Xét Nghiệm Calcitonin Là Gì? Khi Nào Được Chỉ Định?

Calcitonin là gì?

Calcitonin là một loại Hormone Polypeptide do các tế bào cận nang tuyến giáp (tế bào C) bài xuất, chuyển hóa ở thận và gan, được điều hòa bởi nồng độ Calci có trong huyết thanh. Calcitonin tham gia vào quá trình điều hòa nồng độ Phốt pho và Calci trong huyết thanh. Nó là chất ức chế sự hủy xương, có khả năng ngăn chặn hiện tượng mất xương vào những thời điểm hạ Calci máu.

Khi nồng độ Canxi trong máu gia tăng, Calcitonin sẽ được tiết ra và gây ức chế hấp thu Calci từ hệ tiêu hóa. Đồng thời nó làm ức chế các hủy cốt bào (tế bào chịu trách nhiệm phân hủy xương). Khi xương bị phân hủy, Calci sẽ được giải phóng vào máu. Do đó, việc Calcitonin ức chế tế bào hủy xương sẽ làm sụt giảm hàm lượng Calci giải phóng vào máu. Tuy nhiên, sự ức chế này đã được khoa học chứng minh là tồn tại trong thời gian ngắn để làm giảm hoạt tính hủy xương. 

Ngoài ra, Calcitonin còn ức chế hoạt động của những tạo cốt bào (Osteocyte) có khả năng tái hấp thu Calci từ xương cũng như kích thích thận tăng bài xuất Calci. Những tác động này sẽ đối lập với Hormone cận giáp. Từ đó làm hạ thấp nồng độ Calci trong máu.

Vậy nồng độ Calcitonin trong máu sẽ được kiểm soát như thế nào? Sự bài tiết của cả Hormone tuyến cận giáp và Calcitonin được xác định bởi mức độ Calci trong máu. Calcitonin sẽ được tiết ra với số lượng nhiều hơn khi nồng độ Calci trong máu tăng lên. Lượng Calci tiết ra cũng giảm khi nồng độ Calci trong máu giảm. Hormone Somatostatin cũng ức chế sự bài tiết Calcitonin. Loại Hormone này cũng có thể được các tế bào C trong tuyến giáp tiết ra. Vậy nồng độ Calcitonin gia tăng do đâu? Xét nghiệm Calcitonin là gì? 

Nguyên nhân làm tăng nồng độ Calcitonin

Xét nghiệm Calcitonin được xem là xét nghiệm đáng tin cậy trong ung thư tuyến giáp thể tủy. Tuy nhiên, cũng có rất nhiều tác nhân khác khiến nồng độ Calcitonin gia tăng bất thường, ví dụ như:

• Thiếu máu ác tính Biermer.
• Hội chứng tăng Ure máu.
• Viêm tuyến giáp.
• Tăng sản tuyến cận giáp.
• Ung thư tuyến giáp thể tủy.
• Tăng Canxi máu.
• Sản xuất Calcitonin lạc chỗ (gặp trong ung thư tủy).
• Tăng sản tế bào C tuyến giáp.
• Bệnh Cushing.
• Suy thận mạn.
• Ung thư phổi tế bào nhỏ, ung thư vú.
• Xơ gan do rượu.

Xét nghiệm Calcitonin là gì?

Calcitonin là một Hormone Polypeptide được bài xuất từ các tế bào C cận tuyến giáp. Hormone này tham gia vào quá trình điều hòa Phốt pho và Canxi trong huyết thanh. Calcitonin sẽ được tiết ra khi có tình trạng gia tăng nồng độ Canxi trong máu. Hormone này có khả năng ức chế Canxi từ hệ tiêu hóa. Đồng thời nó ức chế các hủy cốt bào (Osteoclast) để kích thích thận tăng bài xuất Canxi và làm giảm hoạt tính hủy xương. Những tác động này đối lập với Hormone cận giáp và dẫn đến tình trạng hạ thấp nồng độ Canxi trong máu.

Vậy xét nghiệm Calcitonin là gì? Xét nghiệm Calcitonin được áp dụng để sàng lọc bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy đối với những thành viên bị đa u nội tiết loại 2. 

Ý nghĩa của xét nghiệm Calcitonin

Nếu kết quả xét nghiệm Calcitonin thấp thì những triệu chứng mà người bệnh đang gặp có thể không phải là do ung thư tuyến giáp thể tủy. Kết quả cao nghĩa là Calcitonin đang được sản xuất quá mức. Hiện tượng tăng Calcitonin là một chỉ dẫn về bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy. Tuy nhiên, bác sĩ cần áp dụng thêm một số kỹ thuật khác để chẩn đoán như chụp cắt lớp, siêu âm, sinh thiết tuyến giáp bằng kim nhỏ rồi nhuộm tiêu bản để tìm tế bào ung thư.

