Mức sinh suy giảm, tỉ lệ giới tính khi sinh cao, gây khó khăn cho mục tiêu dân số và phát triển

Bộ Y tế mới đây đã gửi văn bản đến UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, hướng dẫn tổ chức các hoạt động nhân ngày Dân số Thế giới 11/7.
Bộ Y tế cho biết, tại Hội nghị quốc tế về dân số và phát triển diễn ra ở Cairo, Ai Cập năm 1994, 179 quốc gia, bao gồm Việt Nam, đã thông qua Chương trình hành động với tầm nhìn toàn diện về dân số và phát triển.

Thành tựu về dân số

Trong 3 thập kỷ thực hiện Chương trình này, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể:

• Kiểm soát thành công tốc độ gia tăng dân số
• Bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007
• Tuổi thọ trung bình tăng nhanh
• Cải thiện đáng kể tầm vóc, thể lực và chất lượng cuộc sống của người dân trên nhiều phương diện

Thách thức phải đối mặt

Bộ Y tế cũng chỉ ra một số thách thức đáng quan ngại trong công tác dân số sắp tới:

• Khó khăn trong việc duy trì mức sinh thay thế trên toàn quốc
• Quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh chóng, có thể sớm trở thành quốc gia có dân số già
• Tỉ lệ giới tính khi sinh tiếp tục duy trì ở mức cao
• Vấn nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết chưa được giải quyết triệt để
• Chất lượng dân số còn hạn chế, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa và khu vực khó khăn

Mục tiêu dân số Việt Nam

Những yếu tố này đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý dân số trong thời gian tới.

Nhằm kỷ niệm 30 năm thực hiện Chương trình hành động về Dân số và Phát triển, cũng như chào mừng Ngày Dân số Thế giới 11/7/2024 tại Việt Nam với chủ đề “Đầu tư cho công tác dân số là đầu tư cho phát triển bền vững”, Bộ Y tế đã đề xuất với UBND và Ban chỉ đạo Dân số và Phát triển các tỉnh, thành phố:

1. Chỉ đạo Sở Y tế, các sở ban ngành liên quan và UBND cấp huyện tổ chức Lễ Mít tinh phát động.
2. Khuyến khích sự tham gia của các sở, ngành, đoàn thể, chính quyền các cấp và mọi tầng lớp nhân dân.

Mục tiêu của các hoạt động này là nhằm tạo ra sự thay đổi căn bản trong nhận thức và hành động của toàn bộ hệ thống chính trị và người dân về vai trò, nhiệm vụ của công tác dân số trong bối cảnh hiện nay.

Dữ liệu từ Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho thấy:

• Năm 1999: Tỷ suất sinh trung bình là 2,33 con/phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
• Giai đoạn 2009-2022: Tỷ suất sinh dao động nhẹ quanh mức 2,1 con.
• Năm 2023: Tỷ suất sinh giảm xuống còn 1,9 con/phụ nữ – mức thấp nhất từ trước đến nay.

Hiện tại, Việt Nam đang đối mặt với thách thức trong việc đạt được mục tiêu đến năm 2030:

• Duy trì mức sinh thay thế ổn định ở 2,1 con/phụ nữ
• Đạt quy mô dân số khoảng 104 triệu người

Tình hình này đặt ra nhiều khó khăn cho công tác quản lý dân số trong thời gian tới.

Đánh giá tình hình dân số giữa các vùng miền

Hiện nay, mức sinh giữa các vùng miền ở Việt Nam có sự chênh lệch đáng kể:

21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp, trong đó một số địa phương có mức sinh rất thấp, tập trung ở:

• Đông Nam Bộ
• Đồng bằng sông Cửu Long
• Duyên hải miền Trung

Vùng Đông Nam Bộ:

• Năm 1999: 2,9 con/phụ nữ
• Hiện nay: 1,56 con/phụ nữ

Mức sinh thấp xuất hiện ở cả:

• Đô thị phát triển
• Tỉnh có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn (như Đồng bằng sông Cửu Long)

Các tỉnh có mức sinh thấp chiếm khoảng 39,4% dân số cả nước

Tình trạng này có thể ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển bền vững của đất nước, đặc biệt là đối với các vùng đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp và đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.

Nguồn tham khảo: moh.gov.vn