Xét nghiệm máu tầm soát ung thư có chính xác không? Có thể phát hiện những loại ung thư nào?

Trang chủ > Chuyên khoa > Nội khoa > Huyết học > Xét nghiệm máu tầm soát ung thư có chính xác không? Có thể phát hiện những loại ung thư nào?

Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng mười 29, 2024

Theo thống kê, ung thư là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới. Biện pháp tối ưu để phát hiện bệnh sớm và tăng tỷ lệ điều trị thành công là tầm soát ung thư. Vậy, xét nghiệm máu tầm soát ung thư có chính xác không? Mời bạn đọc theo dõi nội dung chi tiết dưới đây!

Tìm hiểu về xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư

Dấu ấn ung thư, hay còn gọi chất chỉ điểm khối u, là chất được tìm thấy trong tế bào ung thư, mô và dịch cơ thể (máu, nước tiểu, dịch não tủy). Dấu ấn ung thư được sử dụng để đánh giá hiệu quả điều trị, tiên lượng bệnh, theo dõi tái phát và di căn ở những bệnh nhân đã được chẩn đoán ung thư trước đó.

Xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư là một trong những phương pháp được sử dụng để phát hiện sớm các loại ung thư.
Xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư là phương pháp được sử dụng để phát hiện sớm các loại ung thư.

Tuy nhiên, chất chỉ điểm cũng có thể tăng cao do viêm nhiễm hoặc các bệnh lý lành tính. Hơn nữa, ở một số trường hợp ung thư giai đoạn muộn, chất chỉ điểm lại không tăng. Do đó, xét nghiệm máu chỉ là một phần trong việc tầm soát ung thư. Vậy, xét nghiệm máu tầm soát ung thư có chính xác không? 

Lưu ý: Mỗi dấu ấn ung thư có thể liên quan đến nhiều loại ung thư khác nhau, và mức độ tăng của dấu ấn không nhất thiết đồng nghĩa với việc bạn đã mắc ung thư.

Xét nghiệm máu tầm soát ung thư có chính xác không?

Việc nhiều người tự ý thực hiện xét nghiệm máu để tầm soát ung thư thay vì tuân theo các khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là một vấn đề đáng quan tâm.

Xét nghiệm máu không thể tầm soát ung thư
Xét nghiệm máu không thể tầm soát ung thư, mà cung cấp căn cứ để chẩn đoán nguy cơ ung thư

Nhiều người lầm tưởng rằng xét nghiệm máu là phương pháp tầm soát ung thư hiệu quả và chính xác, có thể cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên, hiện có hàng trăm loại ung thư khác nhau, mỗi loại ung thư cần phương pháp tầm soát riêng biệt để đạt hiệu quả tối ưu. Vì vậy, chỉ dựa vào kết quả xét nghiệm máu đơn thuần không thể đưa ra kết luận chính xác, có thể dẫn đến chẩn đoán sai lệch.

Trên thực tế, tế bào ung thư phát triển sẽ giải phóng một số chất vào máu, nồng độ của những chất này tăng cao có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh nhân đã bị ung thư.

Chỉ số AFP tăng cao có thể bị ung thư gan

Ung thư gan là một căn bệnh nguy hiểm, thường diễn biến âm thầm ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh chủ quan. Khi phát hiện bệnh, thường là ở giai đoạn muộn, khi bệnh đã có nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Chỉ số AFP trên 20 ng/ml là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mắc ung thư gan, và là cơ sở để bác sĩ tiến hành các bước thăm khám tiếp theo. Ngoài ra, những bệnh nhân đang điều trị ung thư gan cũng cần thực hiện xét nghiệm này để theo dõi hiệu quả điều trị.

Chỉ số AFP tăng cao có thể xuất phát từ các nguyên nhân khác như viêm nhiễm, mang thai, hoặc một số bệnh lý về tinh hoàn ở nam giới. Do đó, chỉ dựa vào chỉ số AFP không đủ để khẳng định một người có mắc ung thư gan hay không. Ngay cả khi chỉ số AFP bình thường, người đó vẫn có thể mắc bệnh.

