Hotline:
1800 2222
Tác giả: Nguyễn Hương Ngày đăng: Tháng 2 28, 2025
Bác sĩ tư vấn Y khoa
Mục Lục Bài Viết
Dây thần kinh thị giác (Optic nerve) là dây thần kinh sọ số II, chịu trách nhiệm dẫn truyền thông tin thị giác. Dây thần kinh thị giác chỉ chứa các sợi cảm giác (gồm một đôi) giống các cặp dây thần kinh sọ khác. Trong quá trình phát triển của phôi, dây thần kinh này được hình thành trong võng mạc, thoát ra khỏi ổ mắt qua ống thị giác và chạy dọc đến các nhân chính trong não.
Nếu dây thần kinh thị giác mắc bệnh hay tổn thương có thể gây ảnh hưởng đến khả năng nhìn, thậm chí gây mất thị lực hoàn toàn.
Người trưởng thành, các sợi trục cấu tạo từ khoảng 1,2 triệu tế bào hạch võng mạc hội tụ tại đĩa thị giác để tạo thành dây thần kinh thị giác. Đĩa thị không có tế bào cảm thụ quang và tạo thành một điểm mù trong thị trường của mỗi mắt. Cùng với động mạch mắt, dây thần kinh của thị giác đi vào hộp sọ qua lỗ thị giác và đi trong ống thị giác để đến hố sọ giữa. Dây thần kinh thị giác dài khoảng 5-6cm, chia thành 4 đoạn:
Dây thần kinh thị giác nằm ở đâu?Dây thần kinh thị giác nằm ở phía sau mắt, kết nối trực tiếp mắt với não. Dây thần kinh thị giác đi qua những vùng sau đây:
Ống thị giác (optic canal) là nơi dây thần kinh thị giác rời khỏi hốc mắt và đi qua cùng với động mạch mắt.
Giao thoa thị giác (optic chiasm) là vị trí quan trọng nơi các sợi thần kinh từ nửa mũi của mỗi mắt bắt chéo sang phía đối diện. Sự giao thoa này đóng vai trò thiết yếu trong việc giúp não sắp xếp đầu vào hình ảnh của hai mắt, từ đó cho phép việc hợp nhất các tín hiệu hình ảnh khác nhau của hai mắt thành một hình ảnh liền mạch.
Dải thị giác (optic tract) có nhiệm vụ dẫn truyền tín hiệu từ giao thoa thị giác đến các cấu trúc trong não. Các cấu trúc này bao gồm thể gối ngoài (lateral geniculate nucleus) và vùng vỏ não thị giác (thuỳ chẩm), nơi diễn ra phần lớn quá trình xử lý hình ảnh.
Một số ít sợi thần kinh phân nhánh đến những nơi khác trong não nhằm hỗ trợ một số hoạt động như:
Cấu tạo của dây thần kinh thị giácCấu tạo dây thần kinh thị giác bao gồm:
Dây thần kinh thị giác đóng vai trò then chốt trong việc truyền tải thông tin hình ảnh từ võng mạc đến não. Cơ chế hoạt động của mắt người tương tự như ống kính máy ảnh, trong đó võng mạc phía sau mắt đảm nhận việc nhận diện hình ảnh từ thế giới bên ngoài. Sau đó, hình ảnh được chuyển đổi thành dạng tín hiệu điện và được dây thần kinh dẫn truyền đến não. Đặc biệt, dây thần kinh thị còn có chức năng đảm bảo sự đồng bộ của thị giác giữa hai mắt.
Có nhiều bệnh có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác, gây ra các vấn đề về thị lực, thậm chí mù lòa. Dưới đây là một số bệnh thường gặp:
Bệnh thần kinh thị giác do thiếu máu cục bộĐể duy trì hoạt động bình thường, dây thần kinh thị giác cần được cung cấp đủ máu nuôi dưỡng, tương tự như các cơ quan khác trong cơ thể. Khi thiếu máu nuôi, dây thần kinh này sẽ không thể hoạt động một cách bình thường. Đáng lo ngại hơn, nếu tình trạng thiếu máu kéo dài có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn của bộ phận này, khiến người bệnh mất hoàn toàn khả năng nhìn.
Phù gai thịPhù gai thị (hay còn gọi là papilledema) là tình trạng sưng phù của đĩa thị giác, là phần đầu của dây thần kinh thị giác nằm ở phía sau mắt. Có nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
Phù gai thị là một tình trạng nguy hiểm có thể cần được cấp cứu vì áp lực nội sọ tăng cao có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Mặc dù ở giai đoạn đầu, phù gai thị thường không ảnh hưởng đến thị lực, nhưng nếu bệnh tiến triển, nó có thể gây ra suy giảm hoặc mất thị lực.
Viêm dây thần kinh thị giác Viêm thần kinh thị giác (optic neuritis) là tình trạng viêm của dây thần kinh thị giác, dây thần kinh có chức năng truyền tải thông tin thị giác từ mắt đến não. Bệnh có thể gây ra nhiều vấn đề về thị lực, từ mờ mắt nhẹ đến mất thị lực hoàn toàn, thường gặp ở người trẻ tuổi (20-40 tuổi), đặc biệt là phụ nữ.
