Khi bước vào độ tuổi trung niên, cơ thể chúng ta trải qua nhiều thay đổi, và đôi mắt cũng không ngoại lệ. Một trong những vấn đề thị lực thường gặp ở người lớn tuổi chính là lão thị. Nguyên nhân và dấu hiệu bệnh như thế nào? Chẩn đoán và chăm sóc mắt bị lão thị bằng cách nào?
Lão thị (Presbyopia) là một hiện tượng tự nhiên trong quá trình lão hóa, biểu hiện bằng việc mất dần khả năng tập trung nhìn các vật thể ở gần. Tình trạng này thường bắt đầu xuất hiện ở độ tuổi 40 và tiếp tục tăng đến khoảng 65 tuổi. Người mắc lão thị thường phải đặt sách báo ở khoảng cách sải tay mới có thể đọc được, và việc chẩn đoán có thể được thực hiện thông qua khám mắt cơ bản.
Lão thị là một tật khúc xạ của mắt, xảy ra ở người trên 40 tuổi, do sự lão hóa của thủy tinh thể và cơ mi.
Mặc dù không thể ngăn chặn hoặc đảo ngược quá trình lão hóa dẫn đến lão thị, nhưng có nhiều phương pháp để giúp người bệnh cải thiện thị lực. Các giải pháp phổ biến bao gồm việc đeo kính hoặc kính áp tròng để điều chỉnh tầm nhìn về mức bình thường. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề xuất phương pháp phẫu thuật như một giải pháp điều trị cho người bệnh bị lão thị.
Lão thị ảnh hưởng đến tầm nhìn như thế nào?
Lão thị là tình trạng suy giảm thị lực thường gặp ở người lớn tuổi, khiến cho việc nhìn rõ các vật ở gần trở nên khó khăn do thể thủy tinh bị cứng lại và mất đi tính linh hoạt.
Người bị lão thị thường gặp khó khăn khi đọc chữ nhỏ hoặc các chi tiết trên các vật ở gần.
Để tạo ra hình ảnh, mắt sử dụng giác mạc và thể thủy tinh để tập trung ánh sáng phản xạ từ vật thể. Khi vật thể càng ở gần, thể thủy tinh càng phải uốn cong nhiều hơn để hội tụ ánh sáng đúng cách.
Cả giác mạc và thể thủy tinh đều có vai trò quan trọng trong việc bẻ cong ánh sáng đi vào mắt và tập trung hình ảnh lên võng mạc, nằm ở phía sau bên trong mắt.
Khác với giác mạc có hình dạng cố định, thể thủy tinh có khả năng thay đổi hình dạng nhờ sự hỗ trợ của các cơ tròn bao quanh. Khi nhìn vật ở xa, các cơ này sẽ giãn ra, còn khi nhìn vật ở gần, chúng sẽ co lại, giúp thể thủy tinh uốn cong để điều chỉnh khả năng lấy nét hình ảnh.
Nguyên nhân gây ra lão thị
Thủy tinh thể là một thấu kính trong suốt nằm bên trong mắt, có khả năng thay đổi hình dạng để điều chỉnh tiêu điểm, giúp mắt nhìn rõ các vật ở xa cũng như ở gần. Sau 40 tuổi, thủy tinh thể dần mất đi tính đàn hồi, trở nên cứng hơn, khiến cho việc thay đổi hình dạng để tập trung vào vật gần trở nên khó khăn.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh lão thị:
Tuổi tác: Hầu hết mọi người bắt đầu gặp các triệu chứng lão thị sau tuổi 40, đây là nguyên nhân phổ biến nhất.
Bệnh lý: Một số bệnh như tiểu đường, đa xơ cứng hoặc các bệnh tim mạch có thể làm tăng nguy cơ phát triển lão thị ở độ tuổi trẻ hơn (dưới 40 tuổi).
Thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng histamine và thuốc lợi tiểu, có thể liên quan đến sự khởi phát sớm của các triệu chứng lão thị.
Dấu hiệu lão thị ở mắt
Dấu hiệu của lão thị thường phát triển chậm rãi và trở nên rõ ràng hơn sau tuổi 40, bao gồm:
Khó nhìn rõ các vật ở gần, đặc biệt khi đọc tài liệu ở khoảng cách bình thường. Người bệnh thường phải di chuyển tài liệu ra xa hơn mới có thể nhìn thấy rõ chữ. Đây là một trong những dấu hiệu điển hình và phổ biến nhất của tình trạng lão thị.
Khó nhìn trong điều kiện thiếu sáng hoặc vào ban đêm: Nguyên nhân là do khả năng hội tụ ánh sáng của mắt bị rối loạn, khiến việc nhìn trong môi trường thiếu sáng trở nên khó khăn hơn bình thường.
