Các xét nghiệm ung thư máu thường được chỉ định

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ Nông Thị Điềm

Bác sĩ nội tổng quát

Đặt lịch Xem hồ sơ

Ung thư máu là gì?

Ung thư máu là một loại ung thư ảnh hưởng đến các tế bào máu và tủy xương. Tủy xương là phần mô mềm và xốp được tìm thấy bên trong tất cả các xương, nơi tế bào máu được sản sinh và biệt hóa thành hồng cầu, bạch cầu hoặc tiểu cầu. Các tế bào máu tham gia quá trình vận chuyển oxy bên trong cơ thể (hồng cầu), chống lại nhiễm trùng (bạch cầu) và cầm máu (tiểu cầu).

Ung thư máu không phải là một bệnh riêng lẻ mà là một tập hợp các bệnh, bao gồm hai loại chính:

Đến nay, khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh ung thư máu, trong khi việc điều trị bệnh này rất phức tạp, tốn kém và có tỉ lệ tử vong cao.

Triệu chứng ung thư máu

Ung thư máu có thể phát triển âm thầm trong một thời gian dài trước khi biểu hiện rõ ràng các triệu chứng. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của ung thư máu là rất quan trọng để có thể chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Khi nào nên đi khám và xét nghiệm ung thư máu?

Ung thư máu là một bệnh lý có thể xảy ra ở bất kỳ ai, không phân biệt giới tính hay độ tuổi. Do đó, nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào nghi ngờ ung thư máu, việc đi khám bác sĩ ngay lập tức là vô cùng quan trọng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Những người có các yếu tố nguy cơ này cần được theo dõi sức khỏe chặt chẽ hơn, cụ thể:

Xét nghiệm chẩn đoán ung thư máu thường được chỉ định

Để chẩn đoán chính xác ung thư máu, bác sĩ sẽ sử dụng nhiều phương pháp xét nghiệm khác nhau. Các xét nghiệm này giúp xác định loại ung thư máu, giai đoạn bệnh và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.

 Xét nghiệm máu

Quy trình lấy mẫu máu tĩnh mạch:

• Trước tiên, cần xác định chính xác thông tin của bệnh nhân và đối chiếu với phiếu chỉ định, đồng thời kiểm tra các dụng cụ chứa mẫu đã được chuẩn bị phù hợp.
• Hướng dẫn bệnh nhân ngồi ở tư thế ngay ngắn, tay duỗi thẳng và đặt trên bàn.
• Yêu cầu bệnh nhân nắm chặt bàn tay lại.
• Tiến hành buộc dây garo vào phần cánh tay trong của bệnh nhân, đảm bảo khoảng cách từ 5 đến 8 cm so với khuỷu tay.

Lưu ý: Việc cột garo khi lấy máu cần thực hiện nhẹ nhàng, không quá chặt. Thời gian cột garo tối đa là 1 phút. Nếu bệnh nhân khó lấy máu, nhân viên y tế phải tháo garo sau 1 phút, để bệnh nhân thả lỏng tay 2 phút, sau đó mới tiếp tục lấy máu tại vị trí ban đầu.

• Sát trùng kỹ và lặp lại nhiều lần theo một chiều dọc tại vùng da đã chọn để lấy máu.
• Sau khi chờ cồn khô, tiến hành kiểm tra kim bằng cách kéo và đẩy pittong để đảm bảo pittong di chuyển trơn tru trong lòng ống tiêm.
• Tiến hành căng vùng da cần lấy máu, giữ ống chích ở góc 30 độ so với cánh tay, đảm bảo phần vát của mũi kim hướng lên trên.
• Đưa đầu kim vào lòng tĩnh mạch, sau đó kéo pittong một cách nhẹ nhàng và liên tục để lấy đủ lượng máu cần thiết.
• Hướng dẫn bệnh nhân thả lỏng tay, tiến hành tháo garo, đặt bông lên vết thương và rút nhanh kim ra khỏi tĩnh mạch.
• Tháo kim ra và bơm máu từ từ vào dụng cụ chứa mẫu đã chuẩn bị.
• Hoàn tất quá trình bằng cách dán băng keo cá nhân cho bệnh nhân.

Các loại xét nghiệm máu phổ biến

Xét nghiệm máu đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi hiệu quả điều trị bệnh ung thư máu. Trong quá trình này, bác sĩ sẽ lấy mẫu máu của bệnh nhân và gửi đến phòng xét nghiệm để phân tích. Các xét nghiệm máu phổ biến được sử dụng trong chẩn đoán và theo dõi ung thư máu bao gồm:

Xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu: Đây là một xét nghiệm quan trọng, trong đó bác sĩ sẽ sử dụng máy chuyên dụng để đo số lượng các loại tế bào máu khác nhau, bao gồm hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu. Nếu kết quả cho thấy số lượng tế bào máu bất thường (quá thấp hoặc quá cao), mẫu máu sẽ được kiểm tra kỹ hơn dưới kính hiển vi.

