Xét Nghiệm RF Là Gì? Khi Nào Nên Thực Hiện?

Xét nghiệm RF là gì?

Xét nghiệm RF là hình thức định lượng yếu tố dạng thấp tồn tại trong máu. Xét nghiệm này được dùng để hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán một số bệnh viêm khớp có yếu tố tự miễn, nhất là viêm khớp dạng thấp. Xét nghiệm có cơ sở chẩn đoán là sự gia tăng bất thường của hàm lượng kháng thể RF đang xuất hiện trong máu. 

RF (Rheumatoid Factor) là một nhóm Protein được tạo thành từ hệ thống miễn dịch. Những kháng thể này do cơ thể sinh ra và chúng tự tấn công vào các mô thay vì chống lại yếu tố gây hại từ môi trường bên ngoài. 

Hàm lượng RF trong máu thường ở một ngưỡng nhất định. Với người bình thường, chỉ số RF sẽ dưới 15 IU/ml. Nếu chỉ số này tăng nhẹ nó có thể không phải là dấu hiệu cảnh báo bệnh. Trường hợp RF tăng cao, ví dụ như 200 hay 300 IU/ml thì chứng tỏ hệ miễn dịch đang hoạt động mạnh. Và đây chính là điều kiện thuận lợi để các bệnh viêm khớp tự miễn hình thành và phát triển. Điển hình là bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc viêm khớp dạng thấp thể huyết thanh dương tính.

Ước tính khoảng 70% người bệnh viêm khớp dạng thấp có chỉ số RF cao. Yếu tố dạng thấp cũng gia tăng trong những trường hợp khác như suy thận, viêm gan, Lupus, hội chứng Sjogren,… RF giữ vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp. Thế nhưng khi chỉ số này gia tăng không có nghĩa là bạn đã chắc chắn mắc bệnh viêm khớp dạng thấp. Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ cần dựa vào nhiều yếu tố và diễn biến của bệnh. Vậy khi nào cần làm xét nghiệm RF trong máu?

Khi nào nên xét nghiệm máu RF?

Người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện xét nghiệm RF khi xuất hiện những dấu hiệu dưới đây:

• Cảm thấy sưng đau một cách bất thường, không rõ nguyên nhân ở một hay nhiều vùng khớp. Đặc biệt là những khớp nhỏ tại vùng bàn tay và đối xứng 2 bên cơ thể. 
• Khớp bị cứng kéo dài hơn 30 phút vào buổi sáng.
• Sụt cân, sốt nhẹ, cơ thể mệt mỏi.
• Khớp bị đau sưng, tái phát liên tục, đôi lúc tấy đỏ trong nhiều ngày hay nhiều tuần, nhất là khi thời tiết thay đổi thất thường.

Bác sĩ không thể chỉ dựa vào kết quả xét nghiệm RF để chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp. Do đó, khi có dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân thực hiện thêm một vài xét nghiệm như RF, tốc độ máu lắng, phản ứng viêm của cơ thể (CRP), Anti-CCP, chụp X-quang,…

Ưu nhược điểm của phương pháp xét nghiệm RF

Xét nghiệm RF là bước tiến quan trọng trong việc chẩn đoán và chữa trị bệnh viêm khớp dạng thấp với nhiều ưu điểm nổi bật. Tuy nhiên, hình thức xét nghiệm này cũng tồn tại những nhược điểm cần khắc phục có thể nhận thấy được thông qua các ca bệnh lâm sàng thực tế.

 Ưu điểm

• Quy trình thực hiện khá đơn giản, bạn chỉ cần thực hiện đúng theo hướng dẫn để được thiết lập trước đó. Điều này giúp hạn chế tình trạng bị sai số hệ thống cũng như mang đến kết quả chính xác hơn.
• Mang đến giá trị cao trong việc chẩn đoán và tiên lượng bệnh viêm khớp dạng thấp.
• Hỗ trợ bác sĩ đánh giá tình trạng bệnh theo đúng cơ sở khoa học.

 Nhược điểm

• Ước tính có khoảng 20 – 30% ca bệnh viêm khớp dạng thấp không được chẩn đoán trực tiếp từ chỉ số RF. 
• Có khả năng gây ra một vài nhầm lẫn với các bệnh lý khác như viêm gan mãn tính, viêm da cơ địa, nhiễm virus, xơ cứng bì, bạch cầu đơn nhân, Lupus ban đỏ, hội chứng Sjogren.
• Nhiều người nhận kết quả có RF trong máu dù đang hoàn toàn khỏe mạnh. Điều này sẽ tác động trực tiếp đến kết quả chẩn đoán. 

