Để tránh tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu cần chủ động kiểm tra định kỳ để kiểm soát tốt đường huyết trong cơ thể. Hiện nay, có nhiều cách thử tiểu đường thai kỳ tại nhà đơn giản, hiệu quả được nhiều mẹ bầu áp dụng. Vậy cách kiểm tra tiểu đường thai kỳ tại nhà thế nào là đúng? Mời bạn đọc tìm hiểu nội dung dưới đây!
Đái tháo đường thai kỳ (tiểu đường thai kỳ) là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu trong thai kỳ. Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng nên khó phát hiện, nhưng thường sẽ biến mất sau khoảng 6 tuần kể từ khi sinh. (Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO)
Tiểu đường thai kỳ là tình trạng bệnh lý xảy ra do sự rối loạn lượng đường trong máu của phụ nữ mang thai
Nguyên nhân của tiểu đường thai kỳ liên quan đến insulin – hormone được tiết ra từ tuyến tụy nằm phía sau dạ dày. Khi ăn, insulin giúp cơ thể chuyển hóa đường thành năng lượng và đóng vai trò kiểm soát lượng đường trong máu.
Trong giai đoạn đầu thai kỳ, lượng insulin tiết ra tương đối ổn định nên ít ảnh hưởng đến đường huyết. Tuy nhiên, từ nửa sau thai kỳ, các hormone của nhau thai tăng cao làm giảm tác dụng kiểm soát đường huyết của insulin gây mất cân bằng và khiến thai phụ dễ mắc đái tháo đường thai kỳ.
Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không?
Tiểu đường thai kỳ là một tình trạng nguy hiểm nếu không được kiểm soát và điều trị kịp thời, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng cho cả mẹ và bé.
Đối với mẹ bầu
Mẹ bầu có thể bị tăng huyết áp dẫn đến tiền sản giật, tai biến mạch máu não, suy thận, suy gan và tăng nguy cơ sảy thai, nên việc kiểm tra huyết áp và theo dõi cân nặng tại nhà là vô cùng quan trọng.
Sinh non có thể xảy ra do nhiễm trùng tiết niệu, đa ối, viêm đại bàng hoặc do kiểm soát glucose huyết không tốt.
Sản phụ có nguy cơ cao mắc tiểu đường type 2 trong tương lai và tăng khả năng bị tiểu đường thai kỳ trong những lần mang thai tiếp theo.
Sau sinh, những người từng bị tiểu đường thai kỳ thường dễ bị béo phì và khó kiểm soát cân nặng.
Đối với thai nhi
Trong 3 tháng đầu thai kỳ (tuần 6-7), mẹ bầu có thể gặp các vấn đề như sảy thai tự nhiên hoặc thai nhi bị dị tật bẩm sinh do không phát triển đúng cách.
Trong ba tháng cuối thai kỳ, thai nhi có thể tăng trưởng quá mức do insulin tăng cao, gây khó khăn trong quá trình sinh nở.
Trẻ sinh ra có thể mắc các bệnh lý chuyển hóa như vàng da, tăng hồng cầu và có nguy cơ phát triển hội chứng nguy kịch hô hấp.
Khi lớn lên, trẻ có nguy cơ cao hơn mắc bệnh đái tháo đường type 2 và rối loạn tâm thần – vận động sớm, nên việc thường xuyên kiểm tra tiểu đường thai kỳ tại bệnh viện hoặc tự đo đường huyết tại nhà là rất quan trọng.
Lợi ích khi xét nghiệm tiểu đường thai kỳ tại nhà
Việc tự kiểm tra đường huyết tại nhà mang lại sự tiện lợi cho mẹ bầu, giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường mà không cần đến bệnh viện. Đây là một cách nhanh chóng để theo dõi chỉ số đường huyết trong thai kỳ.
Tiện lợi và tiết kiệm thời gian: Bạn không cần phải đến bệnh viện hoặc phòng khám, giúp tiết kiệm thời gian di chuyển và chờ đợi. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn đang trong giai đoạn cuối thai kỳ hoặc cảm thấy mệt mỏi.
Giảm căng thẳng và lo lắng: Môi trường quen thuộc tại nhà có thể giúp bạn cảm thấy thoải mái và bớt căng thẳng hơn so với môi trường y tế. Điều này có thể ảnh hưởng tích cực đến kết quả xét nghiệm, đặc biệt là đối với các xét nghiệm đường huyết mao mạch.
