Hiểu Hơn Về Tâm Lý Phụ Nữ Tiền Mãn Kinh

Tâm lý phụ nữ tiền mãn kinh thay đổi thế nào?

Theo Hội Tâm thần Mỹ, rối loạn tâm lý trong giai đoạn tiền mãn kinh được xem như một dạng đặc biệt của trầm cảm. Tiền mãn kinh là một quá trình lão hóa tự nhiên không thể tránh khỏi ở cơ thể phụ nữ. Thường xảy ra trong độ tuổi từ 42 đến 50, giai đoạn này mang đến nhiều thay đổi rõ rệt về cả thể chất và ngoại hình.

Trong giai đoạn này, phụ nữ cảm nhận sự già đi của cơ thể thông qua những biểu hiện về ngoại hình bao gồm sự mất đàn hồi và thon gọn. Không chỉ thay đổi bên ngoài mà sức khỏe bên trong cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực như đau nhức, mệt mỏi đi kèm với đó là các triệu chứng khác nhau như rối loạn kinh nguyệt, xuất hiện cảm giác nóng bừng, khô âm đạo, khó ngủ, giảm ham muốn tình dục, thay đổi tâm trạng.

Thêm vào đó, phụ nữ trung niên thường phải đối mặt với áp lực gia đình và đấu tranh với trách nhiệm công việc trong xã hội. Những yếu tố này cộng hưởng sẽ gây áp lực lên tâm lý của phụ nữ. Trong giai đoạn này, phụ nữ dễ bị mất cân bằng tâm lý, cáu gắt một cách không lý do, lo lắng quá mức trong một số trường hợp, thường chìm sâu vào trạng thái trầm cảm, mất hứng thú với giao tiếp, suy nghĩ tiêu cực thậm chí có suy nghĩ tự tử.

Rối loạn tâm lý phụ nữ tiền mãn kinh bắt nguồn từ những thay đổi bên trong cơ thể và nếu không được giải quyết kịp thời có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của phụ nữ, gây ra các tình trạng như chán ăn, rối loạn tiêu hóa, tăng huyết áp, tâm lý chán chường. 

Biểu hiện trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh

Các biến đổi hành vi và cảm xúc thường gặp ở tâm lý phụ nữ tiền mãn kinh bao gồm: 

• Rối loạn giấc ngủ, khó ngủ, giấc ngủ không sâu, thức giấc nhiều lần trong đêm.
• Mất khẩu vị, không có hứng thú ăn, đôi khi ăn quá nhiều.
• Giảm cân nhanh chóng, giảm ham muốn tình dục, có các suy nghĩ hoang tưởng và ảo giác.
• Phụ nữ ở tuổi mãn kinh thường gặp rối loạn thần kinh thực vật, bao gồm các dấu hiệu như: Đổ mồ hôi, xuất hiện cảm giác lo lắng, tim đập nhanh, đau ngực, khó chịu vùng bụng, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, khó tiêu, có các triệu chứng về thần kinh và cơ,…
• Thường cảm thấy mất hứng thú và có suy nghĩ về việc từ bỏ, ít quan tâm đến bản thân hoặc gia đình.

Nguyên nhân làm thay đổi tâm lý ở phụ nữ tiền mãn kinh

Theo các chuyên gia có nhiều lý do ảnh hưởng đến tâm lý phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh. Tuy nhiên, nguyên nhân chính là do sự suy giảm hoạt động của hệ trục vàng não bộ – tuyến yên – buồng trứng dẫn đến sự biến động và không ổn định của bộ ba hormone Estrogen, Progesterone, Testosterone. Tình trạng cảm xúc vui vẻ hoặc buồn chán ở phụ nữ phụ thuộc vào mức độ hormone Cortisol có trong cơ thể.

Thông thường khi cân bằng hormone, Estrogen sẽ giúp ức chế Cortisol và kích thích sự truyền tải thần kinh Serotonin, tạo ra sự thoải mái cho cơ thể. Đồng thời, Estrogen cũng tăng mức Dopamine trong não – một chất điều chỉnh tinh thần, niềm vui.

Trái lại, Progesterone được coi là chất làm dịu và ngăn chặn hoạt động của chất truyền thần kinh Glutamate. Glutamate là chất kích thích thần kinh giúp hoạt động ở não, nhưng nếu mức độ Glutamate cao sẽ gây lo lắng, hoảng loạn cho phụ nữ.

