Chỗ tiêm ngừa bị sưng đỏ, nổi cục cứng là bị gì?

Trang chủ > Chuyên khoa > Khoa khác > Y học dự phòng > Chỗ tiêm ngừa bị sưng đỏ, nổi cục cứng là bị gì?

Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng mười hai 27, 2024

Sau khi tiêm phòng, nhiều người thường gặp phải tình trạng chỗ tiêm bị sưng đỏ, nổi cục cứng, mệt mỏi, sốt,… Đây là một phản ứng khá phổ biến và thường tự khỏi sau vài giờ đến vài ngày. Tuy nhiên, việc hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý tình trạng này là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe.

Chỗ tiêm bị sưng đỏ, nổi cục cứng là bị gì?

Chỗ tiêm ngừa bị sưng đỏ, nổi cục cứng là phản ứng phụ khá phổ biến sau khi tiêm vắc xin, đặc biệt là vắc xin BCG (lao). Tuy nhiên, không phải ai cũng bị nổi cục, và mức độ nghiêm trọng của phản ứng này cũng khác nhau tùy người và tùy loại vắc xin.

Vắc xin BCG phòng lao thường gây ra phản ứng tại chỗ tiêm như nổi cục, sưng, đau, có thể chảy mủ và để lại sẹo.
Vắc xin BCG phòng lao có thể gây ra phản ứng tại chỗ tiêm như nổi cục, sưng, đau, có thể chảy mủ, để lại sẹo.

Một số loại vắc xin có thể gây ra phản ứng nổi cục cứng tại chỗ tiêm bao gồm:

  • Bạch hầu, uốn ván và ho gà (DTaP, Tdap): Nổi cục cứng ở vị trí tiêm là một tác dụng phụ khá thường gặp, đặc biệt xuất hiện tại vùng tiêm và có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần.
  • Vắc xin Cúm: Một số người có thể bị cứng tại vị trí tiêm vắc xin cúm, tình trạng này thường tự khỏi trong vòng vài ngày.
  • Vắc xin viêm gan A và B: Nổi cục cứng, sưng đỏ ở vị trí tiêm thường kéo dài từ vài ngày đến khoảng một tuần.
  • Vắc xin phế cầu khuẩn (PCV13, PPSV23): Nổi cục cứng ở chỗ tiêm là một tác dụng phụ tiềm ẩn, kéo dài nhiều ngày.
  • Vắc xin Sởi, Quai bị và Rubella: Nổi cục cứng ở vị trí tiêm là một phản ứng phụ có thể xảy ra, đặc biệt ở trẻ nhỏ, và thường tự khỏi trong vài ngày.
  • Vắc xin ngừa các bệnh do HPV: Nổi cục cứng và sưng đỏ tại vị trí tiêm là một tác dụng phụ thường gặp sau khi tiêm vắc xin và thường tự khỏi trong vòng vài ngày.
  • Vắc xin ngừa viêm màng não do não mô cầu: Cứng chỗ tiêm là phản ứng khá phổ biến và thường tự khỏi trong vòng vài ngày.
  • Vắc xin Thủy đậu: Có thể xuất hiện hiện tượng chai cứng ở vị trí tiêm, thường sẽ tự hết trong vài ngày.
  • Vắc xin bệnh zona: Phản ứng sần cứng ở vị trí tiêm khá phổ biến và thường tự khỏi trong vòng vài ngày đến một tuần.
  • Vắc xin COVID-19 (Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson): Cứng cơ tại vị trí tiêm là phản ứng có thể xảy ra, đặc biệt sau liều thứ hai hoặc liều nhắc lại, và thường kéo dài từ vài ngày đến một tuần.
  • Vắc xin BCG (phòng bệnh lao): Gây ra phản ứng cục bộ kéo dài hơn, chẳng hạn như chai cứng có thể tồn tại vài tuần hoặc vài tháng và có thể để lại sẹo. Tuy nhiên, đây thường là phản ứng lành tính và bố mẹ không cần quá lo lắng.

Triệu chứng sưng cứng sau tiêm thường xuất hiện tại vị trí tiêm và các vùng lân cận, biểu hiện qua tình trạng dày lên và cứng lại của các mô mềm. Kích thước của vùng sưng có thể dao động từ nhỏ chỉ vài milimet cho đến lớn hơn vài centimet, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ phản ứng của hệ miễn dịch, loại vắc xin được sử dụng và các yếu tố khác.

Vị trí sưng thường có màu sắc thay đổi từ đỏ hồng đến đỏ thẫm, tùy thuộc vào mức độ viêm và tình trạng lưu thông máu tại chỗ tiêm. Khi chạm vào, người bệnh có thể cảm thấy vùng sưng ấm hoặc nóng hơn so với các khu vực xung quanh, đồng thời xuất hiện cảm giác đau, căng tức hoặc nhức nhối.

Chỗ tiêm ngừa bị sưng đỏ có sao không?

