Hotline:
1800 2222
Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 3 5, 2025
Bác sĩ tư vấn Y khoa
Mục Lục Bài Viết
Ánh sáng có hai thành phần chính: ánh sáng nhìn thấy được và ánh sáng không nhìn thấy được. Con người chỉ có thể nhận biết được phổ ánh sáng có bước sóng trong khoảng 380-760 nm. Bên ngoài phạm vi này là phổ cực tím (dưới 380 nm) và phổ hồng ngoại (trên 760 nm), cả hai đều nằm ngoài khả năng nhận thức của mắt người và thuộc phần ánh sáng không nhìn thấy được.
Mắt người hàng ngày tiếp xúc với vô số sắc thái ánh sáng khác nhau, mỗi màu sắc tương ứng với một bước sóng nhất định. Điều chúng ta gọi là “màu sắc” thực chất là tổ hợp của nhiều sóng ánh sáng với các bước sóng đa dạng.
Ví dụ, màu xanh dương thường liên quan đến các sóng ánh sáng có bước sóng ngắn, trong khi màu đỏ liên quan đến các sóng có bước sóng dài hơn. Mỗi loại ánh sáng màu sắc khác nhau tác động đến mắt theo cách riêng biệt, do đó đòi hỏi những biện pháp bảo vệ phù hợp.
Ánh sáng xanh dương (blue light) đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc điều tiết nhịp sinh học của con người. Ánh sáng này giúp cơ thể nhận biết khi nào cần thức dậy (khi ánh sáng xanh dương kích thích cơ thể vào buổi sáng) và khi nào cần nghỉ ngơi (khi thiếu sự kích thích của ánh sáng xanh dương vào buổi tối).
Liệu pháp ánh sáng xanh dương được ứng dụng trong điều trị bệnh trầm cảm theo mùa (SAD – Seasonal Affective Disorder), một dạng trầm cảm xuất hiện do sự thiếu hụt ánh sáng tự nhiên trong ngày. Nghiên cứu cho thấy phương pháp này có thể mang lại hiệu quả tương đương với một số loại thuốc chống trầm cảm.
Ánh sáng xanh dương có hai nguồn chính: tự nhiên và nhân tạo. Trong khi ánh sáng xanh dương từ tự nhiên có lợi cho con người, việc tiếp xúc quá mức với ánh sáng xanh dương nhân tạo từ các thiết bị điện tử (điện thoại thông minh, máy tính bảng, laptop) và các vật dụng nhân tạo khác (đèn LED, bóng đèn huỳnh quang) lại gây hại cho mắt và giấc ngủ. Ban ngày, ánh sáng xanh dương giúp tăng cường cảm xúc và khả năng tập trung, nhưng vào buổi tối, nó làm rối loạn nhịp sinh học, khiến cơ thể không nhận biết được thời điểm thức-ngủ, dẫn đến thiếu hụt melatonin và ảnh hưởng đến trí nhớ, cảm xúc cũng như sự cân bằng nội tiết tố.
Việc rối loạn sản xuất melatonin do tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh dương không chỉ gây mất ngủ mà còn có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tăng huyết áp, đái tháo đường và đau đầu migraine. Để giảm thiểu tác hại, chúng ta nên hạn chế thời gian sử dụng các thiết bị tạo ra ánh sáng xanh dương. Nếu không thể tránh được do yêu cầu công việc, hãy sử dụng các tấm lọc ánh sáng xanh dành cho máy tính để giảm thiểu tác động tiêu cực.
Bên cạnh giải pháp sử dụng tấm lọc, việc thay thế các bóng đèn huỳnh quang trắng và đèn LED trắng bằng các loại đèn có màu trắng ấm (warm white), đèn halogen hoặc đèn sợi đốt cũng là một biện pháp hiệu quả. Tuy nhiên, biện pháp tốt nhất vẫn là hạn chế sử dụng điện thoại, máy tính bảng và laptop trước khi đi ngủ để đảm bảo giấc ngủ chất lượng và bảo vệ sức khỏe.
Ngoài ánh sáng xanh dương, các màu sắc khác như xanh lục và vàng cũng ảnh hưởng đến mắt con người. Ánh sáng xanh lục có thể giúp điều chỉnh nhịp sinh học nhưng cũng gây rối loạn nếu tiếp xúc quá mức vào buổi tối. Trong khi đó, ánh sáng vàng được chứng minh hiệu quả trong việc bảo vệ võng mạc khỏi sự phơi nhiễm quá mức với ánh sáng xanh nhờ khả năng tạo độ tương phản tốt. Vì vậy, kính mát với tròng màu vàng không chỉ hiệu quả trong việc lọc tia cực tím mà còn giúp lọc cả ánh sáng xanh.
Đèn bàn học thường có hai loại ánh sáng phổ biến là vàng và trắng. Mặc dù có nhiều ý kiến trái chiều, nhưng thực tế cả hai loại ánh sáng này đều không gây hại nghiêm trọng cho mắt đến mức cần phải tẩy chay loại này hay loại kia.
Hai loại ánh sáng này có tác động tâm lý khác nhau đến người dùng. Ánh sáng vàng mang lại cảm giác ấm áp, gần gũi và thân thiện, đồng thời tốt cho mắt hơn khi muốn tạo cảm giác tỉnh táo cho con bạn.
Bóng đèn LED có nhiệt độ màu từ 3000K đến 4500K, tương đương ánh sáng tự nhiên, là lựa chọn phù hợp cho việc học tập vì cung cấp ánh sáng tối ưu mà không gây mỏi mắt. Nên chọn loại đèn LED có thể điều chỉnh độ sáng để thay đổi theo tâm trạng và nhu cầu sử dụng.
Đèn LED ánh sáng vàng được khuyến nghị cho bàn học, bàn làm việc và bàn đọc sách vì giúp giảm đau mỏi mắt khi sử dụng trong thời gian dài. Tuy nhiên, ánh sáng ban ngày tự nhiên vẫn là nguồn sáng tốt nhất cho mọi hoạt động nếu điều kiện cho phép.
Để bảo vệ đôi mắt khỏi tác hại của ánh sáng, bạn cần lưu ý những điều sau:
Đa khoa Phương Nam I Thương hiệu thăm khám và chữa bệnh uy tín, chất lượng với đội ngũ và kiến thức y khoa hiện đại, cơ sở vật chất kỹ thuật tiên tiến. Vì cuộc sống là vô giá, chúng tôi đề cao triết lý “đón mừng cuộc sống”, đồng hành cùng với gia đình trong việc chăm sóc sức khỏe bệnh nhân
Hotline