Quy trình thực hiện xét nghiệm yếu tố dạng thấp

Để mang đến kết quả chính xác, xét nghiệm RF cần được thực hiện đúng quy trình, cụ thể như sau:

 Chuẩn bị trước khi xét nghiệm

Bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm RF khi bệnh nhân có dấu hiệu viêm đa khớp dạng thấp. Người bệnh sẽ được giải thích về quy trình, chi phí và những lưu ý có liên quan một cách rõ ràng. Sau đó, để hoàn thiện hồ sơ bệnh án, bệnh nhân cần cung cấp đầy thủ thông tin cá nhân cũng như tình trạng sức khỏe. 

 Tiến hành xét nghiệm

• Người bệnh trực tiếp điền thông tin vào phiếu làm xét nghiệm rồi nộp cho nhân viên y tế.
• Điều dưỡng tiến hành lấy khoảng 3 ml máu từ tĩnh mạch cho vào ống nghiệm.
• Ống nghiệm chứa máu sẽ được mang đi ly tâm để tách thành 2 phần là bệnh phẩm và huyết thanh theo quy chuẩn.
• Bệnh phẩm sẽ được dùng để phân tích chỉ số RF.
• Kết quả trên máy phân tích sẽ được ghi vào phiếu xét nghiệm.
• Trả kết quả xét nghiệm cho bệnh nhân.

Kết quả xét nghiệm RF sẽ được bác sĩ trả lại cho người bệnh. Một số trường hợp dưới đây có thể xảy ra như:

• Chỉ số RF < 12 U/ml: Nồng độ kháng RF trong máu đang ở mức ổn định, không ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
• Chỉ số RF > 12 U/ml và < 14 U/ml: Bệnh nhân cần theo dõi thêm và tiến hành thực hiện những loại xét nghiệm khác để bác sĩ đưa ra chẩn đoán cuối cùng.
• Chỉ số RF > 14 U/ml: Nồng độ này cho thấy người bệnh có khả năng bị viêm khớp dạng thấp hay Sjogren.

Những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả xét nghiệm

Một số yếu tố dưới đây có thể tác động đến kết quả xét nghiệm RF, ví dụ như:

• Sử dụng thuốc: Dùng thuốc kháng viêm hoặc chống đông máu như Steroid, Aspirin có thể làm thay đổi chỉ số RF.
• Tuổi tác: Do bị ảnh hưởng từ quá trình thoái hóa xương khớp, chỉ số RF ở người lớn tuổi sẽ cao hơn.
• Có vấn đề về phổi, gan, huyết thanh đục, béo phì: Những vấn đề này sẽ tác động lớn đến kết quả xét nghiệm RF trong máu.
• Truyền máu hoặc tiêm vaccine phòng bệnh: Bệnh nhân vừa truyền máu hoặc tiêm vaccine cũng khiến chỉ số RF thay đổi so với giá trị bình thường của cơ thể.

Một số kết quả khác

Kết quả xét nghiệm yếu tố dạng thấp dương tính cho thấy hàm lượng kháng thể RF đã hiện diện trong máu. Nồng độ RF trong máu cao có thể liên quan đến những bệnh lý khác như:

• Lupus ban đỏ.
• Bệnh mô liên kết hỗn hợp.
• Các loại viêm phổi.
• Nhiễm trùng mạn tính.
• Ung thư.

Một số câu hỏi thường gặp

Đa khoa Phương Nam sẽ giúp bạn giải đáp thêm một số thắc mắc có liên quan đến xét nghiệm RF, cụ thể như sau:

 Kết quả RF cao nghĩa là đã bị viêm khớp dạng thấp giai đoạn nặng?

Nồng độ RF có thể biến động hoặc kéo dài mà không nhất thiết phải phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng hay dấu hiệu viêm khớp dạng thấp. RF cao thường xuất hiện ở bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp đang hoạt động. Tình trạng này tương tự như ở hội chứng Sjogren. Bên cạnh đó, RF cũng có thể xuất phát từ một số bệnh như giang mai, lao, thận, phổi, gan, Lupus ban đỏ hệ thống, viêm nội tâm mạc, Sarcoidosis, ung thư hay nhiễm virus. 

 Tất cả mọi người đều cần phải xét nghiệm RF?

Xét nghiệm RF không được bác sĩ chỉ định thường quy. Do đó hầu hết mọi người không cần phải thực hiện loại xét nghiệm này.

 Có thể bị viêm khớp mà không phải viêm khớp dạng thấp không?

Bạn có thể mắc một dạng viêm khớp khác, ví dụ như thoái hóa khớp hay viêm xương khớp. Thoái hóa khớp sẽ gây ra tổn thương nghiêm trọng nhưng nó không liên quan đến sự hủy diệt tế bào tự miễn.