Các chỉ số đánh giá chức năng gan

Các xét nghiệm chức năng gan cơ bản

Các xét nghiệm chức năng gan là một nhóm các xét nghiệm máu được thực hiện để đánh giá tình trạng hoạt động của gan và phát hiện các dấu hiệu tổn thương gan. Các xét nghiệm này đo lường nồng độ các enzyme và protein khác nhau trong máu do gan sản xuất hoặc liên quan đến chức năng gan.

AST (Aspartate Aminotransferase)

AST là enzyme protein tồn tại trong gan đóng vai trò như một chất xúc tác hỗ trợ hầu hết các hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Các bác sĩ thường dùng xét nghiệm AST làm căn cứ để đánh giá mức độ tổn thương gan. Khi mức AST tăng cao trong máu, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan do nhiều nguyên nhân khác nhau như viêm gan, xơ gan, hoặc các tổn thương do sử dụng rượu, thuốc hoặc các chất độc hại khác gây ra.

ALT (Alanine Aminotransferase)

ALT là một loại enzyme có mặt chủ yếu trong tế bào gan và đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa amino acid alanine. Trong thực hành lâm sàng, chỉ số ALT thường được xét nghiệm kết hợp cùng với AST để đánh giá toàn diện mức độ tổn thương gan. Khi chỉ số ALT tăng cao trong máu, điều này thường liên quan đến các bệnh lý gan như viêm gan, xơ gan, nhiễm trùng gan hoặc do tác động của các chất kích thích có hại cho gan.

ALP (Alkaline Phosphatase)

ALP là một loại enzyme được tìm thấy chủ yếu trong gan và xương, có vai trò quan trọng trong việc phá vỡ protein trong cơ thể. Xét nghiệm ALP giúp đo lường mức độ hoạt động của enzyme này trong gan. Khi chỉ số ALP tăng cao bất thường, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo về sự tắc nghẽn hoặc tổn thương ở đường mật, túi mật, hoặc thậm chí là các vấn đề liên quan đến xương.

GGT (Gamma-Glutamyl Transferase)

Xét nghiệm GGT được sử dụng để đo mức độ hoạt động của enzyme GGT trong gan. Enzyme này đặc biệt nhạy cảm với các tác động tiêu cực lên gan. Sự gia tăng bất thường của GGT trong máu thường liên quan đến các vấn đề như viêm gan, lạm dụng rượu, hoặc do tác động của một số loại thuốc đặc biệt như phenytoin hoặc phenobarbital.

Bilirubin

Bilirubin là một chất được tạo ra trong quá trình phân hủy tự nhiên của các tế bào hồng cầu trong cơ thể. Chất này được lọc qua gan và sau đó được bài tiết ra ngoài theo phân. Xét nghiệm bilirubin giúp đo lường nồng độ của chất này trong máu. Khi mức bilirubin tăng cao bất thường, đây có thể là dấu hiệu của sự cản trở trong quá trình chuyển hóa bilirubin hoặc vấn đề liên quan đến dòng điều tiết dịch mật.

Xét nghiệm Albumin

Albumin là một loại protein quan trọng có chức năng chống lại nhiễm trùng và thực hiện nhiều chức năng trao đổi chất thiết yếu khác trong cơ thể. Xét nghiệm albumin được sử dụng để đo lường nồng độ của protein albumin trong máu. Khi mức albumin và protein tổng trong máu thấp hơn mức bình thường, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo về tổn thương gan hoặc một số tình trạng bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa hoặc thận.

LDH (Lactate Dehydrogenase)

Lactate dehydrogenase là enzyme có mặt trong nhiều mô cơ thể, đặc biệt là gan. Khi tế bào gan bị tổn thương, LDH được giải phóng vào máu khiến nồng độ tăng cao. Tuy nhiên, mức LDH tăng không chỉ đặc trưng cho bệnh lý gan mà còn có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tim mạch, tổn thương cơ, một số loại ung thư hoặc nhiễm trùng.