Ngoài ra, Testosterone là hormone mang lại tự tin và khả năng chịu đựng căng thẳng. Khi mức hormone này suy giảm, phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh thường trở nên thiếu tự tin, năng lượng và dễ mệt mỏi.

Tâm lý phụ nữ tiền mãn kinh thay đổi thất thường là do sự suy giảm nội tiết tố nữ, gây ra nhiều biến đổi bên trong cơ thể, ảnh hưởng đến tâm lý và cảm xúc của phụ nữ đặc biệt là những chị em đã từng trải qua các rối loạn tâm lý trước đó.

Ngoài ra, những yếu tố bên ngoài và lối sống cũng có ảnh hưởng đến tâm lý của phụ nữ bao gồm áp lực công việc, gánh nặng gia đình, thiếu ngủ, ít vận động, chế độ ăn uống không cân đối, sử dụng thức ăn nhanh, lạm dụng rượu và thuốc lá,…

Những thay đổi tâm lý mà phụ nữ tiền mãn kinh thường gặp

Trong giai đoạn tiền mãn kinh, phụ nữ thường trải qua cảm xúc tiêu cực, gây ảnh hưởng đến các mối quan hệ gia đình, bạn bè và công việc. Thông thường, nữ giới trong giai đoạn này thường có những tâm lý sau đây:

• Rối loạn lo âu: Đây là tình trạng tâm lý phổ biến ở phụ nữ tiền mãn kinh. Họ thường trở nên lo lắng, căng thẳng và lo sợ quá mức đôi khi cảm thấy mất phương hướng khi phải đối mặt với bất kỳ thay đổi nào trong cuộc sống.
• Dễ xúc động: Phụ nữ tiền mãn kinh thường nhạy cảm hơn, dễ rơi vào trạng thái “nước mắt” và xúc động khi đối mặt với một vấn đề nào đó.
• Cảm giác chán nản: Lúc này, phụ nữ thường mất hứng thú với công việc, việc làm đẹp và buông xuôi tất cả. Đặc biệt, những chị em có vấn đề gia đình không được như ý dễ rơi vào tư duy tiêu cực, cảm thấy thiếu hấp dẫn với chồng và vô dụng.
• Thay đổi tính tình thất thường: Phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh thường trải qua sự biến đổi tính tình không đều, với những cảm xúc cực đoan, cáu gắt, tức giận vô lý, tâm trạng thất thường và sự lẫn lộn giữa buồn vui. Điều này có ảnh hưởng lớn đến mối quan hệ xã hội, công việc của họ.
• Trầm cảm: Đây là trạng thái tâm lý cực kỳ mạnh mẽ mà phụ nữ tiền mãn kinh – mãn kinh có thể trải qua. Trầm cảm kéo dài thường gây tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Những người bị trầm cảm thường trải qua tình trạng buồn rầu, lo lắng và cảm thấy trống rỗng, mất hứng thú trong mọi hoạt động, xuất hiện cảm giác vô dụng, bất lực, tội lỗi thậm chí nghĩ đến tự tử để kết thúc cuộc sống.
• Khó tập trung: Ngoài ra, dấu hiệu của những người trầm cảm là đầu óc không thể tập trung và ghi nhớ khó khăn, khi nào cũng cảm thấy mệt mỏi, hay bồn chồn, cáu gắt.

Cách điều trị tâm lý ở phụ nữ tiền mãn kinh

Trước khi xem xét phương pháp điều trị tâm lý phụ nữ tiền mãn kinh phù hợp dưới đây, chị em cần chăm sóc sức khỏe của mình một cách cẩn thận khi bước vào giai đoạn “xế chiều”, cụ thể:

Liệu pháp tâm lý

Trong trường hợp gặp phải những vấn đề tâm lý không thể tự điều chỉnh và giải quyết, chị em cần tìm đến tư vấn tâm lý để giúp giải tỏa căng thẳng, áp lực tâm trạng. Chuyên gia tâm lý sẽ sử dụng các phương pháp, liệu pháp tâm lý nhằm giúp chị em thể hiện, chia sẻ tâm sự, giảm bớt cũng như xả stress, ổn định tâm lý, tinh thần.

