Vacxin mang đến công dụng tuyệt vời, làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh, tử vong ở trẻ em và người lớn. Tuy nhiên, có một số phản ứng phụ khi tiêm vacxin thường gặp và nguy hiểm bạn cần biết. Từ đó, giúp chúng ta có sự chuẩn bị tâm lý tốt và xử lý kịp thời, tránh làm ảnh hưởng đến sức khỏe.
Để tìm hiểu về phản ứng phụ khi tiêm vacxin, chúng ta hãy cùng đánh giá xem vacxin có an toàn hay không trước. Theo Cục Y Tế Dự Phòng và Bộ Y Tế, tiêm vacxin là phương pháp đưa kháng nguyên từ mầm bệnh vào cơ thể để kích thích hệ miễn dịch hoạt động và phát triển miễn dịch đặc hiệu. Từ đó, vacxin phát huy vai trò chống lại mầm bệnh mà không gây ra các bệnh lý liên quan.
Vacxin được đánh giá và chứng minh là an toàn nhờ các lý do dưới đây:
Vacxin đã trải qua nhiều nghiên cứu lâm sàng trên người nghiêm ngặt để khẳng định tính an toàn và hiệu quả trước khi được cấp phép sử dụng.
Trong quá trình sử dụng, vacxin sẽ tiếp tục được đánh giá và giám sát tính hiệu quả.
Các thông tin từ nhiều nguồn về phản ứng sau tiêm sẽ được các nhà khoa học thu thập thường xuyên. Đa phần những phản ứng này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn với tác động nhẹ. Đồng thời, so với nguy cơ mắc bệnh và tử vong, khả năng gặp phản ứng phụ sau khi tiêm vacxin cũng thấp hơn nhiều.
Vì sao tiêm vacxin bị phản ứng phụ
Phản ứng của một cá nhân với đặc tính vacxin vốn có gọi là phản ứng vacxin. Ngay cả khi vacxin đã được xử lý, chuẩn bị và tiêm chủng đúng cách. Theo WHO, phản ứng phụ khi tiêm vacxin xuất phát từ bốn nguyên nhân sau:
Do vacxin
Thông thường, nếu chỉ phản ứng nhẹ thì sẽ xuất hiện cảm giác đau nhức tại vị trí tiêm trong một thời gian ngắn rồi biến mất. Còn nghiêm trọng hơn đó là tình trạng sốt cao, phát ban. Hiện tượng này sẽ xuất hiện khi cơ thể của bạn không kịp thích ứng với vắc xin hoặc do tiêm vào những người đang có bệnh, người đang sử dụng thuốc trị bệnh hoặc người đang dùng thuốc ức chế hệ miễn dịch.
Các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin xuất hiện là vì:
Hệ miễn dịch phản ứng với thành phần của vaccine. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, vì khi tiêm vào cơ thể, hệ miễn dịch phát hiện các tác nhân gây bệnh và phản ứng lại bằng cách tạo ra kháng thể để tiêu diệt chúng. Chính vì lẽ đó mà cơ thể sẽ bắt đầu xuất hiện các phản ứng phụ như sốt, đau, sưng tại chỗ tiêm, mệt mỏi.
Khi hệ miễn dịch hoạt động, gây ra tình trạng viêm cục bộ tại vị trí tiêm. Điều này dẫn đến các triệu chứng như đỏ, sưng, đau nhưng không nên quá lo lắng nhé bởi vì các phản ứng này hoàn toàn bình thường và thường tự biến mất sau vài ngày.
Đây là nguyên nhân phổ biến làm xuất hiện các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin. Nhưng tùy vào cơ địa, thể chất, sức khỏe và tình trạng bệnh nền của mỗi người sẽ dẫn đến các nguy cơ phản ứng phụ khác nhau.
Quá trình tiêm chủng có sai sót
Các sai sót trong quá trình thực hành tiêm chủng như sử dụng, bảo quản, kỹ thuật tiêm, pha hồi chỉnh và chuẩn bị vacxin chưa đúng dẫn đến phản ứng phụ. Có thể phòng tránh được những phản ứng phụ khi tiêm vacxin thông qua việc tuân thủ tiêu chuẩn bảo quản, vận chuyển vacxin và thực hành tiêm chủng đúng theo quy trình được khuyến cáo.
Tâm lý lo lắng
Khi lo lắng quá mức sẽ gây ra những phản ứng cho cơ thể điển hình như:
Với trẻ trên 6 tuổi có thể ngất xỉu.
Tê xung quanh bàn tay, miệng, chóng mặt, nhức đầu.