Mỏi mắt và đau đầu là triệu chứng thường gặp ở người bị lão thị, đặc biệt khi họ phải tập trung nhìn các vật ở khoảng cách gần trong thời gian dài. Tình trạng này xảy ra do mắt phải làm việc quá sức để điều tiết và tập trung nhìn vào các vật gần.
Nheo mắt khi đọc: Hành động nheo mắt khi đọc nhằm tăng lượng ánh sáng vào mắt, tạm thời cải thiện khả năng nhìn. Tuy nhiên, thói quen này có thể dẫn đến việc xuất hiện nhiều nếp nhăn ở vùng trán và khóe mắt, đồng thời ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của mắt về lâu dài.
Người bị lão thị khi nào cần gặp bác sĩ mắt?
Việc đi khám bác sĩ mắt định kỳ là rất quan trọng để theo dõi tình trạng lão thị và phát hiện sớm các vấn đề khác về mắt, cụ thể:
Mất thị lực đột ngột: Tình trạng người bệnh mất thị lực đột ngột không kèm đau nhức ở một bên mắt là một dấu hiệu bất thường ở mắt và cần được thăm khám ngay lập tức bởi bác sĩ chuyên khoa mắt.
Tầm nhìn đôi: người bệnh nhìn thấy các tia sáng nhấp nháy, đốm đen hoặc quầng sáng xung quanh nguồn sáng. Tình trạng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nguy hiểm về mắt, người bệnh cần đi khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị.
Tầm nhìn mờ: Thị lực mờ đột ngột khi nhìn gần, gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như đọc sách, là một dấu hiệu thường thấy của lão thị. Nên đi khám bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
Biến chứng mắt lão thị
Lão thị nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, lão thị có thể dẫn đến một số biến chứng ảnh hưởng đến thị lực và chất lượng cuộc sống. Người bệnh thường xuyên bị mỏi mắt, đau đầu khi đọc sách, tài liệu. Tình trạng này có xu hướng tiến triển nặng hơn cho đến khoảng 65 tuổi, khi thể thủy tinh mất hoàn toàn khả năng điều tiết.
Lão thị là một tình trạng phổ biến ở người lớn tuổi. Bên cạnh đó, lão thị có thể xảy ra đồng thời với các tật khúc xạ khác như loạn thị, viễn thị hoặc cận thị.
Lão thị có chữa được không?
Lão thị là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa mắt, xảy ra khi thủy tinh thể mất tính đàn hồi và khả năng điều tiết để tập trung vào vật thể ở gần. Hiện nay, không có cách chữa khỏi hoàn toàn lão thị, nhưng có nhiều phương pháp có thể giúp cải thiện thị lực và giảm các triệu chứng, giúp người bệnh có cuộc sống thoải mái hơn.
Lão thị có thể được điều trị bằng kính hoặc phẫu thuật. Nếu bạn gặp các triệu chứng như khó nhìn gần, cần đưa tài liệu ra xa để đọc, mỏi mắt, đau mắt hoặc đau đầu, hãy đến bệnh viện hoặc các trung tâm mắt công nghệ cao để được tư vấn và điều trị.
Chẩn đoán lão thị ở mắt
Việc chẩn đoán lão thị thường được thực hiện bởi bác sĩ nhãn khoa thông qua các bài kiểm tra và thăm khám mắt.
Kiểm tra thị lực: Bác sĩ có thể sử dụng thuốc nhỏ mắt để làm liệt điều tiết tạm thời, giúp đánh giá chính xác tình trạng mắt, dù thuốc này có thể khiến mắt nhạy cảm với ánh sáng trong vài giờ.
Kiểm tra khúc xạ: Phương pháp này giúp xác định các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị, loạn thị hoặc lão thị bằng cách sử dụng các dụng cụ và thể thủy tinh khác nhau để kiểm tra khả năng nhìn xa và nhìn gần.
Đo độ dày/bản đồ giác mạc: Đây là một bước quan trọng để đánh giá sức khỏe mắt, ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn phương pháp điều trị và chất lượng thị giác trước và sau phẫu thuật.
Sử dụng đèn khe: Bác sĩ sử dụng kính hiển vi phóng đại (đèn khe) để kiểm tra mí mắt và phần trước của nhãn cầu, đồng thời kết hợp với các loại kính chuyên dụng để kiểm tra đáy mắt.
Điều trị lão thị như thế nào?
Hiện nay, không có cách chữa khỏi hoàn toàn lão thị, nhưng có nhiều phương pháp có thể giúp cải thiện thị lực và giảm các triệu chứng, giúp người bệnh có cuộc sống thoải mái hơn.
Sử dụng kính lão thị
Nếu thị lực của bạn tốt trước khi mắc lão thị, việc đeo kính lão thị có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng nhìn mờ. Dưới đây là một số loại kính lão thị phổ biến:
Kính hai tròng: Có 2 loại chính gồm loại truyền thống có đường kẻ ngang nhìn thấy được và loại cải tiến không có đường kẻ. Đối với loại kính hai tròng cải tiến, độ cận được thiết kế để thay đổi một cách từ từ, với phần nhìn xa nằm ở ngang tầm mắt và phần nhìn gần dùng để đọc sách được bố trí ở phần đáy của tròng kính.
