Tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp đang gia tăng đáng báo động ở phụ nữ trẻ, thậm chí có những trường hợp cả mẹ và con gái cùng phải đối mặt với căn bệnh này. Vậy, ung thư tuyến giáp có di truyền không? Để giải đáp thắc mắc này, bạn cần tìm hiểu sâu hơn về các yếu tố nguy cơ gây bệnh.
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở phía trước cổ, hình dáng giống con bướm. Tuyến giáp có nhiệm vụ sản xuất các hormone điều chỉnh hầu hết các hoạt động của cơ thể, từ nhịp tim, nhiệt độ cơ thể đến quá trình trao đổi chất, tiêu hóa và các cơ quan khác hoạt động bình thường.
Ung thư tuyến giáp là một bệnh xảy ra khi các tế bào tuyến giáp bắt đầu phát triển không kiểm soát được, tạo thành các khối u.
Ung thư tuyến giáp là một bệnh lý ác tính phổ biến, đáng chú ý là nó xếp thứ 5 trong số các loại ung thư thường gặp ở phụ nữ. Thống kê từ Tổ chức Ung thư Toàn cầu (Globocan), Việt Nam có 5.471 trường hợp mới được chẩn đoán ung thư tuyến giáp năm 2020.
Ung thư tuyến giáp xảy ra khi các tế bào bình thường trong tuyến giáp bắt đầu phát triển không kiểm soát được, tạo thành các khối u. Khối u này có thể là ác tính (có khả năng phát triển và di căn đến các bộ phận khác trong cơ thể) hoặc lành tính (có thể phát triển nhưng không lan rộng). Các khối u này còn được gọi là các nốt, trong đó khoảng 90% các nốt tuyến giáp là lành tính. Đáng chú ý, tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp ở phụ nữ cao gấp ba lần so với nam giới, mặc dù nguyên nhân của sự chênh lệch này vẫn chưa được làm rõ. Ngoài ra, phụ nữ thường phát triển bệnh ở độ tuổi sớm hơn (từ 40 đến 50 tuổi) so với nam giới (từ 60 đến 70 tuổi).
Theo mô bệnh học, ung thư tuyến giáp được chia thành các loại:
Ung thư biểu mô thể biệt hóa: ung thư tuyến giáp thể nhú (90%), ung thư tuyến giáp thể nang (5%) và ung thư tuyến giáp thể oncocytic (2%);
Ung thư tuyến giáp thể tủy (2%);
Ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa (dưới 1%);
Các loại mô bệnh học hiếm gặp khác: sarcom tuyến giáp, u lympho tuyến giáp,…
Ung thư tuyến giáp có di truyền không?
Hầu hết những người mắc ung thư tuyến giáp KHÔNG có các hội chứng di truyền hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh. Chỉ một số ít trường hợp ung thư tuyến giáp được ghi nhận là có liên quan đến yếu tố gia đình, cụ thể:
Trong phần lớn các trường hợp, ung thư tuyến giáp được chẩn đoán không liên quan đến hội chứng di truyền hoặc tiền sử gia đình.
Đối với ung thư tuyến giáp thể tủy: có khoảng 25% trường hợp mang tính di truyền, liên quan đến đột biến gen RET, trong khi phần lớn các ca bệnh (khoảng 75%) là do mắc phải.
Ung thư tuyến giáp thể cribriform-morular: một biến thể rất hiếm gặp của ung thư tuyến giáp. Đặc biệt, nó có liên quan đến hội chứng đa polyp tuyến đại tràng có tính chất gia đình, do đột biến gen ức chế bướu APC.
Bệnh Cowden: một hội chứng liên quan đến đột biến gen ức chế bướu PTEN, làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp thể nang, cũng như các loại ung thư khác như ung thư vú và ung thư tử cung.
Hội chứng Corney Complex: Hội chứng Carney complex là một rối loạn di truyền liên quan đến đột biến gen PRKAR1A, làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp thể nhú và thể nang, cùng với một số bướu lành tính khác và các bệnh lý nội tiết.
Những đối tượng nguy cơ ung thư tuyến giáp
Ung thư tuyến giáp là một bệnh lý ngày càng phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ. Dù ai cũng có thể mắc bệnh, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn.
Ung thư tuyến giáp là một bệnh lý ngày càng phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ.
Bất kỳ điều gì có thể làm tăng khả năng mắc bệnh đều được gọi là yếu tố nguy cơ, và mỗi loại ung thư lại có những yếu tố nguy cơ riêng biệt. Điều quan trọng cần lưu ý là việc có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ không đồng nghĩa với việc bạn chắc chắn sẽ phát triển ung thư đó.
Tuổi và giới tính: Ung thư tuyến giáp thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới, với độ tuổi khởi phát phổ biến nhất là từ 40 đến 44 tuổi. Ở nam giới, nguy cơ mắc bệnh thường cao hơn ở độ tuổi muộn hơn, khoảng 70 đến 74 tuổi.
Tiền sử gia đình: Tiền sử gia đình có người mắc ung thư tuyến giáp làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở những người thân cận như cha mẹ, anh chị em, con cái. Mặc dù vậy, không phải ai có người thân mắc bệnh đều chắc chắn sẽ bị ung thư tuyến giáp.