Teo dây thần kinh thị giácTeo dây thần kinh thị giác (optic atrophy) xảy ra khi dây thần kinh thị giác (dây thần kinh số II) bị tổn thương kéo dài, dẫn đến tình trạng thoái hóa và mất dần chức năng. Tình trạng này có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, bao gồm:
Trong một số trường hợp, đặc biệt là khi teo dây thần kinh thị giác là do bẩm sinh, các phương pháp điều trị hiện tại chỉ có thể làm chậm quá trình thoái hóa, nhưng khả năng mất thị lực hoàn là khó tránh khỏi.
Viêm tủy thị thần kinhViêm tủy thị thần kinh hay các rối loạn phổ viêm tủy thị thần kinh ( Neuromyelitis Optica Spectrum Disorder- NMOSD) là bệnh mạn tính hiếm gặp do tình trạng rối loạn tự miễn gây nên. Bệnh xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các cơ quan thần kinh do không thể phân biệt kháng nguyên gây hại và mô/tế bào lành tính của cơ thể. Từ đó. ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, đặc biệt là dây thần kinh thị giác và tủy sống.
Bệnh viêm tủy thị thần kinh (NMOSD) thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới (tỷ lệ khoảng 80-90%) và thường bắt đầu ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh từ khoảng 30 đến 40 tuổi.
Cườm nước (glaucoma)Cườm nước (glaucoma) là một nhóm bệnh về mắt gây tổn thương dây thần kinh thị giác, dây thần kinh kết nối mắt với não. Tổn thương này thường do áp lực trong mắt tăng cao, nhưng cũng có thể xảy ra với áp lực bình thường. Nếu không được điều trị, cườm nước có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn.
Hầu hết bệnh nhân glaucoma (cườm nước) đều bị ảnh hưởng ở cả hai mắt, mặc dù mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau giữa hai bên. Trong phần lớn các trường hợp, nguyên nhân gây ra glaucoma không được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể dẫn đến bệnh glaucoma, bao gồm:
Bệnh thần kinh thị giác di truyền LeberBệnh thần kinh thị giác di truyền Leber (LHON) là một bệnh di truyền hiếm gặp gây mất thị lực trung tâm, liên quan đến đột biến DNA ty thể. Ty thể là bào quan có chức năng chuyển đổi oxy và chất dinh dưỡng thành năng lượng (ATP) để duy trì hoạt động của tế bào. Khi ty thể bị đột biến, quá trình sản xuất năng lượng bị gián đoạn, dẫn đến tổn thương và chết các tế bào thần kinh thị giác, gây ra tình trạng mất thị lực.
Tình trạng mất thị lực do bệnh Leber thường bắt đầu ở một mắt, sau đó lan sang mắt còn lại trong khoảng vài tuần đến vài tháng. Bệnh thường khởi phát ở giai đoạn đầu trưởng thành (20-30 tuổi), nhưng cũng có thể gặp ở lứa tuổi thiếu niên hoặc trung niên. Sau khoảng nửa năm, thị lực có thể suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến mất hoàn toàn khả năng nhìn ở vùng trung tâm.
Bệnh thần kinh thị giác di truyền Leber được di truyền từ mẹ sang con. Các yếu tố như hút thuốc lá và uống rượu bia có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Đáng chú ý, nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với nữ giới.
Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây, bạn có thể đang mắc bệnh ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác nên khám bác sĩ sớm để được chẩn đoán và điều trị. Cụ thể:
Để xác định bệnh lý dây thần kinh thị giác, bác sĩ có thể kết hợp khám tổng quát, kiểm tra đáy mắt và sử dụng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như CT hoặc MRI.
Quá trình khám lâm sàng để đánh giá chức năng dây thần kinh thị giác, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng đang gặp phải (thời gian xuất hiện, mức độ nghiêm trọng,…). Các triệu chứng thường gặp khi dây thần kinh thị giác bị tổn thương bao gồm:
Soi đáy mắt là một phương pháp quan trọng giúp bác sĩ phát hiện các bệnh lý liên quan đến dây thần kinh thị giác, ví dụ như teo dây thần kinh thị giác hoặc phù gai thị. Nếu cần thêm thông tin, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện thêm các xét nghiệm như:
Việc điều trị các bệnh lý thần kinh thị giác sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc hoặc phẫu thuật nếu cần thiết. Bên cạnh đó, để bảo vệ dây thần kinh thị giác và hỗ trợ quá trình phục hồi, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đa khoa Phương Nam I Thương hiệu thăm khám và chữa bệnh uy tín, chất lượng với đội ngũ và kiến thức y khoa hiện đại, cơ sở vật chất kỹ thuật tiên tiến. Vì cuộc sống là vô giá, chúng tôi đề cao triết lý “đón mừng cuộc sống”, đồng hành cùng với gia đình trong việc chăm sóc sức khỏe bệnh nhân
Hotline