KHÔNG! Hiện tượng chỗ tiêm ngừa bị sưng đỏ sau khi tiêm là một phản ứng khá phổ biến và thường lành tính, có thể tự khỏi sau vài ngày mà không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người tiêm. Tuy nhiên, người tiêm cần lưu ý theo dõi vì trong một số trường hợp, tình trạng sưng cứng tại chỗ tiêm có thể là dấu hiệu cảnh báo của các phản ứng nghiêm trọng, đặc biệt khi triệu chứng tiến triển nặng hơn, diễn biến bất thường hoặc xuất hiện kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng khác.

Trường hợp là biểu hiện thông thường

Các trường hợp nổi cục cứng ở vị trí tiêm sau đây thường là phản ứng bình thường và không ảnh hưởng đến sức khỏe của người được tiêm, cụ thể: 

  • Hiện tượng sưng cứng tại chỗ tiêm do phản ứng viêm cục bộ là phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với vắc xin và sẽ tự thuyên giảm sau khoảng thời gian từ vài ngày đến một tuần.
  • Khi kim tiêm gây tổn thương các mạch máu nhỏ dưới da, máu có thể tụ lại tạo thành cục cứng tại chỗ tiêm, tình trạng này sẽ dần dần phục hồi trong vòng vài ngày đến vài tuần.
  • Sự phản ứng giữa mô và vắc xin cũng có thể gây ra hiện tượng sưng cứng tại chỗ tiêm, tuy nhiên đây thường là phản ứng không nguy hiểm và sẽ tự giảm theo thời gian.
  • Đã có nhiều trường hợp được ghi nhận về tình trạng sưng cứng tại chỗ tiêm kéo dài trên 6 tháng, vì vậy việc triệu chứng này không thuyên giảm không phải là dấu hiệu nguy hiểm. Nếu bạn cảm thấy lo lắng, người tiêm có thể đến các cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ tư vấn và thăm khám.

Trường hợp nghiêm trọng cần đến bác sĩ ngay

Các trường hợp nổi cục cứng sau tiêm cần được thăm khám y tế ngay lập tức, cụ thể như sau:

  • Vùng tiêm phòng bị sưng cứng và tiếp tục to ra, không có dấu hiệu thuyên giảm.
  • Chỗ tiêm xuất hiện màu sắc bất thường như đỏ thẫm, tím, xanh dương hoặc có vết bầm tím lớn, nghi ngờ phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
  • Vùng tiêm có dấu hiệu nhiễm trùng: nóng, đỏ rực, đau nhức nhiều hơn và tiết dịch hoặc mủ.
  • Xuất hiện các triệu chứng nguy hiểm như khó thở, phát ban toàn thân, sưng mặt-miệng-lưỡi, sốt cao, ớn lạnh – cần cấp cứu ngay.
  • Có thể hình thành áp xe tại chỗ tiêm – đây là biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, cần được chăm sóc y tế kịp thời.

Tiêm vắc xin là quá trình đưa kháng nguyên (thường là dạng yếu hoặc bất hoạt của mầm bệnh) vào cơ thể để kích thích hệ miễn dịch sản sinh ra kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh trong tương lai. Đây là cách “bắt chước” quá trình nhiễm trùng tự nhiên, và phản ứng của cơ thể có thể gây ra một số phản ứng phụ cục bộ để bảo vệ vùng bị tổn thương.

  • Phản ứng viêm cục bộ tại vị trí tiêm là phản ứng tự nhiên của cơ thể để chống lại tác nhân lạ. Các tế bào miễn dịch tập trung đến vùng tiêm để tiêu diệt hoặc vô hiệu hóa tác nhân lạ, gây ra sưng, cứng và nổi cục tại chỗ tiêm.
  • Ngoài ra, vắc xin còn chứa nhiều thành phần khác như tá dược để tăng cường mức độ hoặc thời gian đáp ứng miễn dịch (muối nhôm), chất bảo quản để làm bất hoạt virus, kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm khuẩn trong quá trình sản xuất (neomycin), giải độc các độc tố vi khuẩn và để ngăn ngừa nhiễm trùng thứ cấp (thiomersal, formaldehyde), chất ổn định (sorbitol, gelatin) kiểm soát nồng độ axit, ổn định kháng nguyên,… Tất cả các thành phần trong vắc xin, không chỉ kháng nguyên, đều có khả năng gây ra phản ứng phụ, bao gồm cả tình trạng nổi cục cứng ở vị trí tiêm.
  • Trong quá trình tiêm vắc xin, kim tiêm đôi khi có thể vô tình làm tổn thương mạch máu nhỏ dưới da, dẫn đến tụ máu (hematoma). Tụ máu này tạo ra một cục cứng tại vị trí tiêm, nhưng thường không nguy hiểm và sẽ tự tiêu biến sau một thời gian.
  • Phản ứng dị ứng với vắc xin hoặc các thành phần của nó có thể xảy ra, gây ra phản ứng viêm mạnh hơn, biểu hiện bằng sưng, đỏ, phù nề và cứng tại chỗ tiêm. Phản ứng này có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc sau vài giờ, tùy thuộc vào mức độ nhạy cảm của từng người.
  • Trong một số trường hợp, việc tiêm vắc xin có thể gây ra cục cứng do áp lực của lượng thuốc lên mô mềm hoặc do phản ứng tạo mô sẹo tại vị trí tiêm. Một số loại vắc xin có thể làm thay đổi mô liên kết dưới da, góp phần hình thành cục cứng.