PT (Prothrombin Time)

PT là xét nghiệm đánh giá khả năng đông máu liên quan trực tiếp đến chức năng gan. Gan sản xuất nhiều yếu tố đông máu, bao gồm prothrombin, nên khi gan suy giảm chức năng nghiêm trọng, thời gian PT thường kéo dài. Bác sĩ thường kết hợp kết quả PT với các xét nghiệm khác, triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh để đánh giá toàn diện tình trạng gan, từ đó đưa ra chẩn đoán và phương pháp điều trị phù hợp.

Cách đọc chỉ số xét nghiệm chức năng gan

Khi đọc kết quả xét nghiệm gan, người bệnh cần biết các giá trị tham chiếu (giá trị bình thường) của cơ sở y tế nơi thực hiện xét nghiệm. Mỗi phòng xét nghiệm có thể có tiêu chuẩn khác nhau dẫn đến sự khác biệt về khoảng giá trị tham chiếu. Việc so sánh kết quả cá nhân với các giá trị này giúp người bệnh có cái nhìn sơ bộ về tình trạng sức khỏe gan của mình, mặc dù việc đánh giá chuyên sâu luôn cần được thực hiện bởi bác sĩ.

Khi các chỉ số xét nghiệm vượt quá giới hạn tham chiếu, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo về sự bất thường trong chức năng gan hoặc các cơ quan khác. Tuy nhiên, việc chẩn đoán chính xác không thể chỉ dựa vào chỉ số xét nghiệm đơn lẻ. Các bác sĩ cần kết hợp nhiều yếu tố bao gồm kết quả xét nghiệm tổng thể, triệu chứng lâm sàng, tiền sử bệnh và các thói quen sinh hoạt để đánh giá toàn diện và xác định nguyên nhân cụ thể.

Làm gì sau khi có kết quả xét nghiệm chức năng gan?

Để bảo vệ gan và ngăn ngừa biến chứng, bên cạnh việc theo dõi xét nghiệm và tuân theo lời khuyên của bác sĩ, việc xây dựng một lối sống lành mạnh và tích cực đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì, cải thiện và phục hồi chức năng gan khi bị tổn thương.

Hãy luôn tuân thủ lời khuyên và chỉ định của bác sĩ để việc chăm sóc và cải thiện bệnh tình (nếu có) đạt hiệu quả tốt nhất.

Người bệnh nên giảm thiểu rượu bia và đồ uống có cồn, tránh đồ ăn nhiều chất béo, đồng thời tăng cường rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt. Bên cạnh đó, uống đủ nước mỗi ngày cũng rất quan trọng để gan hoạt động tốt và loại bỏ độc tố.

Duy trì chỉ số BMI trong ngưỡng bình thường, cần tránh những thay đổi cân nặng đột ngột, dù là tăng cân quá nhanh hay giảm cân đột ngột. Bên cạnh đó, việc tích cực vận động thể chất đều đặn không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn cải thiện quá trình trao đổi chất, giảm mỡ trong gan và tăng cường sức khỏe toàn diện cho hệ thống gan mật.

Gan là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc chuyển hóa và đào thải các loại thuốc và độc chất ra khỏi cơ thể. Vì vậy, việc sử dụng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ và hạn chế tối đa việc dùng các loại thuốc không cần thiết. Đồng thời, giảm thiểu sự tiếp xúc với các chất độc hại như hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu, khói thuốc lá và chất gây ô nhiễm môi trường khác.

Việc thực hiện định kỳ các xét nghiệm chức năng gan và theo dõi kết quả giúp phát hiện sớm các bất thường ở gan, đồng thời tầm soát được nguy cơ mắc các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường và cholesterol cao.

Tóm lại, các chỉ số đánh giá chức năng gan đóng vai trò then chốt trong việc chẩn đoán, theo dõi và quản lý các bệnh lý gan. Việc hiểu rõ ý nghĩa và sự thay đổi của các chỉ số này giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán cụ thể tình trạng gan hoặc quyết định phương pháp điều trị cần thiết, góp phần bảo vệ sức khỏe lá gan nói riêng và sức khỏe tổng thể nói chung.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.