Tiền sử tiếp xúc bức xạ: Tuyến giáp dễ bị ảnh hưởng bởi bức xạ, do đó những người từng chiếu xạ vùng đầu, cổ, ngực khi còn trẻ có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn. Ngoài ra, người sống hoặc làm việc trong môi trường có mức độ bức xạ cao cũng có thể phát triển các nốt hoặc bướu trên tuyến giáp.
Lối sống kém lành mạnh: Những thói quen xấu như ăn uống thiếu hoặc thừa Iod, thường xuyên sử dụng rượu bia và hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Thừa cân, béo phì: Tình trạng thừa cân, béo phì và ít vận động làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính và một số loại ung thư.
Chế độ ăn uống: Tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp có thể khác nhau tùy thuộc vào chế độ ăn uống, với việc thiếu Iod liên quan đến tỷ lệ cao hơn của ung thư tuyến giáp thể nang, và chế độ ăn giàu Iod liên quan đến tỷ lệ cao hơn của ung thư tuyến giáp thể nhú.
Cách phòng ngừa ung thư tuyến giáp
Mặc dù không có cách nào hoàn toàn ngăn ngừa ung thư tuyến giáp, nhưng chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc bệnh bằng cách áp dụng những biện pháp sau:
Ngoài duy trì chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh, việc tầm soát ung thư định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín là rất quan trọng.
Giảm thiểu tiếp xúc với bức xạ: Để bảo vệ tuyến giáp khỏi tác hại của bức xạ, cần sử dụng quần áo chuyên dụng và tấm chắn bức xạ khi tiếp xúc với khu vực có cảnh báo bức xạ hoặc môi trường làm việc thường xuyên có tia bức xạ. Đồng thời thường xuyên theo dõi mức độ phơi nhiễm phóng xạ tại nơi làm việc bằng thiết bị chuyên dụng.
Biết được tình trạng tiền sử gia đình: Giống như các bệnh ung thư ác tính khác, ung thư tuyến giáp có thể di truyền trong gia đình do đột biến gen di truyền.
Duy trì lối sống lành mạnh: Để phòng ngừa các bệnh ung thư nói chung, bao gồm cả ung thư tuyến giáp, việc duy trì một lối sống lành mạnh là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, ít chất béo, giàu trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, chất xơ, protein và chất chống oxy hóa. Đồng thời, bạn nên tập thể dục thường xuyên và tránh các chất kích thích như thuốc lá, rượu bia, vì những thói quen này có thể làm chậm hoặc ngăn ngừa sự phát triển của các tế bào bất thường.
Cần chú ý đến chế độ Iod trong khẩu phần ăn hàng ngày: Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi người nên tiêu thụ không quá 5 gram muối ăn mỗi ngày, tương đương khoảng 2 thìa sữa chua muối. Duy trì lượng muối vừa phải không chỉ giúp giảm nguy cơ ung thư tuyến giáp mà còn phòng tránh được nhiều bệnh mạn tính khác.
Tránh thừa cân, béo phì: Nghiên cứu cho thấy béo phì làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp, do đó, duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất thường xuyên là rất quan trọng.
Chủ động kiểm tra sức khỏe, tầm soát ung thư: Để phát hiện sớm và phòng ngừa các bệnh nguy hiểm, bao gồm cả ung thư, mỗi người nên khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần và thực hiện các xét nghiệm lâm sàng cần thiết. Siêu âm tuyến giáp là một phương pháp hiệu quả để tầm soát ung thư tuyến giáp. Nếu gia đình có tiền sử người thân mắc bệnh này, bạn nên thông báo cho bác sĩ để được tư vấn và có hướng dự phòng phù hợp.
Mặc dù không phải tất cả các trường hợp ung thư tuyến giáp đều có nguyên nhân từ di truyền, nhưng yếu tố này vẫn đóng vai trò quan trọng trong một số loại ung thư tuyến giáp, đặc biệt là ung thư tuyến giáp thể tủy. Hãy duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống cân đối và việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và phát hiện bệnh sớm.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nguồn tham khảo:
Medullary Thyroid Cancer | American Thyroid Association. (2016). American Thyroid Association. https://www.th1yroid.org/medullary-thyroid-cancer/
Soravia, C., Sugg, S. L., Berk, T., Mitri, A., Cheng, H., Gallinger, S., Cohen, Z., Asa, S. L., & Bapat, B. V. (1999). Familial Adenomatous Polyposis-Associated Thyroid Cancer. The American Journal of Pathology, 154(1), 127–135. https://doi.org/10.1016/s0002-9440(10)65259-5
Marsh, D. J., Dahia, P. L. M., Caron, S., Kum, J. B., Frayling, I. M., Tomlinson, I. P. M., Hughes, K. S., Eeles, R. A., Hodgson, S. V., Murday, V. A., Houlston, R., & Eng, C. (1998). Germline PTEN mutations in Cowden syndrome-like families. Journal of Medical Genetics, 35(11), 881–885. https://doi.org/10.1136/jmg.35.11.881
Marsh, D. J., Dahia, P. L. M., Caron, S., Kum, J. B., Frayling, I. M., Tomlinson, I. P. M., Hughes, K. S., Eeles, R. A., Hodgson, S. V., Murday, V. A., Houlston, R., & Eng, C. (1998). Germline PTEN mutations in Cowden syndrome-like families. Journal of Medical Genetics, 35(11), 881–885. https://doi.org/10.1136/jmg.35.11.881
Risks and causes of thyroid cancer. (2024, February 26). Cancerresearchuk.org. https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/thyroid-cancer/causes-risks
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
