi đủ 9 tháng tuổi.
• Trẻ có kết quả xét nghiệm kháng thể kháng HIV dương tính, không bú mẹ trên 9 tháng tuổi.

Trẻ có mẹ chưa rõ tình trạng nhiễm HIV nhưng có kháng thể HIV dương tính và/hoặc xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh HIV/AIDS.

Trường hợp đã tiến hành xét nghiệm huyết thanh học nhiều lần nhưng vẫn không thể khẳng định tình trạng nhiễm HIV. 

Các bước tiến hành xét nghiệm PCR HIV

Dưới đây là các bước làm xét nghiệm PCR HIV:

Bước 1: Tiến hành lấy bệnh phẩm, mẫu thường dùng là máu.

Bước 2: Thực hiện kỹ thuật xét nghiệm:

• Phá vỡ liên kết Hydro bằng cách tăng nhiệt độ lên khoảng 94 – 95 độ C. Qua đó có thể tách rồi hai chuỗi phân tử ADN và tạo thành chuỗi ADN đơn.
• Tiếp theo, tiến hành giảm nhiệt độ còn khoảng 40 – 70 độ C. Sau đó bắt cặp những cặp mồi đặc hiệu của quy trình ADN và được xác định bắt cặp với các sợi ADN đích. Để cho phép mồi bắt cặp với sợi ADN, nhiệt độ này cần đủ thấp nhưng cũng phải đủ cao cho quá trình bắt cặp đặc hiệu. Tức là mồi chỉ nên hoàn toàn gắn với phần trình tự bổ sung ở trên mạch khuôn. Mồi sẽ gắn không đặc hiệu nếu nhiệt độ quá thấp. Mồi có thể không gắn nếu nhiệt độ quá cao.
• Tại bước này sẽ tiến hành tổng hợp và kéo dài những sợi DNA ở nhiệt độ khoảng 72 độ C. Vì các Taq Polymerase sẽ tổng hợp các sợi DNA theo một trình tự bổ sung cho những sợi khuôn.
• Giai đoạn cuối sẽ được thực hiện trong một thời gian ở nhiệt độ từ 4 – 15 độ C. 
• Sản phẩm của phản ứng sẽ được bảo quản ngắn hạn.

Xét nghiệm PCR HIV có ưu và nhược điểm gì?

Dưới đây là những ưu và nhược điểm của xét nghiệm PCR HIV:

Ưu điểm

Xét nghiệm PCR HIV có thể giúp phát hiện ra những tác nhân vi sinh vật gây ra bệnh lý trực tiếp từ bệnh phẩm. Bên cạnh đó, còn có thể phân loại những kiểu di truyền của các vi sinh vật mà không cần trải qua môi trường nuôi cấy.

So với việc áp dụng hình thức xét nghiệm HIV cũ, xét nghiệm PCR HIV thường cho ra kết quả giám định nhanh hơn. Thông thường sẽ không quá 5 giờ kể từ thời điểm bắt đầu thực hiện xét nghiệm. 

Trong việc chẩn đoán bệnh, xét nghiệm PCR HIV có độ nhạy cực kỳ cao. Do đó, có thể phát hiện HIV từ sớm ở giai đoạn đầu của bệnh. Trong khi những kỹ thuật truyền thống cần thời gian chờ lâu hơn.

Người ta thường dùng xét nghiệm này trong quá trình chẩn đoán nhiễm HIV cho trẻ sinh ra từ mẹ dương tính với HIV. 

Nhược điểm

Yêu cầu phải có phòng thí nghiệm hiện đại, sở hữu nhiều trang thiết bị đúng chuẩn để làm xét nghiệm PCR HIV. Bên cạnh đó, bác sĩ, chuyên gia thực hiện hình thức xét nghiệm này cũng phải có trình độ cực kỳ cao.

So với những phương pháp khác, chi phí xét nghiệm PCR HIV thường đắt hơn. Vì hóa chất để làm xét nghiệm phải được nhập từ nước ngoài với giá cao. Song song đó, giá của máy làm xét nghiệm PCR HIV cũng rất đắt.

Do những nhược điểm trên mà kỹ thuật xét nghiệm PCR HIV chưa được ứng dụng rộng rãi. Nó chỉ được dùng trong các trường hợp phải chẩn đoán bệnh đặc hiệu liên quan đến virus mà những kỹ thuật xét nghiệm khác không thể nuôi cấy và có độ nhạy cực kỳ thấp lâu cho ra kết quả như viêm gan B, HIV, bệnh lao, virus H5N1, sốt xuất huyết,…

Không có nhiều bệnh viện thực hiện hình thức xét nghiệm PCR HIV.

