Xét nghiệm đông máu là gì? Các loại xét nghiệm đông máu hiện nay

Xét nghiệm công thức máu là một xét nghiệm quan trọng giúp xác định số lượng tế bào máu như hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu. Sự thay đổi bất thường về số lượng các tế bào này (cao hơn hoặc thấp hơn mức bình thường) có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe. Ví dụ, lượng tiểu cầu thấp có thể dẫn đến khả năng đông máu kém. Xét nghiệm máu toàn bộ cũng có thể được dùng để chẩn đoán các tình trạng như thiếu máu, nhiễm trùng và ung thư.

Xét nghiệm PT (Prothrombin Time)

Xét nghiệm PT (Prothrombin Time) là một loại xét nghiệm giúp đánh giá hoạt động của đường đông máu ngoại sinh và đường chung. Trong quá trình đông máu, prothrombin được chuyển hóa thành thrombin nhờ sự hoạt động của các yếu tố đông máu.

Thrombin sau đó sẽ tác động lên fibrinogen, biến đổi nó thành fibrin, tạo thành mạng lưới kết hợp với tiểu cầu để hình thành cục máu đông. Xét nghiệm PT giúp đánh giá tổng thể khả năng đông máu của cơ thể, bao gồm các yếu tố đông máu I, II, V, VII và X.

Xét nghiệm APTT (activated partial thromboplastin time)

Định lượng fibrinogen

Fibrinogen là một loại protein rất quan trọng trong quá trình đông máu của cơ thể. Nó được sản xuất chủ yếu ở gan và có vai trò biến đổi thành sợi fibrin, tạo thành mạng lưới bắt giữ các tế bào máu, hình thành cục máu đông để cầm máu khi có vết thương.

Fibrinogen (hay yếu tố I) là một yếu tố quan trọng trong quá trình đông máu, đóng vai trò tạo thành sợi huyết (fibrin). Sự thiếu hụt hoặc dư thừa fibrinogen đều có thể gây rối loạn đông máu. Xét nghiệm fibrinogen giúp xác định lượng fibrinogen trong máu, mức bình thường dao động từ 2-4 gram/lít máu.

Đánh giá tiểu cầu

Tiểu cầu đóng vai trò thiết yếu trong việc cầm máu tự nhiên của cơ thể. Để đánh giá chức năng của tiểu cầu, người ta thường xem xét hai yếu tố: số lượng và chức năng hoạt động. Lượng tiểu cầu bình thường trong cơ thể dao động từ 150-450 tỷ tế bào tiểu cầu trong mỗi lít máu.

Mục đích của xét nghiệm yếu tố đông máu là gì?

Bác sĩ thường chỉ định thực hiện các xét nghiệm đông máu trong nhiều trường hợp, chẳng hạn như:

Ưu/nhược điểm của xét nghiệm đông máu

Các xét nghiệm đông máu nói chung là an toàn, đơn giản, nhanh chóng và không cần dùng thêm thuốc. Bác sĩ chỉ cần lấy một lượng nhỏ máu từ tĩnh mạch của bệnh nhân để thực hiện xét nghiệm trong phòng thí nghiệm. Lưu ý, trước khi xét nghiệm máu, đa số trường hợp cần nhịn ăn.

Ưu điểm

Xét nghiệm đông máu là một phương pháp chẩn đoán hiệu quả, giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe liên quan đến đông máu một cách nhanh chóng và an toàn, mà không cần thực hiện các phương pháp phức tạp.

Xét nghiệm này có thể xác định chính xác các bệnh lý như tăng đông máu hay khó đông máu. Ngoài ra, xét nghiệm máu nói chung có ưu điểm là thời gian thực hiện ngắn và kỹ thuật đơn giản.

Nhược điểm

Xét nghiệm đông máu cần lưu ý điều gì?

Thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng, một số loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), aspirin, warfarin, heparin… có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Thông thường, trước khi xét nghiệm máu, người bệnh cần nhịn ăn từ 8-10 tiếng, tốt nhất là nhịn ăn sáng. Tuy nhiên, với xét nghiệm đông máu, việc nhịn ăn sáng không bắt buộc. Tuy nhiên, nếu xét nghiệm đông máu được thực hiện cùng lúc với các xét nghiệm khác như đường huyết, mỡ máu, thì cần phải nhịn ăn.