Trẻ la hét, ngưng thở ngắn, nôn.
Trùng hợp ngẫu nhiên
Sau khi tiêm chủng, sức khỏe bất ngờ gặp vấn đề nhưng không xuất phát từ các nguyên nhân kể trên. Mà do triệu chứng của một bệnh lý có sẵn, trùng hợp ngẫu nhiên với thời điểm tiêm vacxin.
Ngoài ra, cũng có trường hợp không thể xác định được nguyên nhân gây phản ứng phụ khi tiêm vacxin. Giống như việc sử dụng thực phẩm hay thuốc, các phản ứng sau tiêm sẽ phụ thuộc vào cơ địa. Phản ứng có thể diễn ra nhẹ hay nặng tùy vào loại vacxin và thể trạng của người được tiêm.
Vacxin đã dự phòng cho hàng triệu người lớn, trẻ em tránh được những bệnh lý nguy hiểm và nguy cơ tử vong. Vì thế, vacxin có vai trò vô cùng quan trọng. Trong khi nguy cơ gây ra tai biến sau khi tiến hành tiêm chủng là rất thấp, thông thường sẽ liên quan đến cơ địa của người được tiêm vacxin.
Do đó, để giảm nguy cơ tai biến, cần tuân thủ đúng quy trình tiêm chủng, khai báo thuốc và các bệnh lý đang điều trị, đồng thời theo dõi sức khỏe sau khi tiêm theo hướng dẫn của bác sĩ.
Phản ứng phụ khi tiêm vacxin
Phản ứng phụ sau khi tiêm vacxin là những phản ứng của cơ thể khi tiếp nhận vắc xin mới xâm nhập vào cơ thể, tuy nhiên cũng có người cảm thấy bình thường, không có vấn đề gì. Tóm lại, tùy vào vắc xin, tùy vào cơ địa sẽ có các phản ứng phụ khác nhau sau khi tiêm vắc xin.
Phản ứng thường gặp
Phản ứng phụ khi tiêm vacxin thường gặp và có diễn biến nhẹ, điển hình như:
Đau nhức tại vị trí tiêm, đặc biệt khi bạn chạm vào thì cảm giác nhức sẽ cảm nhận rõ hơn.Nhưng đừng quá lo lắng, chỉ là uể oải, mệt mỏi xíu rồi cũng biến mất sau ít ngày thôi.
Sưng, đỏ tại vị trí tiêm, vết sưng có thể to hoặc nhỏ khác nhau tùy thuộc vào độ nhạy cảm của da.
Sốt nhẹ là tình trạng xuất hiện phổ biến, người bệnh sau khi tiêm sẽ có cảm giác uể oải, nhức đầu, sổ mũi,… Thường thì sau khi tiêm 1 – 2 ngày sẽ xuất hiện tình trạng này và chỉ 1 – 2 ngày sẽ hết.
Mệt mỏi, chán ăn và đôi khi chỉ muốn nằm một chỗ, lười hoạt động.
Phát ban: Phát ban cũng sẽ có sau khi tiêm vắc xin nhưng lại khá ít người bị. Thường sẽ xuất hiện trên da nhạy cảm hoặc người có sức đề kháng yếu.
Nôn mửa: Một số người sau khi tiêm vắc xin, bị chóng mặt, khó thở và nôn mửa. Có thể là triệu chứng ở trên mức bình thường rồi. Nên phải theo dõi nếu như sau 1-2 ngày không biến mất, hãy đến bệnh viện để khám, xử lý nhanh chóng.
Các phản ứng kể trên thường xảy ra sau khi tiêm vacxin vài giờ. Nhưng ít nguy hiểm và nhanh chóng biến mất trong khoảng thời gian ngắn. Thông thường, phản ứng nhẹ xuất hiện ngay trong ngày tiêm chủng hoặc vào ngày hôm sau và kéo dài thêm vài ngày nữa. Trừ triệu chứng nổi mề đay khi tiêm ngừa vacxin phòng bệnh Sởi, có thể biểu hiện sau 6 – 12 ngày kể từ lúc đưa vacxin vào cơ thể.
Phản ứng nguy hiểm
Nguy hiểm nhất là sốc phản vệ, viêm cơ tim hoặc rối loạn đông máu,… tuy nhiên, đây là những tình trạng hiếm gặp. Bạn cần chú ý.