Xét nghiệm kiểm tra sàng lọc nhiễm virus/nhiễm trùng: Bác sĩ cần nắm rõ tình trạng sức khỏe tổng quát của bạn, đặc biệt là các bệnh nhiễm trùng. Các xét nghiệm thường được thực hiện bao gồm xét nghiệm HIV, viêm gan B và viêm gan C. Nếu kết quả cho thấy bạn bị nhiễm một trong các virus này, việc điều trị các bệnh nhiễm trùng sẽ được thực hiện đồng thời với quá trình điều trị ung thư máu.

Xét nghiệm máu ngoại biên: Trong quá trình xét nghiệm máu, bác sĩ sẽ quan sát kỹ các tế bào máu, bao gồm hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu, để đánh giá xem chúng có kích thước và hình dạng bình thường hay không.

Xét nghiệm ure và các chất điện giải trong máu: Xét nghiệm chức năng thận là để bác sĩ kiểm tra và đánh giá khả năng hoạt động của thận. Thông tin từ xét nghiệm này sẽ giúp bác sĩ điều chỉnh liều lượng thuốc và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, đặc biệt là khi có dấu hiệu suy giảm chức năng thận.

Bên cạnh các xét nghiệm cơ bản, một số xét nghiệm chuyên sâu như phân tích tế bào dòng chảy và xét nghiệm di truyền tế bào cũng được sử dụng để hỗ trợ bác sĩ xác định chính xác hơn các vấn đề của người bệnh ung thư máu.

Xét nghiệm máu là phương pháp phát hiện các dấu ấn ung thư, bao gồm các protein đặc hiệu và hormon do tế bào ung thư tiết ra (chẳng hạn AFP trong ung thư gan, CEA trong ung thư đại tràng, CA19-9 trong ung thư tụy, CYFRA 21 trong ung thư phổi và CA 125 trong ung thư buồng trứng).

Xét nghiệm máu để phát hiện yếu tố gây ung thư là một phương pháp mới. Nhiều nghiên cứu cho thấy ung thư có thể bắt nguồn từ đột biến gen, do đó, xét nghiệm máu có khả năng tìm ra mầm mống của một số bệnh ung thư. Ví dụ, xét nghiệm có thể phát hiện gen APC ở người ung thư đại tràng hoặc gen BRCA2 ở bệnh nhân ung thư vú. Nhờ vậy, xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện sớm dấu ấn của bệnh ung thư ngay ở giai đoạn đầu.

Sinh thiết tủy xương (Xét nghiệm tủy – chọc hút tủy xương)

Khi xét nghiệm máu không đủ để kết luận chính xác, các bác sĩ thường cân nhắc thực hiện chọc hút tủy xương (sinh thiết). Kỹ thuật này có khả năng phát hiện trực tiếp các tế bào bệnh bạch cầu trong tủy xương trước khi phóng thích vào máu.

Trong quá trình xét nghiệm, bác sĩ sẽ lấy một mẫu nhỏ từ khoang tủy xương và quan sát dưới kính hiển vi để tìm kiếm các tế bào bất thường. Vị trí thường được chọn để thực hiện sinh thiết là các xương lớn, thường là xương hông.

Trước khi lấy mẫu, bác sĩ sẽ bôi thuốc tê lên da. Bạn có thể cảm thấy có gì đó đang diễn ra, nhưng sẽ không có cảm giác bị đau.

Sau khi làm thủ thuật, bạn có thể cảm thấy đau nhức và khó chịu trong vài ngày. Bác sĩ có thể khuyên bạn chườm lạnh hoặc dùng thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen hoặc ibuprofen để giảm bớt triệu chứng. 

Kết quả xét nghiệm tủy xương có thể cần vài ngày để có kết quả chính xác nhất. Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu của tế bào bạch cầu ác tính hoặc những bất thường khác trong tế bào máu. Ngoài ra, xét nghiệm này cũng có thể phát hiện các thay đổi nhiễm sắc thể ở bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu.

Sinh thiết hạch bạch huyết

Sinh thiết hạch bạch huyết là một thủ thuật quan trọng trong việc đánh giá các dấu hiệu và mức độ tiến triển của nhiều bệnh lý, đặc biệt là ung thư. Kết quả sinh thiết đóng vai trò then chốt, giúp bác sĩ đưa ra quyết định chính xác về các xét nghiệm cần thiết và phương pháp điều trị phù hợp. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ lấy một mẫu hạch nhỏ và chuyển đến phòng thí nghiệm để phân tích dưới kính hiển vi.

Thời gian thực hiện sinh thiết hạch thường kéo dài khoảng 20 phút và sau đó bệnh nhân có thể trở lại hoạt động bình thường. Tại vị trí tiêm thuốc gây tê, bệnh nhân sẽ cảm thấy tê một vùng nhất định. Khi hết tác dụng của thuốc tê, có thể xuất hiện cảm giác đau hoặc khó chịu, lúc này bệnh nhân có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau như paracetamol hoặc thuốc kháng viêm.

Sau khi lấy mẫu sinh thiết, mẫu bệnh phẩm sẽ được chuyển đi phân tích và thường mất khoảng 3-5 ngày để có kết quả. Bệnh nhân sẽ được thông báo kết quả trong lần tái khám tiếp theo, hoặc sớm hơn nếu tình trạng bệnh cần được xử lý gấp.

Trong trường hợp mẫu hạch sinh thiết không đủ để kết luận chính xác về tình trạng bệnh lý, bác sĩ sẽ giải thích rõ cho bệnh nhân và có thể chỉ định thực hiện sinh thiết lặp lại để có được kết quả chẩn đoán chính xác nhất.

Tổng phân tích nước tiểu

Xét nghiệm này phân tích các thành phần trong máu và nước tiểu. Cụ thể, nồng độ axit uric trong huyết tương và nước tiểu, cùng với nồng độ LDH (lactate dehydrogenase) sẽ tăng cao trong trường hợp bệnh nhân mắc ung thư máu. 

Xét nghiệm phân loại tế bào – kháng nguyên bề mặt tế bào

Các kháng nguyên trên bề mặt tế bào là dấu ấn đặc trưng cho từng loại tế bào.

Xét nghiệm tìm bất thường gen – tìm bất thường nhiễm sắc thể

Các bất thường về gen và nhiễm sắc thể thường xuất hiện ở tế bào bạch cầu ác tính.

 Phương pháp xét nghiệm dịch não tủy

Một lượng nhỏ dịch não tủy sẽ được thu thập để kiểm tra xem có sự xâm lấn của tế bào ung thư hay không.

Các chẩn đoán hình ảnh

Để kiểm tra xem ung thư có lan đến hạch bạch huyết hay các cơ quan khác hay không, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm hình ảnh như MRI, X-quang hoặc CT.

Nên làm gì sau khi có kết quả xét nghiệm ung thư máu?

Khi nhận được kết quả xét nghiệm ung thư máu bất thường, bạn không nên quá lo lắng hay hoảng sợ. Thay vào đó, bạn hãy chủ động trao đổi với bác sĩ về tình trạng bệnh của mình, tìm hiểu kỹ về các phác đồ điều trị có thể áp dụng, bao gồm phương pháp điều trị cụ thể, những rủi ro tiềm ẩn, quy trình thực hiện và chi phí điều trị.

Để có quyết định điều trị tốt nhất, bạn có thể tham khảo ý kiến từ nhiều chuyên gia khác nhau. Đồng thời, cần dành thời gian để ổn định tâm lý và chuẩn bị tài chính cho quá trình điều trị lâu dài. Việc chia sẻ cảm xúc với người thân và bạn bè sẽ giúp bạn vơi bớt lo lắng thay vì giữ những cảm xúc tiêu cực trong lòng. Bên cạnh đó, việc duy trì lối sống lành mạnh, chú ý đến chế độ nghỉ ngơi, ăn uống và vận động cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị.

Ngay cả khi kết quả xét nghiệm bình thường, bạn cũng không nên chủ quan. Việc duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ và tái khám khi có các dấu hiệu bất thường là rất cần thiết. Song song với đó, việc duy trì lối sống lành mạnh thông qua chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện đều đặn,…

Xét nghiệm ung thư máu ở đâu?

Các bệnh viện lớn là địa chỉ uy tín và đáng tin cậy để thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu như ung thư máu. Các bệnh viện thường có đầy đủ trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm.

Tại Hà Nội

Tên cơ sở	Địa chỉ
Bệnh viện K Hà Nội	Cơ sở 1: 43 Quán Sứ, quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội. Cơ sở 2: ngõ 304 Tựu Liệt, Tam Hiệp, huyện Thanh Trì, TP. Hà Nội.
Bệnh viện Đại Học Y Hà Nội	Số 1 Tôn Thất Tùng, Trung Tự, quận Đống Đa, TP. Hà Nội.
Bệnh viện Quân Y 103	261 Phùng Hưng, Văn Quán, quận Hà Đông, TP. Hà Nội.
Bệnh viện Huyết học Truyền máu TW	14 Trần Thái Tông, Yên Hoà, quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội
Bệnh viện Ung bướu Hà Nội	Số 42A P. Thanh Nhàn, Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Tại TP. Hồ Chí Minh

Tên cơ sở	Địa chỉ
Bệnh viện Ung Bướu TP. HCM	03 đường Nơ Trang Long, phường 7, quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh.
Trung tâm Ung bướu – Bệnh viện Chợ Rẫy	201B đường Nguyễn Chí Thanh, phường 12, quận 5, TP Hồ Chí Minh.
Bệnh viện Nhân dân 115	527 đường Sư Vạn Hạnh, phường 12, quận 10, TP Hồ Chí Minh.
Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM	215 đường Hồng Bàng, phường 11, quận 5, TP Hồ Chí Minh.
Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch	120 đường Hồng Bàng, phường 12, quận 5, TP Hồ Chí Minh.

Ung thư máu là một bệnh lý ác tính nguy hiểm, hiện tại chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn. Vì vậy, nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào đáng ngờ, hãy tìm đến các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.