Những thời điểm tuyệt đối không tiêm vắc xin cho trẻ mẹ cần lưu ý

Theo quyết định số 1575/QĐ-BYT về hướng dẫn khám sàng lọc trước khi tiêm chủng đối với trẻ em, được ban hành ngày 27/3/2023 có quy định:

a) Có tiền sử phản ứng phản vệ độ II sau tiêm chủng vắc xin lần trước (có cùng thành phần): chuyển khám sàng lọc và tiêm chủng tại bệnh viện.

b) Có tình trạng suy chức năng các cơ quan (như suy hô hấp, suy tuần hoàn, suy tim, suy thận, suy gan, suy giảm ý thức…). Tiêm chủng khi sức khỏe của trẻ ổn định.

c) Mắc các bệnh cấp tính, các bệnh nhiễm trùng. Tiêm chủng khi sức khỏe của trẻ ổn định.

d) Sốt ≥ 38°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5°C (đo nhiệt độ tại nách). Tiêm chủng khi thân nhiệt của trẻ ổn định.

e) Suy giảm miễn dịch: Trẻ nghi ngờ mắc hoặc mắc suy giảm miễn dịch bẩm sinh chưa xác định được mức độ hoặc mắc suy giảm miễn dịch thể nặng: tạm hoãn tiêm chủng các vắc xin sống giảm độc lực và chuyển khám sàng lọc tại bệnh viện. Tiêm chủng khi trẻ được chẩn đoán suy giảm miễn dịch không thuộc thể nặng, ngoại trừ vắc xin bại liệt uống (OPV) (Phụ lục VII).

g) Trẻ mới dùng các sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng (trừ kháng huyết thanh viêm gan B): tạm hoãn tiêm chủng vắc xin sống giảm độc lực. Tiêm chủng cho trẻ khi đủ 3 tháng tính từ ngày cuối cùng sử dụng sản phẩm.

h) Trẻ đang điều trị hoặc mới kết thúc đợt điều trị corticoid toàn thân (uống/ tiêm) với liều cao (tương đương prednison ≥ 2 mg/kg/ngày), hóa trị (thuốc alkyl hóa, chất chống chuyển hóa, chất ức chế TNF-α, chất ức chế IL-1 hoặc các kháng thể đơn dòng khác nhằm vào tế bào miễn dịch…), xạ trị trong vòng 14 ngày: tạm hoãn tiêm chủng vắc xin sống giảm độc lực. Tiêm chủng cho trẻ sau khi kết thúc điều trị corticoid, hóa trị và xạ trị 14 ngày.

i) Trẻ có cân nặng dưới 2000g: chuyển khám sàng lọc và tiêm chủng tại bệnh viện. Khi cân nặng trẻ từ 2000g trở lên thực hiện khám sàng lọc và tiêm chủng tại các cơ sở tiêm chủng ngoài bệnh viện.

k) Có tiền sử phản ứng tăng dần sau các lần tiêm chủng trước của cùng loại vắc xin (ví dụ: lần đầu không sưng tấy, lần sau viêm sưng tấy lan tỏa tại vị trí tiêm…): chuyển khám sàng lọc và tiêm chủng tại bệnh viện.

l) Mắc các bệnh bẩm sinh hoặc bệnh mạn tính ở tim, phổi, hệ thống tiêu hóa, tiết niệu, máu, ung thư chưa ổn định: chuyển khám sàng lọc tại bệnh viện. Tiêm chủng khi tình trạng bệnh của trẻ ổn định.

m) Các trường hợp tạm hoãn tiêm chủng khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất đối với từng loại vắc xin.

Khám sàng lọc trước tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tháng tuổi

a) Có tình trạng suy chức năng các cơ quan (như suy hô hấp, suy tuần hoàn, suy tim, suy thận, suy gan, suy giảm ý thức…). Tiêm chủng khi sức khỏe của trẻ ổn định.

b) Mắc các bệnh cấp tính, các bệnh nhiễm trùng. Tiêm chủng khi sức khỏe của trẻ ổn định.

c) Sốt ≥ 38°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5°C (đo nhiệt độ tại nách). Tiêm chủng khi thân nhiệt của trẻ ổn định.

d) Trẻ có cân nặng < 2000g: Chuyển khám sàng lọc, tiêm chủng tại bệnh viện.

