Tham vấn y khoa: Bác sĩ Trương Thị Hương | Tác giả: Duyên Nguyễn Ngày đăng: Tháng sáu 8, 2022
Mục Lục Bài Viết
Lipase là một Enzyme ở người được tụy sản xuất. Tụy là cơ quan duy nhất sản xuất loại Enzyme này. Lipase giúp chuyển đổi Triglyceride và mỡ thành các Glycerol, Axit béo. Thông qua các ống tụy, nó được vận chuyển vào tá tràng rồi phá vỡ những chất béo trung tính trong thức ăn thành các Axit béo.
Thông thường, tuyến tụy chỉ sản xuất một lượng Lipase đủ để tiêu hóa thức ăn. Do đó, Lipase sẽ hiện diện bên trong máu với nồng độ thấp. Số lượng Enzyme Lipase được vận chuyển vào máu sẽ gia tăng khi mắc một số bệnh lý ở tuyến tụy như viêm tụy, tổn thương tế bào tuyến tụy, khối u tuyến tụy hoặc sỏi chặn ống tụy. Điều này khiến nồng độ Lipase trong máu cũng tăng theo. Vậy xét nghiệm Lipase là gì?
Xét nghiệm Lipase được dùng để đo hoạt độ của Enzyme Lipase có trong máu. Nó được ứng dụng nhiều nhất trong việc chẩn đoán bệnh lý về tuyến tụy.
Ở bệnh viêm tụy cấp (với triệu chứng như đau bụng dữ dội, liên tục, đột ngột lan sang hai bên mạng sườn và xiên ra phía sau lưng, sốt, chướng bụng, nôn, buồn nôn,…), nồng độ Lipase sẽ gia tăng trong vòng 24 – 36 giờ sau khi bắt đầu bị viêm. Tức là sau khi hoạt độ Amylase trong máu gia tăng. Lipase vẫn tiếp tục gia tăng đến ngày thứ 14 (lâu hơn so với tình trạng tăng Amylase). So với giá trị bình thường, hoạt độ Lipase trong máu trung bình sẽ gia tăng từ 5 – 10 lần.
Bác sĩ lâm sàng sẽ chỉ định song sóng xét nghiệm Lipase và Amylase trong chẩn đoán viêm tụy cấp. Nồng độ Enzyme Lipase thường sẽ tăng song song với Amylase. Tuy nhiên nồng độ Lipase quay trở lại bình thường muộn hơn Amylase. Do đó, xét nghiệm Lipase có giá trị trong việc chẩn đoán viêm tụy ở giai đoạn muộn. So với xét nghiệm đo hoạt độ Amylase, Lipase được đánh giá là loại xét nghiệm có độ nhạy và đặc hiệu cao hơn trong bệnh viêm tụy cấp.
Xét nghiệm Lipase còn được dùng để theo dõi việc chữa trị viêm tụy cấp, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán và can thiệp kịp thời. Ngoài ra, đo hoạt độ Lipase còn là một xét nghiệm hữu ích giúp bác sĩ phân biệt triệu chứng đau bụng do bệnh viêm tụy cấp với những tình trạng tương tự do nguyên nhân khác. Thông qua việc xét nghiệm hoạt độ Lipase, bác sĩ sẽ nhanh chóng xác định được nguồn gốc cơn đau bụng là do tụy hay ngoài tụy. Xét nghiệm Lipase đôi khi cũng được dùng để đánh giá một số bệnh khác như:
Giá trị Enzyme Lipase bình thường trong máu người lớn < 60U/L và < 40 U/L ở trẻ nhỏ. Dưới đây là một số yếu tố góp phần làm kết quả xét nghiệm Lipase thay đổi:
Xét nghiệm Lipase được tiến hành trên mẫu huyết tương (ống chống đông Heparin) hoặc huyết thanh (ống không chống đông). Bệnh nhân tiến hành làm xét nghiệm Lipase phải ngừng ăn uống (trừ nước lọc) từ 8 – 12 giờ trước khi lấy mẫu máu. Bác sĩ cũng yêu cầu bệnh nhân cung cấp thông tin về các loại thực phẩm chức năng và thuốc đang dùng. Từ đó xem xét và đề nghị ngừng sử dụng một vài loại thuốc có khả năng tác động đến kết quả. Điều dưỡng sẽ lấy khoảng 2 ml máu ở tĩnh mạch vào buổi sáng. Kết quả thường được trả lại cho bệnh nhân sau 1 giờ làm xét nghiệm.
Trong quá trình lấy máu làm xét nghiệm Lipase, bệnh nhân có thể cảm thấy khó chịu một chút. Kim lấy máu có thể gây đau và để lại vết bầm ở vị trí lấy mẫu. Bên cạnh đó, người bệnh có khả năng rơi vào những trường hợp dưới đây:
Nhìn chung, xét nghiệm Lipase là một thủ thuật an toàn và không xâm lấn nhiều.
Khi bác sĩ chẩn đoán được nguyên nhân làm nồng độ Lipase gia tăng và tiến hành chữa trị tốt thì chỉ số này sẽ giảm. Viêm tụy cấp là bệnh lý phổ biến liên quan đến tình trạng nồng độ Lipase trong máu tăng cao. Nếu được phát hiện ở giai đoạn đầu, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số phương pháp chữa trị như:
Bác sĩ cũng tiến hành xem xét chữa trị các vấn đề tiềm ẩn khác có liên quan đến bệnh viêm tụy, ví dụ như nồng độ Canxi tăng cao hoặc sỏi mật. Bên cạnh đó, một vài loại thuốc có thể gây ra bệnh viêm tụy cấp. Lúc này, bác sĩ sẽ điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi loại thuốc. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có khả năng chỉ định cho phẫu thuật tuyến tụy. Bệnh nhân cần tránh làm dụng rượu bia, thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh để giảm nguy cơ phát triển viêm tụy cấp.
Viêm tụy cấp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như:
Viêm tụy có một số triệu chứng điển hình là:
Bạn nên ghi nhớ một số biện pháp ngăn ngừa bệnh viêm tụy, điển hình là: