Ý nghĩa của xét nghiệm nhóm máu và một số lưu ý khi xét nghiệm máu

Trang chủ > Chuyên khoa > Nội khoa > Huyết học > Ý nghĩa của xét nghiệm nhóm máu và một số lưu ý khi xét nghiệm máu

Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 1 17, 2025

Xét nghiệm nhóm máu là một thủ tục y tế cơ bản nhưng vô cùng quan trọng, đặc biệt trong những trường hợp cần truyền máu hoặc phẫu thuật. Xác định chính xác nhóm máu không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho người bệnh mà còn là yếu tố quyết định thành công của nhiều ca điều trị bệnh.

Nguyên lý của xét nghiệm nhóm máu

Nhóm máu được xác định dựa trên sự hiện diện của các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu và các kháng thể tương ứng trong huyết thanh. Khi kháng nguyên và kháng thể tương thích gặp nhau, chúng sẽ gây ra phản ứng ngưng kết đặc hiệu.

Xét nghiệm nhóm máu là quá trình xác định nhóm máu dựa trên sự có mặt của các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh.
Xét nghiệm nhóm máu là quá trình xác định nhóm máu dựa trên sự có mặt của các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh.

  • Người có nhóm máu A sẽ có kháng nguyên A trên bề mặt tế bào hồng cầu và kháng thể chống B trong huyết thanh.
  • Người có nhóm máu B có kháng nguyên B trên bề mặt hồng cầu và kháng thể chống A trong huyết thanh.
  • Người mang nhóm máu AB có cả kháng nguyên A và B trên bề mặt hồng cầu, và không có kháng thể nào trong huyết thanh.
  • Người có nhóm máu O không có kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu, nhưng trong huyết thanh lại có cả kháng thể chống A và kháng thể chống B.

Hệ nhóm máu Rh chỉ có kháng nguyên, không có kháng thể tự nhiên. Trong đó, người có nhóm máu RhD dương sẽ có kháng nguyên D trên bề mặt hồng cầu, trong khi người có nhóm máu RhD âm sẽ không có kháng nguyên D này.

Khi nào cần xét nghiệm nhóm máu?

Xét nghiệm nhóm máu cần thiết khi có chỉ định truyền máu hoặc nguy cơ phải truyền máu, đặc biệt trong trường hợp thiếu máu hoặc chuẩn bị cho các phẫu thuật, thủ thuật có khả năng gây mất nhiều máu.

Xét nghiệm nhóm máu vô cùng quan trọng, đặc biệt trong các trường hợp liên quan đến truyền máu và phẫu thuật
Xét nghiệm nhóm máu rất quan trọng, đặc biệt trong các trường hợp liên quan đến truyền máu và phẫu thuật.

  • Việc xét nghiệm nhóm máu là bước quan trọng trong quy trình lựa chọn đơn vị máu phù hợp trước khi cấp phát để truyền cho bệnh nhân.
  • Xét nghiệm nhóm máu là yêu cầu bắt buộc khi đăng ký hiến máu, hiến mô và các bộ phận cơ thể.
  • Đối với phụ nữ mang thai, việc xét nghiệm nhóm máu giúp kiểm soát và phòng ngừa các nguy cơ bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con.
  • Xét nghiệm nhóm máu được sử dụng trong các trường hợp cần xác định huyết thống.
  • Ngay cả khi khỏe mạnh, mọi người nên biết nhóm máu của mình để thuận tiện trong việc hiến máu hoặc nhận máu khi cần thiết.
  • Thường được chỉ định trong trường hợp thiếu máu hoặc khi chuẩn bị cho các phẫu thuật, thủ thuật có nguy cơ mất nhiều máu.

Các phương pháp xét nghiệm nhóm máu

Có nhiều phương pháp xét nghiệm nhóm máu, nhưng nhìn chung đều dựa trên nguyên tắc tương tác giữa kháng nguyên trên hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh.

Phương pháp thủ công

Việc định nhóm máu bằng phương pháp thủ công có thể được thực hiện theo hai cách: một là định nhóm máu trên phiến và hai là định nhóm máu trong ống nghiệm.

  • Ưu điểm: Các phương pháp thủ công này có ưu điểm nổi bật là quy trình thực hiện đơn giản, dễ làm và chi phí thấp.
  • Nhược điểm: Tuy nhiên, phương pháp thủ công cũng tồn tại một số nhược điểm đáng kể như dễ xảy ra sai sót trong kỹ thuật thực hiện, có thể nhầm lẫn trong thủ tục hành chính, và kết quả phụ thuộc nhiều vào tay nghề cũng như trình độ chuyên môn của người thực hiện.

