Phẫu thuật bong võng mạc có nguy hiểm không? Quy trình và lưu ý

Phẫu thuật bong võng mạc là thủ thuật y tế nhằm phục hồi lại thị lực khi võng mạc đã bị tổn thương. Võng mạc là lớp màng trong cùng nằm ở phía sau mắt, có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi ánh sáng thành hình ảnh và truyền tín hiệu đến não bộ.

Khi võng mạc bị bong ra, nó sẽ gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến thị lực của con người. Cụ thể, người bệnh có thể gặp phải tình trạng mờ mắt hoặc xuất hiện những vùng bóng đen trong phạm vi nhìn của mình.

Để khắc phục tình trạng võng mạc bị bong ra, các bác sĩ chuyên khoa nhãn khoa có thể thực hiện ba phương pháp phẫu thuật chính:

Bong rách võng mạc có thể xảy ra do một số nguyên nhân như sau: chấn thương vùng mắt, dịch kính co lại, yếu tố tuổi già, lão hóa tự nhiên hoặc do phẫu thuật đã thực hiện trước đó,… Việc lựa chọn loại phẫu thuật cụ thể sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là mức độ nghiêm trọng của việc bong võng mạc và vị trí chính xác nơi bong ra trong cấu trúc mắt.

Chẩn đoán bong võng mạc

Chẩn đoán bong võng mạc là một quá trình quan trọng để xác định tình trạng và mức độ nghiêm trọng của bệnh, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Phẫu thuật điều trị bong võng mạc

Võng mạc bị bong ra sẽ không thể hoạt động bình thường, dẫn đến suy giảm thị lực và có nguy cơ mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

• Cắt dịch kính (Vitrectomy): Bác sĩ sẽ tiêm một bong bóng khí nhỏ vào khoang dịch kính. Bong bóng khí nổi lên trên và đẩy phần võng mạc bong ra áp sát vào thành mắt. Sau khi võng mạc được ổn định, bác sĩ sẽ dùng laser hoặc liệu pháp áp lạnh để cố định vết rách một cách lâu dài. Việc giữ đúng tư thế đầu sau phẫu thuật rất quan trọng nhằm đảm bảo bong bóng khí luôn tiếp xúc với vùng võng mạc trong quá trình phục hồi.
• Thắt đai củng mạc (Scleral Buckling): Một trong những phương pháp điều trị bong võng mạc là thắt đai củng mạc. Kỹ thuật này sử dụng một dải silicon hoặc miếng bọt biển được cố định quanh mắt, tạo áp lực từ bên trong. Mục tiêu của phương pháp này là giúp võng mạc bám lại vào lớp mô bên dưới bằng cách làm lõm nhẹ củng mạc, tạo điều kiện để võng mạc được định vị đúng vị trí.
• Retinopexy khí nén: Một kỹ thuật khác trong điều trị bong võng mạc là sử dụng bong bóng khí. Bác sĩ tiêm một bong bóng khí nhỏ vào khoang dịch kính, bong bóng nổi lên trên và đẩy phần võng mạc bong ra áp sát vào thành mắt. Sau khi võng mạc được ổn định, các kỹ thuật như laser hoặc liệu pháp áp lạnh sẽ được sử dụng để cố định vết rách một cách lâu dài. Việc giữ đúng tư thế đầu sau phẫu thuật là vô cùng quan trọng để đảm bảo bong bóng khí luôn tiếp xúc với vùng võng mạc trong quá trình phục hồi.
• Kết hợp các phương pháp: Đối với những trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể phối hợp nhiều kỹ thuật khác nhau. Ví dụ, phẫu thuật cắt dịch kính có thể được kết hợp với thắt đai củng mạc (để hỗ trợ ép võng mạc vào thành mắt) hoặc retinopexy khí nén (sử dụng bọt khí để đẩy võng mạc trở lại vị trí).