Kết quả xét nghiệm Calcitonin cũng có thể gia tăng trong những loại ung thư khác như: Ung thư vú, phổi, tụy hoặc các khối u Insulin. Mức độ Calcitonin nhẹ (15 – 50 pg/mL) cũng có thể gặp trong bệnh viêm tuyến giáp tự miễn quá sản tế bào C hoặc xuất hiện khối u thần kinh nội tiết.

Mức độ Calcitonin có thể chịu ảnh hưởng nếu bạn dùng một số loại thuốc như Glucagon, Epinephrine, thuốc tránh thai đường uống. Vậy xét nghiệm Calcitonin được chỉ định khi nào?

Chỉ định xét nghiệm Calcitonin khi nào?

Xét nghiệm Calcitonin có thể được bác sĩ chỉ định ở người bệnh nghi bị ung thư tuyến giáp thể tủy với những triệu chứng như ho dai dẳng, khó thở/khó nuốt, thay đổi hoặc khàn giọng, đau họng hay mặt trước cổ, xuất hiện khối u ở cổ. Xét nghiệm Calcitonin có thể được chỉ định với thành viên trong gia đình của người bị MEN 2 ngay từ lúc còn nhỏ để phát hiện ra bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy sớm.

Xét nghiệm Calcitonin sẽ được bác sĩ chỉ định theo thời gian trong quá trình điều trị ung thư tuyến giáp thể tủy. Qua đó, bác sĩ có thể theo dõi hiệu quả chữa trị và phát hiện tình trạng tái phát. Nghiệm pháp sản xuất Calcitonin bằng Calci liều cao có thể được chỉ định khi người bệnh có nồng độ Calcitonin ở vùng nghi ngờ ung thư tuyến giáp thể tủy (15 – 50 pg/mL), nhằm mục đích loại trừ hoặc chẩn đoán. 

Cách đọc kết quả xét nghiệm Calcitonin

Giá trị Calcitonin huyết thanh bình thường (tham chiếu) đo bằng kỹ thuật miễn dịch hóa phát quang ở nam giới < 18,2 pg/mL và < 11,5 pg/ml với nữ giới. Khi giới hạn cơ bản của Calcitonin từ 15 – 50 pg/mL được xem là vùng nghi ngờ (Grey zone). Bác sĩ cần chỉ định cho bệnh nhân làm nghiệm pháp kích thích sản xuất Calcitonin bằng việc tiêm tĩnh mạch Calci liều cao để chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể tủy. 

Trong trường hợp chỉ định truyền Canxi khi thực hiện test kích thích (sử dụng Canxi với liều 2,4 mg/kg):

• Nữ < 130 pg/mL hay < 130 ng/L.
• Nam < 190 pg/mL hay < 190 ng/L.

Nếu bệnh nhân được chỉ định tiêm Pentagastrin khi thực hiện test kích thích:

• Nữ < 35 pg/mL hay < 35 ng/L.
• Nam < 110 pg/ml hay < 110 ng/L.

Xét nghiệm Calcitonin thường không được dùng để sàng lọc bệnh ung thư tuyến giáp trong cộng đồng dân số nói chung. Vì tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp thể tủy rất thấp (5,7/100.000 dân/năm). Trong bệnh ung thư tuyến giáp thể tủy, kết quả xét nghiệm Calcitonin thường gia tăng, còn những thông số chức năng tuyến giáp khác như T3, T4, TSH đều bình thường. 

Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm Calcitonin

Xét nghiệm Calcitonin thường được tiến hành trên mẫu huyết tương hoặc huyết thanh. Những mẫu huyết tương, huyết thanh bị vỡ hồng cầu cần được loại bỏ. Xét nghiệm tuân theo nguyên lý điện hóa phát quang nên sẽ chịu tác động nếu người bệnh dùng Biotin. Ở người bệnh dùng Biotin liều cao (> 5 mg/ngày) thì chỉ nên lấy mẫu sau khi sử dụng liều cuối trước đó tối thiểu 8 tiếng. Kết quả xét nghiệm sẽ không bị nhiễu bởi những yếu tố thấp khớp với nồng độ lên đến 1200 IU/ml. 

Làm xét nghiệm Calcitonin ở đâu uy tín chất lượng?

Hiện có nhiều cơ sở y tế cung cấp dịch vụ xét nghiệm Calcitonin. Tuy nhiên để nhận được kết quả chính xác, bạn nên thực hiện ở phòng khám, bệnh viện uy tín, đáp ứng những tiêu chí dưới đây:

• Cung cấp dịch vụ xét nghiệm Calcitonin chất lượng, khoa học, an toàn, mang đến kết quả chính xác và nhanh chóng.
• Quy tụ đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, tận tình.
• Máy móc, trang thiết bị hiện đại, được nhập khẩu từ các quốc gia tiên tiến trên thế giới.
• Chi phí niêm yết, công khai, minh bạch, không phát sinh thêm.