Liệu pháp hormone thay thế

Trong những trường hợp triệu chứng của tiền mãn kinh gây ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống, bác sĩ có thể xem xét sử dụng liệu pháp hormone thay thế. Theo phương pháp này, hormone được bổ sung để giảm các triệu chứng khó chịu trong cơ thể và cung cấp sự bổ sung nội tiết tố cho phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Đồng thời, liệu pháp này cũng có thể tăng cường sức khỏe xương khớp, ngăn ngừa những bệnh lý nguy hiểm như loãng xương, xơ vữa mạch máu, Alzheimer,… Đây là một phương pháp hiệu quả cho phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh.

Tuy nhiên, liệu pháp này mang theo một số rủi ro tiềm ẩn bao gồm nguy cơ phát triển ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung, tăng huyết áp, các bệnh liên quan đến huyết khối. Vì vậy, việc sử dụng hormone thay thế phải tuân thủ chặt chẽ chỉ định và được kiểm soát nghiêm ngặt bởi bác sĩ.

Sử dụng thuốc trầm cảm

Đối với chị em gặp vấn đề tâm lý phụ nữ tiền mãn kinh, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng thuốc chống trầm cảm. Trong số các loại thuốc chống trầm cảm, nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất là SSRI (chất ức chế tái hấp thụ Serotonin chọn lọc) giúp cải thiện triệu chứng lo âu và trầm cảm. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những loại thuốc này dễ gây ra một số tác dụng phụ như giảm ham muốn tình dục, tăng cân, mất ngủ,… 

Khi gặp phải các tác dụng phụ này, cần thông báo cho bác sĩ để điều chỉnh liều lượng thuốc hoặc thay đổi sang loại thuốc có tác động phụ ít hơn.

Biện pháp cải thiện tâm lý cho phụ nữ tiền mãn kinh tại nhà

Tâm lý của phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh là một quá trình phức tạp, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, công việc, mối quan hệ xã hội và cuộc sống gia đình. Vì vậy, việc duy trì tinh thần thoải mái, tiếp nhận giai đoạn tiền mãn kinh một cách nhẹ nhàng, vui vẻ là một điều đáng quan tâm đối với chị em đang hoặc sắp bước vào thời kỳ này.

Đầu tiên, chị em cần chuẩn bị tâm lý và tự trang bị kiến thức về các thay đổi trong cơ thể phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh. Đồng thời họ cũng nên tìm hiểu những giải pháp chăm sóc, phòng ngừa các triệu chứng khó chịu trong thời kỳ này.

Điều chỉnh lối sống lành mạnh

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng lối sống của chúng ta sẽ ảnh hưởng đến chức năng nhận thức trong giai đoạn tiền mãn kinh – mãn kinh. Việc xây dựng một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng bao gồm việc có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, kiểm soát stress, tập thể dục thường xuyên, duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng.

Đặc biệt, giữ tinh thần luôn thoải mái và tạo ra những điều tích cực có thể được đạt thông qua việc tham gia vào các nhóm hoạt động, tương tác nhiều hơn với người thân, bạn bè. Điều này sẽ giúp cân bằng tâm lý, cải thiện cảm giác khó chịu, bức bối trong giai đoạn xế chiều của cuộc đời.

Tăng cường vận động

Phụ nữ nên lựa chọn những môn thể thao mà họ yêu thích và luyện tập với mức độ phù hợp để có thể duy trì lâu dài như đi bộ, yoga, bơi lội, cầu lông cũng như nhiều hoạt động khác. Thời gian luyện tập 30 phút mỗi ngày không chỉ giúp duy trì vóc dáng mà còn mang lại nhiều lợi ích tốt cho tâm trạng.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng

Trong giai đoạn này, phụ nữ dễ tăng cân và có nguy cơ mắc các bệnh như loãng xương, cao huyết áp, bệnh tim mạch. Do đó, chế độ dinh dưỡng hàng ngày cần được cân đối, khoa học. 

Ngoài việc ăn đầy đủ và cân đối các nhóm chất dinh dưỡng như tinh bột, chất đạm, chất béo, Vitamin, khoáng chất, phụ nữ cần tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây tươi đồng thời hạn chế đường, muối, chất béo, rượu bia, chất kích thích.

Các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến khích việc sử dụng chất béo lành mạnh từ một số nguồn thực phẩm như cá béo vì chúng có tác động tích cực đến chức năng não và giúp kiểm soát tâm trạng trong giai đoạn tiền mãn kinh.