Cụ thể là:
Sốc phản vệ: Các triệu chứng có thể xuất hiện trong hoặc sau khi tiêm vacxin như co giật, giãy giụa, vật vã, choáng váng, chóng mặt, đau đầu, vệ sinh không tự chủ, đau quặn bụng, nghẹt thở, huyết áp tụt, mạch nhanh nhỏ khó bắt, phù Quincke, ban đỏ, mẩn ngứa,… Đây là phản ứng dị ứng cực kỳ nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, thường xảy ra trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi tiêm vắc xin.
Phản ứng quá mẫn cấp tính: Điển hình như phù nề toàn thân, phù nề ở mặt, phát ban, phù nề thanh quản, thở ngắt quãng, khò khè do co thắt thanh quản và phế quản,… Thường biểu hiện sau khi tiêm chủng khoảng 2 tiếng với một hoặc kết hợp cùng lúc nhiều triệu chứng.
Sốt cao: Sẽ khá nguy hiểm nếu sốt > 38,5 độ C sau khi tiêm vacxin.
Co giật: Thường là các cơn co giật toàn thân có thể sốt, nhưng không kèm theo triệu chứng và dấu hiệu tại chỗ.
Áp xe: Có thể là áp xe nhiễm khuẩn hoặc vô khuẩn. Tại vị trí tiêm xuất hiện dịch và sờ thấy mềm.
Nhiễm khuẩn huyết: Nếu khởi phát thường là trường hợp cấp tính và xuất hiện trên toàn cơ thể. Sốc nhiễm trùng là biến chứng nguy hiểm và hay gặp.
Trên đây là những phản ứng phụ khi tiêm vacxin. Mong rằng đã mang đến cho bạn thông tin hữu ích. Hãy theo dõi sức khỏe bản thân hoặc trẻ nhỏ thật tốt sau khi tiêm chủng và đến gặp bác sĩ khi có triệu chứng nghiêm trọng nhé.
Các phản ứng sau khi chủng ngừa của một số loại vacxin
Phòng khám Đa khoa Phương Nam sẽ tiếp tục chia sẻ đến bạn những phản ứng phụ khi tiêm vacxin theo từng loại, cụ thể như sau:
Loại bệnh
Tên vacxin
Phản ứng phụ
Bệnh cúm
Invacflu-S 0,5 ml (Việt Nam)
Vaxigrip 0,5 ml (Pháp)
Influvac 0,5 ml (Hà Lan)
GC Flu 0,5 ml (Hàn Quốc)
Tại vị trí tiêm: Sưng, đỏ, đau.
Toàn thân: Mệt mỏi, sốt, đau đầu.
Bệnh do phế cầu khuẩn (viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm màng não).
Vacxin phế cầu 13 (Anh)
Tại vị trí tiêm: Đau, đỏ, sưng.
Toàn thân: Bị kích thích, sốt trên 38 độ C, ăn uống kém,…
Bệnh sởi – Quai bị – Rubella
MMR II (Mỹ)
MMR (Ấn Độ)
Tại vị trí tiêm: Trong một thời gian ngắn bị đau.
Toàn thân: Tiêu chảy, nôn, buồn nôn, phát ban nhẹ, mề đay, sốt.
Thủy đậu
Varicella (Hàn Quốc)
Varivax (Mỹ)
Tại vị trí tiêm: Sưng, đỏ, đau, phát ban dạng thủy đậu.
Toàn thân: Sốt.
Thận trọng: Trong ít nhất 6 tuần sau tiêm, tránh dùng chế phẩm có chứa Salicylate (thuốc Aspirin hoặc các chế phẩm dán, bôi giảm đau).
Uốn ván
VAT (Việt Nam)
Tại vị trí tiêm: Trong vòng 48 giờ sau khi chủng ngừa bị quầng đỏ, đau, nốt cứng hay sưng xuất hiện và kéo dài trong 1 – 2 ngày.
Toàn thân: Khó chịu, sốt.
Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván
Adacel (Canada)
Boostrix (Bỉ)
Tại vị trí tiêm: Đỏ, sưng đau.
Toàn thân: Đau đầu, mệt mỏi.
Viêm não Nhật Bản B
Imojev (Thái Lan)
Jevax 1 ml (Việt Nam)
Tại vị trí tiêm: Đỏ, sưng, đau.
Toàn thân: Sốt, đau đầu, mệt mỏi.
Viêm màng não do não mô cầu khuẩn
VA-Mengoc-BC (Cuba)
Menactra (Mỹ)
Tại vị trí tiêm: Có thể tạo cục cứng, sưng đau. Nhưng sẽ tự khỏi sau 72 giờ.
Toàn thân: Biểu hiện sốt nhẹ.