Quy trình phẫu thuật bong võng mạc

• Gây mê: Trong quá trình phẫu thuật bong võng mạc, bác sĩ có thể lựa chọn các phương pháp gây mê khác nhau, bao gồm gây tê tại chỗ kết hợp với thuốc an thần tiêm tĩnh mạch, hoặc gây mê toàn thân để đảm bảo bệnh nhân thoải mái. Thông thường, ca phẫu thuật này kéo dài từ 90 phút đến 2 giờ.
• Tạo các vết rạch nhỏ: Để tiếp cận võng mạc và thực hiện các thao tác điều trị cần thiết, bác sĩ sẽ tạo một vài vết rạch nhỏ trên bề mặt nhãn cầu, qua đó đưa các dụng cụ phẫu thuật chuyên dụng vào bên trong mắt.
• Cắt dịch kính (nếu cần): Một số trường hợp, việc cắt bỏ phần dịch kính là bước quan trọng của phẫu thuật. Mục đích của thao tác này là loại bỏ những chướng ngại vật cản trở quá trình điều trị, đồng thời tạo điều kiện để bác sĩ có thể tiếp cận võng mạc một cách dễ dàng và hiệu quả hơn.
• Xử lý vết rách võng mạc: Sử dụng các thiết bị vi phẫu tiên tiến như kính hiển vi phẫu thuật, bác sĩ sẽ tiến hành xử lý các vết rách võng mạc. Hai phương pháp chính được sử dụng là laser và liệu pháp áp lạnh, giúp cố định lại võng mạc vào đúng vị trí ban đầu.
• Đặt khóa củng mạc (nếu cần): Trong một số trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể dùng một dải silicon hoặc miếng bọt biển được đặt bên ngoài nhãn cầu (trên phần củng mạc) nhằm tạo áp lực nhẹ hỗ trợ cố định võng mạc vào đúng vị trí.
• Retinopexy khí nén (nếu cần): Để hỗ trợ điều trị, bác sĩ có thể tiêm một bong bóng khí nhỏ vào mắt. Bong bóng này sẽ tạo áp lực nhẹ, giúp ép võng mạc trở lại đúng vị trí áp sát thành mắt. Sau khi võng mạc đã ổn định, laser hoặc liệu pháp áp lạnh sẽ được sử dụng để hàn gắn và củng cố vị trí vết rách.
• Tiêm khí hoặc dầu silicon (nếu cần): Để hỗ trợ quá trình phục hồi của võng mạc, bác sĩ có thể cần tiêm khí hoặc dầu silicon vào bên trong mắt. Việc lựa chọn sử dụng khí hay dầu silicon sẽ phụ thuộc vào tình trạng bệnh lý cụ thể của từng bệnh nhân, cũng như đánh giá và chỉ định của bác sĩ điều trị.
• Đóng vết rạch: Cuối cùng, bác sĩ sẽ đóng kín các vết rạch nhỏ đã tạo trên mắt. Việc này có thể được thực hiện bằng cách khâu lại bằng chỉ (thường là chỉ tự tiêu) hoặc để vết rạch tự lành, tùy thuộc vào phương pháp phẫu thuật đã sử dụng.

Chăm sóc sau phẫu thuật bong võng mạc

Chăm sóc sau phẫu thuật bong võng mạc rất quan trọng để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra suôn sẻ và đạt kết quả tốt nhất.

• Theo dõi hồi phục: Sau phẫu thuật, bệnh nhân được chăm sóc tại khu vực hồi phục để đảm bảo tình trạng ổn định trước khi xuất viện.
• Bảo vệ mắt: Mắt có thể được băng trong thời gian ngắn để bảo vệ trong giai đoạn hồi phục ban đầu.
• Điều trị sau mổ: Bác sĩ kê thuốc nhỏ mắt và/hoặc thuốc uống để ngăn ngừa nhiễm trùng, giảm viêm và kiểm soát cơn đau.
• Hạn chế vận động: Bệnh nhân nên tránh các hoạt động nặng như nâng vật nặng và vận động mạnh trong vài tuần để hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Theo dõi y tế: Các buổi thăm khám định kỳ với bác sĩ nhãn khoa rất quan trọng để đánh giá quá trình phục hồi, thị lực và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
• Tư thế đặc biệt: Khi sử dụng bong bóng khí, bệnh nhân cần duy trì tư thế đầu nhất định để giữ bong bóng tiếp xúc với võng mạc bị bong, hỗ trợ quá trình chữa lành.
• Tiên lượng: Tùy vào mức độ bong võng mạc, việc phục hồi có thể giúp cải thiện và hỗ trợ thị lực, tối đa hóa khả năng nhìn của bệnh nhân.

Biến chứng tiềm ẩn khi phẫu thuật bong võng mạc

Tương tự như các phẫu thuật khác, phẫu thuật điều trị bong rách võng mạc cũng tiềm ẩn một số rủi ro nhất định. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm phản ứng dị ứng với thuốc gây mê, chảy máu quá nhiều trong quá trình phẫu thuật và hình thành các huyết khối.

Một số biến chứng đặc biệt có thể xảy ra trong phẫu thuật bong rách võng mạc bao gồm:

• Chảy máu liên tục bên trong mắt.
• Tăng nhãn áp (áp lực bên trong mắt tăng cao).
• Bong rách võng mạc tái phát.
• Giảm thị lực hoặc mất thị lực.
• Song thị (nhìn đôi).
• Viêm nhiễm mắt, có khả năng lan sang mắt còn lại.

Phẫu thuật bong võng mạc là một quy trình phức tạp đòi hỏi bác sĩ phẫu thuật có tay nghề cao. Mặc dù tỷ lệ thành công khá cao (80-90%) nếu được thực hiện kịp thời, đôi khi cần phải phẫu thuật lại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đặc biệt khi có sự phát triển của mô sẹo, việc điều trị bong võng mạc có thể không thành công. Nếu không thể gắn lại võng mạc, thị lực sẽ tiếp tục suy giảm, có thể dẫn đến mù lòa.

Phẫu thuật bong võng mạc là một thủ thuật phức tạp đòi hỏi sự tỉ mỉ và tay nghề cao của bác sĩ chuyên khoa. Điều quan trọng là người bệnh cần phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của mắt và đến khám tại các cơ sở chuyên khoa uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.