Xét nghiệm CEA tăng cao có thể bị ung thư đại tràng

Chỉ số CEA cao hơn 5ng/ml có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Tuy nhiên, CEA tăng cao cũng có thể do nhiều nguyên nhân như bệnh phổi, bệnh dạ dày, hoặc người thường xuyên hút thuốc lá. Do đó, để xác định chính xác bệnh ung thư đại tràng, bác sĩ cần thực hiện thêm các xét nghiệm khác, hoặc tiến hành nội soi, sinh thiết,…

Chỉ số CA125 tăng cao có thể bị ung thư buồng trứng

Chỉ số CA 125 tăng cao có thể là dấu hiệu của nhiều loại ung thư, không chỉ là ung thư buồng trứng, mà còn có thể là ung thư tử cung, vú, phổi, dạ dày, tuyến tụy, gan hoặc ung thư đại trực tràng. Do đó, chỉ số CA 125 tăng cao chỉ là một trong những yếu tố để bác sĩ đưa ra quyết định thực hiện các bước thăm khám tiếp theo như siêu âm, sinh thiết, chụp cộng hưởng từ,…

Giá trị chỉ số CA 125 trong sàng lọc ung thư buồng trứng
Giá trị chỉ số CA 125 trong sàng lọc ung thư buồng trứng

Chỉ số CA 19-9 tăng cao có thể bị ung thư dạ dày, tụy, ruột,….

Nồng độ CA 19-9 tăng cao trong hầu hết các trường hợp ung thư đường tiêu hóa, đặc biệt là ung thư tụy (80%), ung thư đường mật (70%), và ung thư dạ dày, đại tràng (30-40%).

Chỉ số PSA là dấu hiệu cảnh báo ung thư tiền liệt tuyến

Chỉ số PSA > 10 ng/ml cho thấy nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao, có thể lên tới 80%. Nguy cơ càng tăng khi chỉ số PSA càng cao. Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường sẽ chỉ định sinh thiết để có thêm thông tin.

Theo kết luận từ rất nhiều nghiên cứu về các dấu ấn ung thư đều cho thấy không có xét nghiệm máu nào có thể phát hiện sớm ung thư một cách đáng tin cậy. Nhiều dấu ấn ung thư, như CEA, AFP, CA 125 và PSA, cũng có thể tăng cao trong các trường hợp không phải ung thư, như viêm loét ruột, viêm gan, lạc nội mạc tử cung và viêm tuyến tiền liệt.

Do đó, việc kiểm tra dấu ấn ung thư thường được sử dụng để theo dõi điều trị ung thư hoặc bổ sung thông tin cho bệnh nhân có nguy cơ cao, chứ không phải để tầm soát ung thư cho người khỏe mạnh.

Hầu hết các xét nghiệm máu đơn lẻ không có giá trị trong việc tầm soát ung thư cho tất cả mọi người. Khi ung thư ở giai đoạn rất sớm, khối u còn nhỏ, thường không tạo ra đủ lượng dấu ấn sinh học trong máu để phát hiện bằng xét nghiệm. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều trường hợp ung thư nhỏ có thể bị bỏ sót, dẫn đến độ nhạy của xét nghiệm thấp và tỷ lệ âm tính giả cao.

Vai trò của các phương pháp tầm soát ung thư

Ở các nước tiên tiến, bác sĩ thường dành thời gian để trao đổi với bệnh nhân về tình trạng sức khỏe, bệnh sử bản thân và gia đình. Dựa vào những thông tin này và kết quả khám sức khỏe, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên về các xét nghiệm phù hợp với lứa tuổi, nguy cơ của bệnh nhân. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng tư vấn về các thói quen sinh hoạt (ăn uống, tập luyện, tiêm phòng) để nâng cao sức khỏe cho bệnh nhân.

Tầm soát ung thư phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh ung thư ở những người chưa có triệu chứng.
Tầm soát ung thư phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh ung thư ở những người chưa có triệu chứng.

Sau khi nhận được kết quả xét nghiệm, bệnh nhân sẽ được bác sĩ đa khoa tư vấn và hướng dẫn cách theo dõi, điều trị các vấn đề bất thường. Bệnh nhân chỉ được chuyển đến bác sĩ chuyên khoa khi có chỉ định giới thiệu từ bác sĩ đa khoa.

Trong khám sức khỏe tổng quát, không nên lạm dụng quá nhiều xét nghiệm máu. Bởi vì, các dấu ấn ung thư có thể tăng cao trong nhiều trường hợp lành tính, không phải ung thư. Điều này có nghĩa là kết quả xét nghiệm dương tính không nhất thiết là do ung thư, có thể là do các bệnh lành tính khác, dẫn đến độ đặc hiệu thấp và tỷ lệ dương tính giả cao.

Nhiều người cho rằng nếu xét nghiệm dấu ấn ung thư cho kết quả dương tính, họ sẽ tiến hành các xét nghiệm khác để xác định chính xác. Tuy nhiên, cách nghĩ này không hoàn toàn đúng, và có thể bỏ sót nhiều trường hợp ung thư. Bởi vì, khả năng dấu ấn sinh học tăng khi khối u còn nhỏ rất thấp.