Linh hoạt về thời gian: Bạn có thể thực hiện xét nghiệm vào thời điểm phù hợp với lịch trình cá nhân, ví dụ như sau bữa ăn hoặc vào buổi sáng sớm.
Theo dõi đường huyết thường xuyên hơn: Đối với những trường hợp đã được chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ và cần theo dõi đường huyết thường xuyên, việc xét nghiệm tại nhà giúp bạn thực hiện điều này một cách dễ dàng và chủ động hơn.
Phát hiện sớm các bất thường: Việc theo dõi đường huyết tại nhà có thể giúp bạn và bác sĩ phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó có những điều chỉnh kịp thời trong chế độ ăn uống và điều trị.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng không phải tất cả các xét nghiệm đái tháo đường thai kỳ đều có thể thực hiện tại nhà. Các xét nghiệm chẩn đoán chính như nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống (OGTT) thường cần được thực hiện tại cơ sở y tế dưới sự giám sát của nhân viên y tế.
Việc sử dụng các thiết bị xét nghiệm tại nhà cần tuân thủ đúng hướng dẫn của nhà sản xuất và có sự tư vấn của bác sĩ để đảm bảo kết quả chính xác và có ý nghĩa trong việc theo dõi sức khỏe thai kỳ của bạn.
Cách thử tiểu đường thai kỳ tại nhà đơn giản
Có nhiều thương hiệu máy đo đường huyết khác nhau trên thị trường, nhưng tất cả đều hoạt động theo nguyên lý tương tự và yêu cầu các bước cơ bản giống nhau.
Thực hiện thử tiểu đường thai kỳ tại nhà theo đúng các bước để kết quả chính xác.
Bước đầu tiên là vệ sinh vị trí lấy máu, thường là đầu ngón tay, bằng bông gòn thấm cồn. Nếu không có bông cồn, cần rửa sạch và lau khô tay. Điều quan trọng là đảm bảo đầu ngón tay ấm vì khi ngón tay lạnh, mạch máu sẽ co lại, khiến việc lấy máu trở nên khó khăn và đau hơn.
Tiếp theo, cần kiểm tra hạn sử dụng và mã vạch của que thử, sau đó lấy que thử ra khỏi hộp đựng (nhớ đóng nắp hộp ngay lập tức để tránh làm hỏng các que còn lại). Cắm que thử vào máy đo sao cho một đầu nhô ra để có thể tiếp xúc với giọt máu.
Khi lấy máu, nên vuốt nhẹ nhàng từ gốc ngón tay lên phía đầu ngón để máu dồn lên. Đưa dụng cụ lấy máu vào mép ngoài cạnh đầu ngón tay và chích, sau đó nặn nhẹ để lấy đủ giọt máu. Lưu ý nên chích ở một bên của đầu ngón tay, tránh chích vào giữa hoặc gần móng tay, và không nên chích ở ngón trỏ và ngón cái vì đây là hai ngón hoạt động nhiều. Các lần đo sau nên luân phiên giữa các ngón tay khác nhau.
Sau khi có giọt máu, nhỏ máu lên đầu que thử đang nhô ra từ máy đo. Dùng bông gòn cồn lau sạch vị trí lấy máu và đợi kết quả hiển thị trên máy (thường mất từ 5-45 giây tùy loại máy). Sau khi có kết quả, cần ghi lại vào sổ nhật ký theo dõi đường huyết để tiện theo dõi diễn biến.
Cuối cùng, cần vứt bỏ que thử và đầu kim chích vào hộp đựng rác thải y tế đúng cách. Tuyệt đối không tái sử dụng đầu kim lấy máu để tránh nguy cơ nhiễm trùng.
Ngoài ra, để giảm thiểu việc phải lấy máu nhiều lần, hiện nay trên thị trường đã có các thiết bị theo dõi đường huyết liên tục (CGM – Continuous Glucose Monitor).
Tần suất để kiểm tra tiểu đường thai kỳ
Tần suất kiểm tra đường huyết ở mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ sẽ được bác sĩ điều chỉnh dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể và khả năng kiểm soát đường huyết của từng người.