Xét nghiệm HIV PCR sau bao nhiêu ngày có kết quả?

Kết quả xét nghiệm PCR HIV có thể được trả sau 12 – 48 giờ kể từ lúc thực hiện xong. Vậy nên làm gì khi xét nghiệm HIV PCR âm tính hoặc dương tính?

Nên làm gì khi xét nghiệm HIV PCR âm tính hoặc dương tính?

Với trẻ làm xét nghiệm sau sinh từ 0 – 2 ngày tuổi

HIV PCR dương tính: Trẻ nhiễm HIV được chữa trị ARV đồng thời tiến hành lấy mẫu xét nghiệm lần 2. Việc điều trị bằng ARV phải được thực hiện ngay mà không cần đợi nhận kết quả xét nghiệm lần 2.

HIV PCR âm tính: Dùng thuốc ARV tiếp tục chữa trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Làm xét nghiệm lại khi bé được 4 – 6 tuần tuổi hoặc ngay sau đó càng sớm càng tốt. 

Với trẻ làm xét nghiệm từ 4 – 6 tuần tuổi

HIV PCR dương tính: Trẻ bị nhiễm HIV được chữa trị ARV đồng thời tiến hành lấy mẫu để làm lại xét nghiệm lần 2. Dùng ARV để điều trị không cần đợi kết quả HIV PCR lần 2. 

HIV PCR âm tính:

Trẻ chưa đã ngừng bú mẹ từ lúc 3 tháng tuổi trở lên hoặc chưa bao giờ bú mẹ:

• Bé có thể không nhiễm virus HIV nhưng khi đủ 9 tháng tuổi vẫn cần làm xét nghiệm kháng thể kháng HIV.
• Trẻ không nhiễm HIV nếu kết quả xét nghiệm kháng thể kháng HIV âm tính.
• Nếu kết quả xét nghiệm kháng thể kháng HIV dương tính thì cần cho trẻ làm xét nghiệm PCR.
• Cần làm lại xét nghiệm PCR nếu trẻ có triệu chứng nghi ngờ nhiễm HIV.

Trẻ ngừng bú mẹ dưới 3 tháng hoặc đang bú mẹ:

• Nếu nhận kết quả xét nghiệm dương tính, bác sĩ sẽ tư vấn và tiến hành chữa trị ARV ngay cho trẻ.
• Nếu nhận kết quả xét nghiệm PCR HIV âm tính thì vẫn phải tiếp tục theo dõi tình trạng sức khỏe của bé. Lúc bé được 18 tháng tuổi cần làm lại xét nghiệm kháng thể kháng HIV để xác định tình trạng nhiễm HIV. Trẻ cần được theo dõi triệu chứng nghi nhiễm HIV định kỳ 1 – 3 tháng/lần. 

Kết quả xét nghiệm PCR HIV lần 2

Xét nghiệm 2 lần dương tính: Tức là trẻ đã bị nhiễm virus HIV. Tư vấn cho người trực tiếp chăm sóc trẻ biết về tầm quan trọng của việc tuân thủ chỉ định chữa trị ARV.

Xét nghiệm lần 1 dương tính, lần 2 âm tính: Lúc này vẫn chưa thể khẳng định tình trạng nhiễm virus HIV của bé. Cần làm lại xét nghiệm PCR lần 3 cũng như giải thích cho người nhà hiểu. Ngừng điều trị ARV nếu kết quả âm tính.

Giá xét nghiệm PCR HIV?

Xét nghiệm PCR HIV có chi phí cao hơn so với những kỹ thuật khác, dao động từ 2.500.000 – 3.000.000 đồng/lần tùy vào cơ sở y tế, trang thiết bị máy móc, trình độ của bác sĩ, chất lượng dịch vụ,… Lưu ý, mức chi phí trên chỉ mang tính tham khảo, bạn nên liên hệ trực tiếp với bệnh viện, phòng khám để được báo giá chi tiết.

Xét nghiệm PCR HIV ở đâu?

Để nhận được kết quả xét nghiệm PCR HIV chính xác, bạn cần thực hiện ở cơ sở y tế uy tín, đáp ứng những tiêu chí dưới đây:

• Cung cấp dịch vụ xét nghiệm PCR HIV chất lượng, an toàn, mang đến kết quả có độ chính xác cao trong thời gian nhanh chóng.
• Quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, tận tình, chu đáo. Máy móc, trang thiết bị hiện đại, tân tiến.
• Chi phí làm xét nghiệm hợp lý, công khai, minh bạch, không phát sinh thêm. Thông tin của bệnh nhân được bảo mật.