Điểm vàng: Khái niệm, cấu tạo, chức năng, bệnh lý liên quan

Một điểm vàng khỏe mạnh có độ dày khoảng 250 micron (bằng một phần tư milimet) và chứa mật độ cao các tế bào thụ cảm ánh sáng. Các tế bào này có nhiệm vụ phát hiện ánh sáng và gửi tín hiệu đến não để não xử lý và chuyển đổi thành hình ảnh. Trong khi đó, các vùng còn lại của võng mạc chịu trách nhiệm xử lý thị giác ngoại vi, giúp chúng ta nhận biết được những vật ở hai bên tầm nhìn.

Chức năng của điểm vàng mắt

Điểm vàng, cũng giống như các phần khác của võng mạc, có chức năng chuyển đổi ánh sáng đi vào mắt thành hình ảnh mà chúng ta nhìn thấy. Nó đảm nhận vai trò xử lý thị giác trung tâm, cho phép chúng ta nhận biết được các vật thể nằm ngay trước mắt.

Quá trình xử lý thị giác bắt đầu khi ánh sáng đi qua thấu kính ở phía trước mắt và chiếu vào võng mạc. Tại đây, các thụ thể ánh sáng – những tế bào đặc biệt bên trong võng mạc – sẽ phản ứng với ánh sáng và chuyển đổi năng lượng ánh sáng thành tín hiệu điện. Những tín hiệu này sau đó được truyền qua dây thần kinh thị giác đến não, nơi chúng được xử lý và biến đổi thành hình ảnh của thế giới xung quanh.

Điểm vàng của mắt có khả năng xử lý những chi tiết tinh vi nhất trong tầm nhìn trung tâm. Nó giúp chúng ta có thể đọc được chữ trên trang giấy, phân biệt được sự khác biệt giữa các khuôn mặt, nhận biết những chuyển động nhỏ và phân biệt màu sắc cụ thể.

Giải phẫu học điểm vàng trong mắt

Vị trí điểm vàng

Điểm vàng là một cấu trúc nằm ở trung tâm võng mạc – một lớp mô mỏng ở phía sau mắt. Nó có hình dạng tròn, màu vàng và hơi bầu dục. Ở người bình thường, điểm vàng chỉ có kích thước khoảng 5mm (nhỏ hơn 1/4 inch).

Cấu tạo của điểm vàng

Là một phần của võng mạc, điểm vàng được cấu tạo từ các tế bào thụ cảm ánh sáng. Trong đó có tế bào hình que, đóng vai trò xử lý ánh sáng đen trắng và giúp chúng ta nhìn thấy trong điều kiện thiếu sáng hoặc ban đêm. Bên cạnh đó là các tế bào hình nón, có chức năng phân biệt màu sắc và tạo nên phần lớn thị giác bình thường của chúng ta.

Hai loại tế bào này phối hợp chặt chẽ với nhau để tạo ra hình ảnh rõ nét và chính xác về những gì chúng ta đang nhìn thấy. Đặc biệt, điểm vàng có mật độ tế bào hình nón cao hơn các vùng khác, giúp tăng cường khả năng xử lý các chi tiết trong thị giác.

Kết cấu và các vùng của điểm vàng

Về cấu trúc, điểm vàng được chia thành nhiều vùng khác nhau bao gồm: umbo, foveolar, vùng vô mạch foveal, fovea, parafoveal và peri fovea. Trong đó có một vùng trung tâm nhỏ hơn với mật độ thụ thể cực cao (40-80 μm), thường được gọi là bó foveal.

Điểm vàng giải phẫu ở 5,5mm (0,22 in) lớn hơn nhiều so với điểm vàng lâm sàng ở 1,5 mm (0,059 in), tương ứng với hố trung tâm. Trong đó, điểm vàng lâm sàng có thể quan sát được khi nhìn từ đồng tử, như trong soi đáy mắt hoặc chụp ảnh võng mạc. Còn điểm vàng giải phẫu được định nghĩa về mặt mô học theo thuật ngữ có hai hoặc nhiều lớp tế bào hạch.

Bên cạnh đó, Umbo là trung tâm của hố võng mạc, còn hố mắt nằm gần trung tâm của điểm vàng. Đây là một hố nhỏ chứa nồng độ tế bào hình nón cao nhất. Lớp thụ thể của võng mạc chứa hai loại tế bào nhạy sáng là tế bào hình que và tế bào hình nón.

Các bệnh lý phổ biến liên quan đến điểm vàng

Vùng điểm vàng cũng rất dễ bị tổn thương bởi nhiều yếu tố, dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm. Dưới đây là một số bệnh lý phổ biến liên quan đến điểm vàng:

Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác 

Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD) là một bệnh lý về võng mạc, xảy ra khi điểm vàng bị tổn thương. Những người có nguy cơ cao mắc bệnh này bao gồm: người thừa cân, người hút thuốc lá, người bị tăng huyết áp, người trên 50 tuổi, người ăn nhiều chất béo bão hòa, người có tiền sử gia đình mắc AMD hoặc những người mắc bệnh tim và cholesterol cao.

Lỗ hoàng điểm