Tầm soát ung thư có thể phát hiện nhiều loại tổn thương, từ không có bất thường nào đến tổn thương lành tính, tiền ung thư và nghi ngờ ung thư. Tổn thương tiền ung thư là những tổn thương có khả năng chuyển thành ung thư sau nhiều năm. Tổn thương nghi ngờ ung thư thấp thường được theo dõi và đánh giá lại trong thời gian ngắn, trong khi tổn thương nghi ngờ ung thư cao cần được lấy mẫu tế bào hoặc mô để xác định chính xác.

Tầm soát ung thư nên được thực hiện định kỳ 6 tháng, 1 năm, 2 năm,… tuỳ theo loại ung thư. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ ung thư nào, ngay cả khi chưa đến kỳ tầm soát, bạn cũng nên đi khám chuyên khoa ngay. Tầm soát ung thư định kỳ và đúng phương pháp giúp phát hiện tổn thương tiền ung thư và ung thư ở giai đoạn sớm, tăng cơ hội chữa khỏi bệnh và giảm chi phí điều trị.

Xét nghiệm máu trong tầm soát ung thư được chỉ định khi nào?

Một số loại ung thư có thể được tầm soát bằng cách xét nghiệm máu để tìm các chất chỉ điểm ung thư, đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao. Tuy nhiên, xét nghiệm máu cần được kết hợp với các phương pháp khác.

Xét nghiệm kháng nguyên PSA được sử dụng trong tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.
Xét nghiệm kháng nguyên PSA được sử dụng trong tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.
  • Chỉ số CEA trong máu có thể tăng cao ở bệnh nhân mắc các loại ung thư như đại trực tràng, thực quản, vú, vùng đầu cổ, phổi, dạ dày, gan, tụy và buồng trứng.
  • Chỉ số CA 12-5 có thể tăng cao ở những bệnh nhân mắc ung thư buồng trứng, phổi hoặc vú.
  • Chỉ số AFP có thể tăng cao ở những bệnh nhân mắc ung thư gan nguyên phát, ung thư buồng trứng hoặc ung thư tinh hoàn.
  • Chỉ số CA 19-9 có thể tăng cao ở những bệnh nhân mắc ung thư dạ dày hoặc ung thư tuyến tụy.
  • Xét nghiệm kháng nguyên PSA được sử dụng trong tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.

Để tầm soát ung thư hiệu quả, cần kết hợp các phương pháp khác như chụp CT scan, MRI, nội soi, siêu âm, sinh thiết,… bên cạnh việc xét nghiệm các chỉ số sinh học, dựa trên chỉ định của bác sĩ. Bởi vì, các chỉ số này có thể tăng cao trong nhiều trường hợp, không chỉ riêng ung thư.

Tại Đà Lạt, nên xét nghiệm máu tầm soát ung thư ở đâu?

Tầm soát ung thư có thể giúp phát hiện bệnh sớm, nâng cao hiệu quả điều trị, cải thiện chất lượng cuộc sống và giúp người bệnh tiết kiệm chi phí và thời gian điều trị. Tuy nhiên, thực hiện tầm soát đúng quy trình là điều rất quan trọng. Tầm soát sai cách có thể gây hại cho sức khỏe và lãng phí tiền bạc. Trong quá trình tầm soát, bác sĩ linh hoạt thay đổi các bước trong quy trình để phù hợp với tình trạng sức khỏe và độ tuổi của mỗi người.

Nếu bạn đang có nhu cầu thực hiện xét nghiệm máu tầm soát ung thư tại Đà Lạt, Phòng khám Đa khoa Phương Nam là một lựa chọn đáng tin cậy. Là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực xét nghiệm, Đa khoa Phương Nam sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, được nhập khẩu từ những hãng uy tín trên thế giới.

Hệ thống máy móc hiện đại tại Phòng khám Đa khoa Phương Nam được vận hành bởi đội ngũ bác sĩ chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm, đảm bảo tối ưu hóa hiệu quả của thiết bị. Các kết quả xét nghiệm chính xác là nền tảng để bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và lên phác đồ điều trị hiệu quả.

Xét nghiệm máu tầm soát ung thư là phương pháp phát hiện sớm bệnh, nhưng không thể thay thế các phương pháp chẩn đoán khác. Để có kết quả chính xác nhất, chúng ta cần kết hợp nhiều phương pháp và tham khảo ý kiến của bác sĩ. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe, duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các xét nghiệm tầm soát định kỳ để bảo vệ bản thân và gia đình bạn.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Đánh giá bài viết
Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Giờ làm việc

Thứ 2 - Chủ Nhật

Thời gian: 07h00p - 18h00p

Liên Hệ

  • 1/ Số 81 Phan Đình Phùng, Phường 1, Thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng
    2/ Số 412 Quốc lộ 20, Thị trấn Liên Nghĩa, Huyện Đức Trọng, Tỉnh Lâm Đồng

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