Phương pháp tự động

Hiện nay có hai phương pháp định nhóm máu tự động được sử dụng, bao gồm định nhóm máu bằng Gelcard bán tự động và định nhóm máu bằng Gelcard trên máy tự động hoàn toàn.

Các phương pháp tự động có ưu điểm vượt trội về độ nhạy và độ đặc hiệu cao, cho kết quả ngưng kết rõ ràng và chính xác. Đặc biệt, phương pháp định nhóm máu bằng Gelcard trên máy tự động hoàn toàn còn mang lại nhiều lợi ích đáng kể.

Về mặt quy trình, phương pháp tự động hoàn toàn giúp hạn chế tối đa sự can thiệp trực tiếp của nhân viên xét nghiệm vào quá trình phân tích, từ đó giảm thiểu các nguy cơ sai sót có thể xảy ra.

Đối với mẫu xét nghiệm, phương pháp này chỉ cần sử dụng một ống chống đông EDTA duy nhất, thay vì phải dùng cả ống EDTA và ống serum như các phương pháp khác, giúp tiết kiệm mẫu và vật tư.

Trong quá trình phân tích mẫu, máy có khả năng thực hiện đồng thời nhiều xét nghiệm khác nhau trên cùng một mẫu trong một lần xét nghiệm, cho phép truy cập ngẫu nhiên và liên tục theo từng đợt hoặc từng mẫu. Ngoài ra, máy còn có vị trí ưu tiên dành riêng cho các xét nghiệm cấp cứu, giúp tối ưu hóa quy trình và rút ngắn thời gian trả kết quả.

Ý nghĩa của xét nghiệm nhóm máu

Dựa trên sự hiện diện của các kháng nguyên trên hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh, phân chia thành các nhóm máu chính thuộc hệ ABO và Rh. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc truyền máu để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Tỷ lệ các nhóm máu ABO phổ biến ở người Việt Nam như sau:

  • Nhóm máu A chiếm 21.2%;
  • Nhóm máu B chiếm 30.1%;
  • Nhóm máu O chiếm 42.1%;
  • Nhóm máu AB chiếm 6.6%.

Tỉ lệ nhóm máu Rh D dương cao: 99.96%; Rh D âm: 0.04%

Nhóm máu được xác định bởi gen di truyền và không thay đổi trong suốt cuộc đời (trừ trường hợp có truyền tế bào gốc tạo máu). Nhóm máu AB và RhD âm là các nhóm máu hiếm.

Phụ nữ mang nhóm máu Rh D âm có thể gặp tình trạng bất đồng nhóm máu với thai nhi (nếu thai nhi có nhóm Rh D dương), dẫn đến tan máu, gây nguy cơ thai lưu hoặc vàng da ở trẻ sơ sinh.

Trong quá trình truyền máu, nguyên tắc quan trọng là phải đảm bảo sự hòa hợp miễn dịch giữa người cho và người nhận. Điều này có nghĩa là phải có sự tương thích về kháng nguyên và kháng thể thuộc hệ nhóm máu ABO và Rh. Khi cần truyền máu, các bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định và tư vấn cụ thể.

Một số lưu ý khi thực hiện xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu là một trong những xét nghiệm phổ biến để đánh giá sức khỏe. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và đáng tin cậy, bạn cần lưu ý một số điều sau:

Thông thường, bạn sẽ được yêu cầu nhịn ăn trong khoảng 8-12 giờ trước khi lấy máu, đặc biệt là khi xét nghiệm các chỉ số như đường huyết, mỡ máu.
Thông thường, bạn sẽ được yêu cầu nhịn ăn trong khoảng 8-12 giờ trước khi lấy máu, đặc biệt là khi xét nghiệm các chỉ số như đường huyết, mỡ máu.

  • Nên nhịn ăn từ 8-12 tiếng trước khi xét nghiệm, chỉ được uống nước lọc. Việc ăn uống có thể làm ảnh hưởng đến nồng độ các chất trong máu, gây sai lệch kết quả.
  • Tránh uống rượu bia, cà phê, trà, nước ngọt có ga trong vòng 24 giờ trước khi xét nghiệm.
  • Hút thuốc lá có thể làm thay đổi một số chỉ số trong máu.
  • Thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn, vitamin, thảo dược. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
  • Tránh hoạt động thể chất quá sức trong vòng 24 giờ trước khi xét nghiệm, vì điều này có thể làm thay đổi một số chỉ số trong máu.

Đánh giá bài viết
Bài viết này có hữu ích với bạn không?

Đăng ký tư vấn ngay

Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí về sức khỏe của bạn!

Bạn chưa điền số điện thoại

DMCA.com Protection Status
*Lưu ý: kết quả điều trị còn phụ thuộc vào cơ địa từng người
Gọi ngay Đặt hẹn
CHAT NGAY
Địa Chỉ Bác sĩ