Bong võng mạc: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bác sĩ tư vấn Y khoa

Bác sĩ Nguyễn Ngọc Minh Quyên

Bác sĩ Nhãn khoa

Đặt lịch Xem hồ sơ

Bong võng mạc là gì? 

Bong võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng về mắt, xảy ra khi lớp mô mỏng ở phía sau mắt (võng mạc) bị tách ra khỏi lớp mô nâng đỡ bên dưới. Võng mạc có chức năng chuyển ánh sáng thành tín hiệu hình ảnh để gửi đến não, giúp chúng ta nhìn thấy. Khi võng mạc bị bong, nó sẽ không thể hoạt động bình thường, dẫn đến các vấn đề về thị lực, thậm chí mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

Bất kỳ tổn thương nào đến võng mạc, bao gồm cả rách võng mạc, đều có thể gây mất thị lực. Do đó, nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ rách võng mạc hoặc bị chấn thương mắt, hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân rách võng mạc

Rách võng mạc có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm chấn thương vật lý, quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể và các bệnh lý về mắt. Việc hiểu rõ về tình trạng này rất quan trọng để có thể phòng ngừa và xử lý kịp thời khi có dấu hiệu bất thường.

Bong dịch kính sau

Bong dịch kính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây rách võng mạc. Khi con người già đi, chất dịch trong mắt trở nên lỏng hơn và có thể kéo võng mạc theo, dẫn đến tình trạng rách nếu quá trình này diễn ra quá nhanh.

Mặc dù bong dịch kính không phải lúc nào cũng gây hại, nhưng khi xuất hiện các triệu chứng như ánh sáng lóe hay điểm tối trong tầm nhìn, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Phát hiện sớm có thể ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Chấn thương mắt

Chấn thương mắt là nguyên nhân phổ biến thứ hai dẫn đến rách võng mạc. Các tai nạn trong thể thao, va chạm trong sinh hoạt hàng ngày, hoặc va đập với vật sắc nhọn đều có thể gây tổn thương võng mạc.

Tổn thương võng mạc có thể xuất hiện ngay sau chấn thương hoặc phát triển từ từ theo thời gian. Vì vậy, sau bất kỳ chấn thương mắt nào, dù nhỏ, cần theo dõi các triệu chứng cẩn thận để có thể can thiệp kịp thời.

 Phẫu thuật mắt

Nhẫu thuật mắt cũng có thể là nguyên nhân gây rách võng mạc. Điển hình như sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, một số bệnh nhân có thể gặp phải biến chứng này nếu không được chăm sóc đúng cách.

Các loại phẫu thuật khác như điều trị cận thị hay điều chỉnh võng mạc cũng có thể ảnh hưởng đến võng mạc. Để giảm thiểu rủi ro, bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn chăm sóc sau phẫu thuật và duy trì lịch tái khám đều đặn.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ rách võng mạc

Ngoài những nguyên nhân kể trên, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ bị rách võng mạc mà bạn cần lưu ý, bao gồm:

Phân loại bong võng mạc

Dựa trên lâm sàng, bong võng mạc thường được phân loại thành hai loại chính:

Bong võng mạc nguyên phát là tình trạng bong võng mạc có một hoặc nhiều lỗ hoặc vết rách ở lớp thần kinh cảm thụ. Chính vì đặc điểm này, nó còn được gọi với tên khác là bong võng mạc có rách.

Bong võng mạc thứ phát là hiện tượng lắng đọng chất lỏng trong khoang dưới võng mạc nhưng không phải do vết rách hay lỗ thủng trên lớp thần kinh cảm thụ. Tình trạng này phát sinh thứ phát sau một quá trình bệnh lý liên quan đến võng mạc, dịch kính hoặc màng bồ đào.

Có hai nhóm bong võng mạc thứ phát, bao gồm:

Triệu chứng rách võng mạc mắt

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của rách võng mạc là vô cùng quan trọng để bảo vệ thị lực. Dưới đây là những triệu chứng thường gặp của rách võng mạc:

Chẩn đoán tình trạng rách võng mạc

Chẩn đoán rách võng mạc là một quy trình phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp và kỹ thuật y tế chuyên biệt. Các bác sĩ cần sử dụng nhiều công cụ và kỹ thuật khác nhau để có thể xác định chính xác tình trạng của võng mạc.