Kính ba tròng: Kính phù hợp với những người mất hầu hết khả năng điều tiết của mắt. Loại kính này cung cấp ba vùng nhìn khác nhau trong cùng một thấu kính: nhìn gần, nhìn trung bình và nhìn xa.
Kính áp tròng mono (Monovision contact lenses): Với loại kính này, một mắt (thường là mắt thuận) được điều chỉnh để nhìn xa, và mắt còn lại được điều chỉnh để nhìn gần. Mặc dù mắt nhìn gần có thể bị lóa khi nhìn xa, hầu hết mọi người đều có thể thích nghi được.
Kính áp tròng hai tròng (Bifocal contact lenses): Nếu bạn cảm thấy khó chịu hoặc hình ảnh bị mờ khi nhìn gần hoặc xa với kính áp tròng mono, kính áp tròng hai tròng có thể là một lựa chọn phù hợp hơn.
Kính mono cải tiến (Modified Monovision): Đây là sự kết hợp giữa kính áp tròng hai tròng và kính áp tròng nhìn xa. Mắt không thuận sẽ đeo kính áp tròng hai tròng, trong khi mắt thuận sẽ đeo kính áp tròng chỉ để nhìn xa. Điều này cho phép cả hai mắt cùng tham gia vào việc nhìn xa, trong khi chỉ một mắt được sử dụng để đọc gần.
Phẫu thuật
Phẫu thuật đặt kính nội nhãn: còn được gọi là phẫu thuật Phaco, là một phương pháp điều trị hiện đại trong đó bác sĩ sẽ tiến hành lấy thủy tinh thể và thay thế bằng kính nội nhãn đa tiêu. Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là giúp bệnh nhân có thể đạt được thị lực tốt ở mọi khoảng cách.
Phẫu thuật Near Vision CK: phương pháp tạo hình giác mạc, được thực hiện chỉ trên một mắt của bệnh nhân để tạo ra tình trạng đơn thị – một mắt nhìn xa và một mắt nhìn gần. Mặc dù nhiều nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của phương pháp này trong việc điều trị lão thị, tuy nhiên kết quả chỉ mang tính tạm thời và hiệu quả sẽ giảm dần theo thời gian.
Phẫu thuật PresbyLASIK: phương pháp điều trị lão thị đã được tiến hành thử nghiệm lâm sàng tại Hoa Kỳ. Phương pháp này là sử dụng công nghệ Laser Excimer để tạo ra các vòng đa tiêu trực tiếp trên bề mặt giác mạc, cho phép mắt có khả năng nhìn rõ ở mọi khoảng cách.
Dự phòng bệnh lão thị như thế nào?
Có những biện pháp có thể giúp làm chậm quá trình này và giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt liên quan đến lão hóa. Dưới đây là một số cách dự phòng lão thị bạn có thể tham khảo:
Hãy duy trì một chế độ dinh dưỡng giàu vitamin, đặc biệt là vitamin A, B và E, vì chúng rất có lợi cho mắt. Tăng cường ăn các loại rau quả có màu vàng và lá xanh đậm, vì chúng chứa nhiều vitamin cần thiết giúp mắt hoạt động tốt và ngăn ngừa thoái hóa mắt.
Khi ra ngoài, hãy luôn đeo kính mát hoặc đội mũ rộng vành để bảo vệ mắt khỏi tác hại của tia cực tím.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở mắt, hãy đi khám ngay với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Đảm bảo cung cấp đủ ánh sáng khi đọc sách hoặc làm việc, đặc biệt là ở những nơi thiếu sáng.
Luôn chú ý và nhận biết các triệu chứng bất thường ở mắt để có thể khám và chẩn đoán bệnh kịp thời.
Đặc biệt đối với người bệnh tiểu đường hoặc huyết áp, nên kiểm tra mắt định kỳ 2 lần mỗi năm.
Tóm lại, mắt lão thị là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa. Tuy nhiên, có nhiều phương pháp điều trị và biện pháp phòng ngừa có thể giúp duy trì thị lực tốt và giảm thiểu tác động của lão thị đến cuộc sống hàng ngày. Việc khám mắt định kỳ và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ nhãn khoa là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe mắt và thị lực tốt nhất.
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nguồn tham khảo:
What is Presbyopia? (2022, November 22). American Academy of Ophthalmology. https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-presbyopia
Sight, E. (2021, February 17). Can blindness be cured? – Everyday sight. Everyday Sight. https://www.everydaysight.com/can-blindness-be-cured/
Sử dụng kính lão thị
Khuyến cáo y khoa: Các bài viết của Phòng khám Đa khoa Phương Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