Theo khuyến cáo chung từ các bác sĩ, những mẹ bầu đã được chẩn đoán mắc tiểu đường thai kỳ thường cần thực hiện kiểm tra đường huyết tại nhà từ 4 đến 6 lần mỗi ngày.
Buổi sáng, mẹ bầu cần kiểm tra đường huyết trước bữa ăn sáng để đánh giá khả năng kiểm soát đường huyết qua đêm trong thời gian nhịn ăn.
Trước mỗi bữa ăn chính trong ngày, cần thực hiện kiểm tra đường huyết để có đánh giá chính xác về tình trạng kiểm soát đường huyết trong từng khoảng thời gian giữa các bữa ăn.
Sau mỗi bữa ăn chính khoảng 2 giờ, việc kiểm tra đường huyết giúp đánh giá hiệu quả kiểm soát đường huyết và phản ứng của cơ thể với thức ăn vừa tiêu thụ.
Trước khi đi ngủ, mẹ bầu nên kiểm tra đường huyết một lần nữa để đánh giá tổng thể khả năng kiểm soát đường huyết trong suốt cả ngày.
Đối với những mẹ bầu có nguy cơ cao phát triển tiểu đường thai kỳ, bác sĩ thường chỉ định thực hiện xét nghiệm đường huyết đói trong khoảng tuần thứ 24 đến tuần thứ 28 của thai kỳ. Nếu kết quả xét nghiệm ban đầu là dương tính, mẹ bầu sẽ cần tiến hành thêm xét nghiệm dung nạp glucose đường uống để có chẩn đoán xác định.
Trong trường hợp kết quả xét nghiệm dung nạp glucose đường uống cho thấy mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu mẹ bầu thực hiện kiểm tra đường huyết tại nhà với tần suất từ 4 đến 6 lần mỗi ngày, tương tự như những trường hợp đã được chẩn đoán trước đó.
Đánh giá chỉ số đường huyết tại nhà cho thai phụ
Sau khi máy đo đường huyết mao mạch hiển thị kết quả, mẹ bầu cần so sánh với các chỉ số tham chiếu để đánh giá nguy cơ tiểu đường thai kỳ.
Trước khi ăn: < 5,3 mmol/L.
1h sau khi ăn: ≤ 7,8 mmol/L.
2h sau khi ăn: ≤ 6,7 mmol/L.
Trường hợp các chỉ số đường huyết liên tục cao hơn các ngưỡng tham chiếu nêu trên, mẹ bầu cần đến cơ sở y tế để được thăm khám, xét nghiệm và chẩn đoán chính xác tình trạng tiểu đường thai kỳ, từ đó có phương pháp điều trị phù hợp.
Thai phụ đo đường huyết tại nhà trong trường hợp nào?
Không phải tất cả các thai phụ cần đo đường huyết tại nhà, nhưng nếu thuộc một trong các trường hợp sau, bác sĩ thường khuyến cáo theo dõi thường xuyên tại nhà:
Mẹ bầu đã được chẩn đoán mắc tiểu đường thai kỳ;
Những thai phụ có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường;
Mẹ bầu có chỉ số BMI cao hoặc tăng cân nhanh bất thường trong thai kỳ;
Thai phụ xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ như khát nước nhiều, đi tiểu thường xuyên, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, mờ mắt hoặc nhiễm trùng tái phát;
Những mẹ bầu có tiền sử sinh con trên 4kg hoặc thai chết lưu không rõ nguyên nhân;
Mẹ bầu đang điều trị bằng insulin hoặc gặp khó khăn trong việc kiểm soát mức đường huyết.
Thai phụ có mức đường huyết thấp cần được theo dõi thường xuyên tại nhà.
Mẹ bầu bị nhiễm toan ceton (tình trạng lượng đường trong máu tăng cao do acid trong máu sản xuất nhiều).
Tóm lại, việc tìm hiểu về cách thử tiểu đường thai kỳ tại nhà mang lại sự chủ động nhất định cho mẹ bầu trong việc theo dõi sức khỏe. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là các phương pháp tại nhà không thể thay thế hoàn toàn các xét nghiệm y tế chuyên nghiệp. Để có kết quả chính xác và đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé, việc thăm khám và tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ vẫn là ưu tiên hàng đầu.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