đ) Nghi ngờ mắc hoặc mắc suy giảm miễn dịch bẩm sinh chưa xác định được mức độ hoặc mắc suy giảm miễn dịch thể nặng: tạm hoãn tiêm chủng vắc xin phòng lao (BCG) và chuyển khám sàng lọc tại bệnh viện. Tiêm chủng khi trẻ suy giảm miễn dịch không thuộc thể nặng. Chỉ định vắc xin bại liệt bất hoạt dạng tiêm (IPV) thay thế vắc xin bại liệt sống giảm độc lực dạng uống (OPV). Xem thêm phụ lục VII về chỉ định, chống chỉ định, tạm hoãn tiêm chủng với trẻ suy giảm miễn dịch bẩm sinh.

e) Trẻ sinh non có tuổi thai < 34 tuần tạm hoãn tiêm vắc xin phòng lao (BCG). Tiêm chủng khi trẻ đủ 34 tuần tuổi (tuổi thai hiệu chỉnh).

g) Trẻ sinh non có tuổi thai < 34 tuần: Nếu mẹ có HBsAg (-) tạm hoãn tiêm vắc xin viêm gan B sơ sinh, tiêm chủng khi trẻ đủ 34 tuần tuổi (tuổi thai hiệu chỉnh). Nếu mẹ có HBsAg (+) hoặc mẹ không xét nghiệm chuyển khám sàng lọc và tiêm chủng tại bệnh viện.

h) Trẻ mới dùng các sản phẩm globulin miễn dịch trong tuổi sơ sinh (trừ kháng huyết thanh viêm gan B): tạm hoãn tiêm chủng vắc xin sống giảm độc lực. Tiêm chủng cho trẻ khi đủ 3 tháng tính từ ngày cuối cùng sử dụng sản phẩm.

i) Mắc các bệnh bẩm sinh hoặc bệnh mạn tính ở tim, phổi, hệ thống tiêu hóa, tiết niệu, máu, thần kinh, ung thư chưa ổn định: chuyển khám sàng lọc, tiêm chủng tại bệnh viện.

k) Các trường hợp tạm hoãn tiêm chủng khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất đối với từng loại vắc xin.

Hoãn tiêm đối với cơ sở tiêm chủng tại bệnh viện

Khám sàng lọc trước tiêm chủng cho trẻ em từ 1 tháng tuổi trở lên

a) Trẻ có tình trạng bệnh lý cấp cứu. Tiêm chủng khi sức khỏe của trẻ ổn định.

b) Mắc các bệnh cấp tính, các bệnh nhiễm trùng. Tiêm chủng khi sức khỏe của trẻ ổn định.

c) Sốt ≥ 38°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5°C (đo nhiệt độ tại nách). Tiêm chủng khi thân nhiệt của trẻ ổn định.

d) Suy giảm miễn dịch: Trẻ nghi ngờ mắc hoặc mắc suy giảm miễn dịch bẩm sinh chưa xác định được mức độ; mắc suy giảm miễn dịch thể nặng: tạm hoãn tiêm chủng các vắc xin sống giảm độc lực. Tiêm chủng khi trẻ được chẩn đoán suy giảm miễn dịch không thuộc thể nặng và trước khi ra viện. Trẻ mắc suy giảm miễn dịch bẩm sinh chỉ định vắc xin bại liệt bất hoạt dạng tiêm (IPV) thay thế vắc xin bại liệt dạng uống (OPV). Xem thêm phụ lục VII về chỉ định, chống chỉ định, tạm hoãn tiêm chủng với trẻ suy giảm miễn dịch bẩm sinh.

đ) Trẻ mới dùng các sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng (trừ kháng huyết thanh viêm gan B): Tạm hoãn tiêm chủng vắc xin sống giảm độc lực. Tiêm chủng cho trẻ khi đủ 3 tháng tính từ ngày cuối cùng sử dụng sản phẩm.

e) Trẻ đang điều trị hoặc mới kết thúc đợt điều trị corticoid (uống/tiêm) với liều cao (tương đương prednison ≥ 2 mg/kg/ngày), hóa trị (thuốc alkyl hóa, chất chống chuyển hóa, chất ức chế TNF-α, chất ức chế IL-1 hoặc các kháng thể đơn dòng khác nhằm vào tế bào miễn dịch), xạ trị trong vòng 14 ngày: tạm hoãn tiêm chủng vắc xin sống giảm độc lực. Tiêm chủng cho trẻ sau khi kết thúc điều trị corticoid, hóa trị và xạ trị 14 ngày.

g) Trẻ mắc các bệnh bẩm sinh hoặc bệnh mạn tính ở tim, phổi, hệ thống tiêu hóa, tiết niệu, thần kinh, máu, ung thư chưa ổn định. Tiêm chủng khi trẻ không ở trong tình trạng cấp tính, không có chỉ định can thiệp điều trị cấp cứu và trước khi ra viện.

h) Các trường hợp tạm hoãn tiêm chủng khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất đối với từng loại vắc xin.