Viêm gan A
Havax 0,5 ml (Việt Nam)
Avaxim 80U (Pháp)
Tại vị trí tiêm: Từ 1 – 2 ngày có thể sưng quầng đỏ.
Viêm gan B
Euvax B 1 ml (Hàn Quốc)
Engerix B 1 ml (Bỉ)
Tại vị trí tiêm: Sưng nhẹ, đau.
Toàn thân: Trẻ quấy khóc, sốt nhẹ.
Sau vài giờ đến 1 – 2 ngày, các triệu chứng sẽ hết.
Viêm gan A + B
Twinrix (Bỉ)
Tại vị trí tiêm: Đỏ, sưng, đau.
Toàn thân: Khó chịu, đau đầu.
U nhú do HPV, Ung thư cổ tử cung
Cervarix (Bỉ)
Gardasil 0,5 ml (Mỹ)
Tại vị trí tiêm: Ngứa, đau, sưng, nổi ban đỏ.
Tả
mORCVAX (Việt Nam)
Tại vị trí tiêm: Sốt, nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, đau đầu.
Không cần điều trị, những triệu chứng này sẽ tự khỏi.
Thương hàn
Typhoid VI (Việt Nam)
Typhim Vi (Pháp)
Tại vị trí tiêm: Quầng đỏ, sưng, đau.
Bệnh dại
Abhayrab 0,5 ml (Ấn Độ)
Verorab 0,5 ml (Pháp)
Abhayrab 0,2 ml (Ấn Độ)
Tại vị trí tiêm: Quầng đỏ, sưng, đau, ngứa và xuất hiện nốt cứng.
Toàn thân: Mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, sốt.
Sốt vàng
Stamaril (Pháp)
Tại vị trí tiêm: Ửng đỏ, sưng đau tại vết tiêm.
Toàn thân: Nôn và sốt nhẹ.
Lưu ý: Không tiêm vacxin Invacflu-S 0,5 ml (Việt Nam) cho phụ nữ mang thai. Chị em nếu muốn tiêm vacxin Sởi – quai bị – Rubella phải thực hiện trước khi mang thai tối thiểu 3 tháng.
Cách xử lý phản ứng phụ
Bạn có thể thấy ở trên, các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin khá là phổ biến, nếu như được bác sĩ kiểm tra sức khỏe trước khi tiêm và cơ thể bạn đủ khỏe thì phản ứng xuất hiện khá nhẹ. Bạn chỉ cần nghỉ ngơi, uống thuốc (khi sốt), bổ sung dinh dưỡng qua những món ăn ngon.
Cụ thể:
Nghỉ ngơi: Đây là cách cần thiết nhất để giảm nhẹ các triệu chứng sau tiêm vắc xin.
Uống nhiều nước: Cơ thể mệt thì cần bổ sung nhiều nước để hạ sốt. Nước còn đóng vai trò thải độc tố, duy trì các hoạt động bên trong cơ thể diễn ra suôn sẻ hơn. Hãy nhớ uống nhiều nước mỗi ngày nhé.
Sử dụng thuốc giảm đau: Với tình trạng sốt, đau đầu thì nên sử dụng thuốc giảm đau, sẽ đảm bảo cơ thể được điều chỉnh lại trạng thái bình thường nhanh hơn. Một số dòng thuốc mà bác sĩ thường chỉ định cho người bệnh sử dụng là paracetamol hoặc ibuprofen.
Liên hệ với bác sĩ: Nếu bạn lo lắng và không yên tâm với các triệu chứng của cơ thể sau khi tiêm thì hãy liên hệ cho bác sĩ để trình bày tình trạng của cơ thể. Bác sĩ sẽ theo dõi và đưa ra các hướng xử lý an toàn, tốt nhất cho bạn.
Những phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin là khá phổ biến và hầu hết mọi người đều gặp phải tình trạng này. Hãy trang bị kiến thức đầy đủ và giữ tâm lý vững vàng để đối mặt với nó một cách nhẹ nhàng. Đừng quên tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt chia sẻ tình trạng sức khỏe của bản thân với bác sĩ trước khi tiêm ngừa vacxin.
Phòng khám Đa khoa Phương Nam vừa chia sẻ đến bạn những phản ứng phụ khi tiêm vacxin thường gặp và nguy hiểm. Đồng thời cung cấp thêm các thông tin hữu ích như nguyên nhân gây ra phản ứng phụ, đánh giá mức độ an toàn của vacxin,… Nếu còn thắc mắc khác, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi qua Hotline 1800 2222 để được tư vấn nhé!