Mặc dù hiếm gặp, nhưng một số người có thể bị nhiễm trùng tại vị trí lấy máu hoặc cảm thấy đau nhức nhẹ sau khi xét nghiệm. Nếu bạn cảm thấy chóng mặt hoặc sắp ngất xỉu, hãy báo ngay cho nhân viên y tế.

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chức năng đông máu chính xác, bạn nên tránh sử dụng rượu, bia, và các chất kích thích trước khi đi xét nghiệm. Các chất này có thể làm thay đổi thành phần và tính chất của máu, ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm đông máu

Kết quả xét nghiệm đông máu có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, cụ thể:

• Sử dụng các loại thuốc điều trị bệnh ảnh hưởng đến khả năng đông máu của cơ thể, ví dụ như thuốc chống đông máu;
• Hiến máu hoặc tiểu cầu trong thời gian ngắn trước khi xét nghiệm có thể làm giảm lượng máu và tiểu cầu trong cơ thể;
• Hoạt động thể chất gắng sức có thể làm thay đổi lượng máu lưu thông;
• Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến hormone trong cơ thể;
• Giai đoạn thai kỳ, thời kỳ kinh nguyệt dẫn đến sự thay đổi hormone trong hai giai đoạn này có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm;
• Tư thế khi lấy máu có thể ảnh hưởng đến lượng máu được lấy;
• Chế độ ăn uống thiếu vitamin K, canxi, hoặc chứa nhiều chất béo có thể ảnh hưởng đến khả năng đông máu.

Hướng dẫn cách đọc kết quả xét nghiệm đông máu

Mỗi loại xét nghiệm đông máu sẽ cho kết quả khác nhau, thường là thời gian đông máu hoặc số lượng yếu tố đông máu trong máu. Dưới đây là một số chỉ số quan trọng cần lưu ý trong các xét nghiệm đông máu:

Xét nghiệm PT

Kết quả xét nghiệm PT (Prothrombin Time) có thể được thể hiện dưới các dạng sau:

• PT: Thời gian đông máu bình thường thường dao động từ 10-14 giây.
• PTr: Giá trị PTr (International Normalized Ratio) bình thường nằm trong khoảng 0.9-1.2.
• PT%: Tỷ lệ hoạt tính của phức hệ huyết tương so với mẫu chuẩn, thông thường nằm trong khoảng 70%-140%

Xét nghiệm APTT

Xét nghiệm APTT (Activated Partial Thromboplastin Time) có thể đọc như sau:

• APTT: Thời gian đông máu bình thường thường nằm trong khoảng 30-40 giây.
• APTTr: Giá trị APTTr trung bình nằm trong khoảng 0.9-1.25.

Xét nghiệm yếu tố đông máu

Giai đoạn ngoại sinh liên quan đến các yếu tố II, V, VII, X, trong khi giai đoạn nội sinh liên quan đến các yếu tố VIII, IX, XI, XII. Hoạt tính bình thường của các yếu tố đông máu nằm trong khoảng 50%-150%. Tuy nhiên, một số bệnh lý có thể gây giảm hoạt tính của các yếu tố đông máu cụ thể, dẫn đến rối loạn đông máu.

Bệnh gan có thể gây giảm hoạt tính của các yếu tố đông máu II, V, VII, IX, X và XI. Trong khi đó, người bệnh Hemophilia A thiếu hụt yếu tố VIII, còn người bệnh Hemophilia B thiếu hụt yếu tố IX.

Xét nghiệm số lượng tiểu cầu

Số lượng tiểu cầu bình thường trong cơ thể dao động từ 150-450 tỷ tế bào tiểu cầu trong một lít máu, tương đương với 150.000-450.000 tế bào tiểu cầu trong 1 µl (micro lít) máu.

Định lượng fibrinogen

Lượng fibrinogen bình thường trong huyết tương dao động từ 2-4 gram/lít máu.

Xét nghiệm đông máu là phương pháp giúp đánh giá sức khỏe và phát hiện sớm các rối loạn đông máu. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về khả năng đông máu của mình, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và thực hiện xét nghiệm cần thiết. Để bảo vệ sức khỏe, hãy thực hiện khám sức khỏe định kỳ, trong đó có xét nghiệm đông máu, để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo: Pietrangelo, A. (2018, September 17). Coagulation tests. Healthline. https://www.healthline.com/health/coagulation-tests