Khám sàng lọc trước tiêm chủng cho trẻ dưới 1 tháng tuổi

a) Trẻ có chỉ định cấp cứu. Tiêm chủng khi sức khỏe của trẻ ổn định.

b) Trẻ sốt ≥ 38°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5°C (đo nhiệt độ tại nách). Tiêm chủng khi thân nhiệt của trẻ ổn định.

c) Trẻ có tuổi thai < 28 tuần. Tiêm chủng vắc xin viêm gan B khi trẻ đủ 28 tuần tuổi (tuổi thai hiệu chỉnh).

d) Trẻ có tuổi thai < 34 tuần tạm hoãn tiêm vắc xin phòng lao (BCG). Tiêm chủng khi trẻ đủ 34 tuần tuổi (tuổi thai hiệu chỉnh).

e) Suy giảm miễn dịch: Nghi ngờ mắc hoặc mắc suy giảm miễn dịch bẩm sinh chưa xác định được mức độ; mắc suy giảm miễn dịch thể nặng: Tạm hoãn tiêm chủng vắc xin phòng lao (BCG). Chuyển khám sàng lọc tại các cơ sở khám chữa bệnh có chuyên khoa miễn dịch để xác định mức độ bệnh suy giảm miễn dịch. Tiêm chủng khi trẻ suy giảm miễn dịch không thuộc thể nặng. Xem phụ lục VII về chống chỉ định, tạm hoãn tiêm chủng với trẻ suy giảm miễn dịch bẩm sinh.

g) Trẻ mắc các bệnh bẩm sinh hoặc bệnh mạn tính ở tim, phổi, hệ thống tiêu hóa, tiết niệu, thần kinh, máu, ung thư bẩm sinh chưa ổn định. Tiêm chủng khi trẻ không ở trong tình trạng cấp tính, không có chỉ định can thiệp điều trị cấp cứu và trước khi ra viện.

h) Các trường hợp tạm hoãn tiêm chủng khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất đối với từng loại vắc xin.

Trường hợp thường bị nhầm lẫn là chống chỉ định hoặc hoãn tiêm

Có những trường hợp mà việc tiêm chủng cần được trì hoãn hoặc tuyệt đối không nên thực hiện. Để tránh những hiểu lầm không đáng có, chúng ta cần phân biệt rõ các trường hợp này.

• Trẻ bị bệnh nhẹ, sốt nhẹ: Nhiều phụ huynh thường lo lắng và nghĩ rằng khi trẻ bị ốm, nhất là sốt nhẹ, thì không nên tiêm chủng. Tuy nhiên, trừ khi trẻ sốt cao trên 37,5°C hoặc có các biểu hiện bệnh nặng, việc tiêm chủng vẫn có thể được thực hiện.
• Trẻ bị dị ứng không phản vệ: Dị ứng không phản vệ thường gây ra các triệu chứng nhẹ như nổi mẩn, ngứa. Trường hợp này không phải là chống chỉ định tiêm chủng. Tuy nhiên, nếu trẻ có tiền sử dị ứng nặng với thành phần của vắc xin thì cần thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Trẻ bị dị ứng với các thành phần không có trong vắc xin: Nhiều phụ huynh lo lắng khi trẻ bị dị ứng với một số loại thực phẩm hay thuốc nào đó. Tuy nhiên, nếu chất gây dị ứng đó không có trong thành phần của vắc xin thì việc tiêm chủng vẫn có thể thực hiện.
• Trẻ đang dùng thuốc kháng sinh: Trẻ đang uống thuốc kháng sinh để kiểm soát các bệnh nhiễm trùng nhẹ vẫn có thể tiến hành tiêm vắc-xin. Tuy nhiên, nếu trẻ đang dùng kháng sinh để điều trị các bệnh nhiễm trùng nặng, thì cần trì hoãn việc tiêm chủng cho đến khi trẻ hồi phục sức khỏe hoàn toàn. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả bảo vệ tối đa của vắc-xin, trẻ cần được khám sàng lọc trước tiêm bởi bác sĩ để xác định xem việc sử dụng thuốc kháng sinh có ảnh hưởng đến việc tiêm phòng hay không.
• Trẻ sinh non: Các chuyên gia y tế cho biết, trẻ sinh non có thể phát triển chậm hơn so với trẻ sinh đủ tháng. Tuy nhiên, việc tiêm vắc-xin là vô cùng cần thiết để giúp trẻ có đủ kháng thể chống lại các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong những năm tháng đầu đời như ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, các bệnh viêm phổi, viêm màng não mủ do H.Influenzae týp B (Hib), cúm, viêm gan B, não mô cầu khuẩn nhóm B, não mô cầu khuẩn nhóm BC, não mô cầu khuẩn nhóm ACYW, viêm não Nhật Bản, sởi, quai bị, rubella và thủy đậu,…

Vì vậy, cha mẹ hoặc người giám hộ trẻ không nên tự ý trì hoãn việc tiêm chủng của con. Bởi vì, việc trẻ bị trễ dù chỉ một mũi tiêm cũng có thể kéo theo nguy cơ trễ hàng loạt các mũi tiêm tiếp theo rất cần thiết cho sự phát triển của trẻ ở từng giai đoạn.

Trên đây là toàn bộ thông tin giải đáp thắc mắc “Những thời điểm tuyệt đối không tiêm vắc xin cho trẻ”. Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mỗi gia đình cần có ý thức tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch cho trẻ. Lưu ý, cha mẹ cần tuân thủ nghiêm túc các khuyến cáo của bác sĩ để đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho con em mình. 

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.