Quy trình chẩn đoán bắt đầu với việc kiểm tra thị lực toàn diện, trong đó bác sĩ sẽ đánh giá độ nhạy sáng và khả năng nhìn xa gần của bệnh nhân. Tiếp theo, các xét nghiệm hình ảnh như quét võng mạc bằng laser hoặc siêu âm mắt sẽ được thực hiện để có cái nhìn chi tiết hơn.

Một bước quan trọng trong quá trình chẩn đoán là sử dụng thuốc tra giãn đồng tử. Việc này giúp mở rộng đồng tử, tạo điều kiện cho bác sĩ quan sát rõ hơn tình trạng võng mạc và phát hiện chính xác các dấu hiệu bất thường.

Sau khi phát hiện rách võng mạc, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, dựa trên mức độ nghiêm trọng của tổn thương và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

Điều trị bệnh rách (bong) võng mạc

Nếu phát hiện rách võng mạc trước khi bong võng mạc xảy ra, việc điều trị kịp thời có thể ngăn chặn bong võng mạc hoàn toàn. Ngược lại, khi võng mạc đã bong, cần được điều trị bằng phẫu thuật.

Có nhiều lựa chọn điều trị cho bong võng mạc, và một số phương pháp đặc biệt hiệu quả cho các vết rách và lỗ nhỏ, bao gồm:

• Phẫu thuật Laser là một phương pháp điều trị phổ biến, trong đó bác sĩ sẽ thực hiện các vết đốt nhỏ xung quanh vùng võng mạc bị rách.
• Cryopexy (Làm lạnh cường độ cao) đặc biệt hiệu quả đối với những vết rách hoặc lỗ nhỏ trên võng mạc. Kỹ thuật này tạo ra tác động lạnh cường độ cao ở các vùng xung quanh lỗ rách, giúp tạo điều kiện cho võng mạc có thể gắn kết trở lại với vị trí ban đầu.
• Bơm khí (Gas injection) bác sĩ nhãn khoa sẽ bơm một bong bóng khí vào trong mắt. Phương pháp này thường được kết hợp với điều trị laser hoặc Cryopexy để đạt hiệu quả tối ưu. Bóng khí có tác dụng đẩy võng mạc về phía thành mắt, trong khi laser hoặc Cryopexy giúp cố định võng mạc tại vị trí đó, sau khoảng một tuần, bóng khí biến mất.

Phần lớn các trường hợp bị bong võng mạc thường được điều trị bằng phẫu thuật, bao gồm:

Kết quả phục hồi thị lực sau phẫu thuật phụ thuộc nhiều vào mức độ nghiêm trọng và thời gian bị bong võng mạc. Những trường hợp bong võng mạc chưa ảnh hưởng đến hoàng điểm (vùng nhìn trung tâm) thường có tiên lượng phục hồi thị lực tốt hơn.

Ngược lại, nếu bong đã lan đến hoàng điểm, khả năng phục hồi sẽ phụ thuộc vào thời gian bị bong và các tổn thương phối hợp. Một số trường hợp nặng có thể cần phải trải qua nhiều lần phẫu thuật và sử dụng các loại thuốc đặc biệt bơm vào trong mắt để giúp võng mạc áp trở lại vị trí ban đầu.

Biến chứng rách võng mạc

Rách võng mạc nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nhất là bong võng mạc – tình trạng võng mạc tách hoàn toàn khỏi lớp mô bên dưới. Đây là một cấp cứu nhãn khoa đòi hỏi phẫu thuật khẩn cấp nhằm cố định lại võng mạc và ngăn chặn tổn thương thị lực. Nếu tình trạng này không được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, hậu quả có thể là mất thị lực vĩnh viễn.

Sau phẫu thuật bong võng mạc, bệnh nhân cần theo dõi cẩn thận và nhận biết các dấu hiệu biến chứng như nhiễm trùng, chảy máu mắt, tăng nhãn áp. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, việc thăm khám bác sĩ ngay lập tức là vô cùng quan trọng để được điều trị kịp thời.

Phòng ngừa bệnh rách (bong) võng mạc

Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn, nhưng có nhiều cách để giảm nguy cơ mắc bệnh này. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa bong võng mạc:

Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo: What is a torn retina? (2024, September 30). American Academy of Ophthalmology. https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-torn-retina