Cách phòng ngừa nổi cục cứng sau tiêm phòng

Nổi cục cứng sau tiêm phòng là một phản ứng khá phổ biến và thường tự khỏi. Tuy nhiên, có một số cách để giảm thiểu nguy cơ này:

  • Thực hiện đúng kỹ thuật tiêm: Khi tiêm vắc xin, việc lựa chọn một cơ sở tiêm chủng uy tín với đội ngũ chuyên môn giỏi là vô cùng quan trọng. Cơ sở cần đảm bảo có vắc xin chất lượng cao, được bảo quản đúng tiêu chuẩn GSP và thực hiện quy trình tiêm chủng an toàn, đúng kỹ thuật nhằm giảm thiểu các phản ứng phụ có thể xảy ra sau tiêm.
  • Thả lỏng tay thư giãn: Trong quá trình tiêm, người tiêm cần duy trì tư thế thoải mái và để tay ở trạng thái thư giãn hoàn toàn. Việc tránh gồng cứng cơ sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng chèn ép mạch máu, từ đó hạn chế nguy cơ tụ máu và sưng cứng tại vị trí tiêm. Sau khi tiêm xong, cần tiếp tục giữ tay thả lỏng và tránh các hoạt động nặng nhọc hay vận động quá mức.
  • Không gãi hoặc xoa mạnh: Những hành động nặn, bóp, gãi hoặc xoa mạnh vào vùng tiêm có thể gây tổn thương thêm cho mô da vốn đã bị ảnh hưởng bởi mũi tiêm, làm chậm quá trình hồi phục và có thể dẫn đến các biến chứng không mong muốn.
  • Theo dõi tình trạng sức khỏe: Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như cục cứng kéo dài, sốt cao, sưng đau dữ dội hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng như chảy mủ, người tiêm cần liên hệ ngay với bác sĩ để được thăm khám và có phương án xử trí kịp thời, tránh để tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.

Hướng dẫn giảm sưng cứng tại chỗ tiêm

Để giảm khó chịu và thúc đẩy quá trình hồi phục nhanh chóng hơn đối với tình trạng sưng cứng ở vị trí tiêm, người bệnh hoặc người chăm sóc có thể áp dụng một số biện pháp sau.

Chườm lạnh là một trong những biện pháp đầu tiên và hiệu quả nhất để giảm sưng, đau tại vị trí tiêm.
Chườm lạnh là một trong những biện pháp đầu tiên và hiệu quả nhất để giảm sưng, đau tại vị trí tiêm.

  • Chườm lạnh: Nhiều bác sĩ khuyến nghị chườm lạnh như một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả cao trong việc xử lý tình trạng nổi cục cứng tại vị trí tiêm. Bạn có thể dùng túi đá sạch hoặc khăn mềm, sạch đã được làm lạnh để áp lên vùng tiêm và khu vực xung quanh. Việc này giúp giảm sưng và đau nhanh chóng. Cơ chế hoạt động là chườm lạnh làm co mạch máu, hạn chế sự tích tụ máu và dịch gây nên hiện tượng sưng cứng. Tuy nhiên, cần hết sức lưu ý không nên chườm lạnh quá lâu hoặc liên tục tại một điểm để tránh gây bỏng lạnh.
  • Vệ sinh chỗ tiêm sạch sẽ, cẩn thận: Để tránh nhiễm trùng, hãy hạn chế tối đa việc chạm vào vùng tiêm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc, hãy nhớ rửa tay thật sạch bằng xà phòng trước khi chạm vào. Quan trọng là không được bóp, cọ xát mạnh vùng tiêm. Hành động này có thể làm tổn thương da và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, gây viêm nhiễm. Tuyệt đối tránh chườm đắp bất cứ vật gì lên vị trí tiêm tránh ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng.
  • Sử dụng thuốc giảm đau, giảm sưng viêm: Nếu vị trí tiêm gây đau nhức khó chịu, bạn có thể dùng thuốc giảm đau, nhưng phải tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ. Paracetamol, ví dụ, có thể giúp giảm đau, hạ sốt, và giảm viêm sau khi tiêm. Tuy nhiên, không nên tự ý dùng thuốc quá liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng. Trước khi dùng bất kỳ loại thuốc giảm đau nào, hãy đảm bảo rằng bạn không bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
  • Vận động cơ học nhẹ nhàng tại vị trí tiêm: Bên cạnh các phương pháp khác, vận động nhẹ nhàng vùng tiêm cũng giúp giảm sưng hiệu quả. Ví dụ, xoay nhẹ tay hoặc chân để tăng cường lưu thông máu, giảm tình trạng tắc nghẽn và tụ máu gây sưng. Massage nhẹ nhàng quanh vùng tiêm cũng có thể hỗ trợ, nhưng phải thực hiện rất cẩn thận và nhẹ nhàng để tránh gây tổn thương.

Đánh giá bài viết
Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